چکیده:

امامت یکی از آموزه های مهم اسلامی است که از دیرزمان، مورد اهتمام و بحث و تحقیق مذاهب و متفکران اسلامی بوده است. در این میان، شیعه ی امامیه برای امامت اهداف، رسالت ها و شاخص هایی را تعریف کرده است که به سبب آنها امامت در تفکر شیعی از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار شده است و اگر دیگر مذاهب اسلامی امامت را از واجبات فقهی می دانند، شیعه آن را از اصول اعتقادی می شمارد. اجرای احکام و حدود اسلامی، برقراری امنیت، گسترش و دفاع از کیان اسلام و مسلمین از مهم ترین اهداف امامت و مسئولیت های امام است که شیعه و اهل سنت بر آن توافق دارند؛ اما شیعه علاوه بر امور یاد شده، تبیین معارف و احکام اسلامی و صیانت فکری و معنوی اصول و فروع اسلامی را نیز از اهداف امامت و رسالت های امام می شمارد و بلکه آن را مهم ترین فلسفه امامت می داند.
بدیهی است که تحقق این آرمان به صورت مطلوب بدون برخورداری امام از علم کامل نسبت به معارف و احکام اسلامی و عصمت علمی و عملی او امکان پذیر نخواهد بود.

32) نیکزاد، عباس (1384)، دفاع از حریم امامت و مهدویت، رواق اندیشه، ش50.

چکیده:

مقاله ی حاضر نقد مطالب آقای دکتر سروش درباره ی دو عنصر مهم اعتقادی شیعه، یعنی امامت و مهدویت می باشد. به زعم ایشان، این دو امر اعتقادی هم با عقیده به خاتمیت و هم با دموکراسی و مردم سالاری ناسازگاری دارند. به تعبیر دیگر یا باید به خاتمیت و دموکراسی وفادار ماند و یا به امامت و مهدویت. در این مقاله ضمن تجزیه و تحلیل این دو عنصر اعتقادی به نقد دیدگاه های آقای سروش پرداخته شده است.

33) رضایی مهر، حسن(1384)، فلسفه ی خاتمیت و امامت، رواق اندیشه، ش47.

چکیده:

آقای سروش در سخنانی فقه را تکلیف گرا و نه حق گرا خوانده و در مقابل، جهان مدرن را با این ویژگی که آدمی را محق می داند نه مکلف، حق گرا دانسته است. ایشان با استناد به تعبیر اقبال لاهوری در فلسفه ی خاتمیت اعتقاد به امامت و مهدویت را آن چنان که در شیعه مطرح است در تعارض با خاتمیت دانسته است.

34) ذکیانی، غلامرضا(1384)، تحلیل دیدگاه غزالی درباره ی تقابل منطق و امامت، حکمت و فلسفه، ش3.

چکیده:

گرچه غزالی سرسختانه با فلسفه به مخالفت پرداخت اما نه تنها مخالفت منطق نبود بلکه فراگیری آن را برای اهل علم ضروری می دانست. از نظر او یکی از کارکردهای منطق این بود که جایگزین نظریه ی امامتی شود که توسط باطنیه عرضه شده بود. القسطاس المستقیم بهترین مصداق این رویکرد است. غزالی در این کتاب مختصر دو کار بدیع انجام می دهد؛ استخراج قواعد منطقی از قرآن و طرح تقابل میان منطق و امامت. ما در مقاله ی حاضر پس از شرح این دو کار به نقد آنها می پردازیم. انتقاد اصلی ما این است که قواعد منطق لا بشرط هستند مورد استفاده همگان قرار می گیرند. بنابراین تقابلی میان منطق و امامت وجود ندارد.

35) ملک مکان، حمید(1384)، امامت و حکومت از نگاه اباضیه، هفت آسمان، ش26.

چکیده:

اباضیه پیروان عبدالله بن اباضی تمیمی (درگذشته در حدود هشتاد هجری قمری) یکی از نخستین فرق انشعاب یافته از خوارج قلمداد می شود، که پیدایش آن به سال 65 هجری قمری باز می گردد. اباضیان به رغم تعداد اندکشان تا به امروز در کشور عمان و شمال آفریقا تداوم یافته اند. در دیدگاه اباضیه، امامت و حکومت یکی از مسائل اساسی و کلیدی به شمار می آید. اگرچه آنها به آن رویکردی فقهی- تاریخی دارند. مراحل امامت یا مسالک فرقه ی اباضی، یعنی ظهور، دفاع، شراء و کتمان و برخورد پیروان آن با مخالفان خود سبب شده تا این فرقه همچنان حیات داشته و حتی دارای حکومت و حکمرانی باشد. در عین حال دیگر اندیشه های کلامی آنان در باب تعریف امامت، گزینش امام، شروط و اوصاف امام، مقاصد و اهداف امامت نیز می تواند حائز اهمیت و در خور تأمل باشد که این مقاله به آنها می پردازد.

36) آبراهام اف، بنیامین(1384)، نظریه ی امامت قاسم رسی، ترجمه ی مصطفی سلطانی، هفت آسمان، ش26.

چکیده:

قاسم بن ابراهیم، معروف به قاسم رسّی، از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و بزرگ ترین متکلم و نظریه پرداز کلام و فقه زیدیه است. وی در سال 169 ه.ق در مدینه متولد شد و در سال 246 در همان جا از دنیا رفت. قاسم رسی در آثار گوناگون خود به تبیین امامت زیدیه پرداخته و در نقد دیدگاه مخالفان زیدیده کوشیده است. چند صباحی است که مستشرقان به مکتب زیدیده توجه ویژه نموده و در این زمینه تحقیقاتی را انجام داده اند. آنچه در پی می آید، بخشی از رساله ی دکتری بنیامین آبراهام اف است که با عنوان مکتوبات کلامی قاسم بن ابراهیم در دانشگاه تل آویو از آن دفاع کرده است. ضرورت نصب امام و ادله ی عقلی و نقلی آن، راه های شناخت امام و رد دیدگاه امامیه درباره ی امامت، سه محور اصلی مقاله ی حاضر است. بر نقد وی بر دیدگاه امامیه نقدهای گوناگونی وارد است که مترجم در برخی موارد به اختصار متعرض آنها شده است.

37) زینلی،غلامحسین(1384)، امامت امامان در صحاح اهل سنت، کلام اسلامی، ش54.

چکیده:

در صحاح اهل سنت، حدیثی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که بر اساس آن، حضرت(ع)، تعداد خلفای خود را دوازده تن معرفی کرده و برای آنان اوصافی برشمرده است. هم این تعداد، و هم اوصاف یاد شده برای آنان، در حدیث مزبور، با دوازده امام مورد اعتقاد شیعه تطبیق می کند. در این مقاله متن و سند و پیشینه ی حدیث یاد شده، بررسی و شواهد توثیق سندی آن از طرف دانشمندان اهل سنت بیان می گردد. از نظر مفاد و محتوا، توجیهات محدثان اهل سنت در تطبیق آن با بعضی از خلفای اموی و عباسی(به اضافه ی چهار خلیفه ی اول)، و اشکال های آن بیان می گردد.

38) کرمی، حسین(1384)، جایگاه امامت در کلام اسلامی، پژوهش های فلسفی- کلامی، ش24.

چکیده:

مؤلف در این مقاله سعی کرده با دلایل عقلی و نقلی، کلامی بودن امامت را اثبات کند و این بحث را به گونه ای بررسی کند که حافظ وحدت و دور از دامن زدن به اختلافات شیعه و سنی باشد. نگارنده، به پیروی از بزرگان امامیه، بر آن است که امام باید معصوم و در عقاید و اخلاق حسنه، به ویژه علم و عدالت، افضل امت خود باشد و چون تشخیص و احراز قطعی و افضل بودن از دیگران برای مردم عادی میسر نیست، تعیین امام واجد شرایط منحصر به تعیین خدا و ابلاغ از طرف پیامبر(ص) است. بنابراین، با انتخابات و آراء ملت نمی توان شخصی را به عنوان جانشین پیامبر(ص) معین کرد. نقش ملت بعد از نصب وی در تحصیل قدرت و اتمام حجت مؤثر است. نگارنده برای اثبات این مدعا مقاله را در سه فصل و یک خاتمه تنظیم نموده است و آنچه را در این چکیده ادعا شده با دلایل عقلی و نقلی به اثبات می رساند.

39) فیرحی، داود(1383)، منابع امامت شیعه، ضمیمه ی خردنامه ی همشهری، ش40.

چکیده:

پژوهش در نظریه های نظام سیاسی شیعه نشان می دهد که این گونه نظریه ها بر اندیشه ی امامت و ولایت استوارند. اهتمام شیعیان در حفظ و توسعه ی این مفهوم موجب شده است که در طول تاریخ در توجیه و تبیین مشروعیت نظام سیاسی شیعه فراهم شود. در این مقاله کوشش می شود منابع این نظام، که در منابع اسلامی «امامت شیعی» نامیده شده است، بررسی شود.

40) ربانی گلپایگانی، علی(1383)، آیه ی ولایت دلیلی روشن بر امامت علی(ع)، کلام اسلامی، ش52.

چکیده:

آیه ی ولایت یکی از روشن ترین دلایل امامت بلافصل علی(ع) است، اما برخی از مفسران و متکلمان اهل سنت، شبهه ها و ابهام هایی درباره ی دلالت این آیه مطرح کرده اند که از طرف دانشمندان امامیه پاسخ داده شده است. در این نوشتار، دلالت آیه ی یاد شده و نیز شبهه های مطرح شده، به صورت علمی، مورد بررسی قرار گرفته و پاسخ داده شده است.
منبع: نشریه اندیشه حوزه، شماره 85