آرتروز عارضه‌ای است که سبب تورم، گرفتگی و درد در مفاصل فرد می‌شود. مفصل به محلی گفته می‌شود که دو استخوان به یکدیگر می‌رسند. مفاصل بدن انسان را قادر به حرکت می‌کنند. مفاصل ران، زانوها، مچ پا، آرنج، شانه، مفاصل انگشتان و غیره. مفاصل حاوی مایع سینوویال هستند که نقش روان کننده داشته و حرکت آن‌ها را آسان‌تر می‌کند. آرتروز در عملکرد طبیعی مفاصل اختلال ایجاد می‌کند. البته آرتروز عارضه‌ای نیست که تنها افراد مسن به آن مبتلا شوند. درواقع، کودکان ممکن است به نوع خاصی از آرتروز به نام آرتروز مفصلی کودکان دچار شوند. این عارضه با آرتروز بزرگسالان متفاوت است. کودکان ممکن است به انواع مختلفی از آرتروز مبتلا شوند ولی آرتروز مفصلی کودکان (JIA) شایع‌ترین نوع آن‌هاست. 1

انواع آرتروز کودکان

آرتروز مفصلی در کودکان انواع مختلف دارد که به شرح زیر است:

 آرتریت ناشناخته کودکان

به‌عنوان شایع‌ترین نوع آرتریت شناخته شده و شامل شش زیرمجموعه می‌باشد: الیوآرتریت، پلی آرتریت، سیستمیک، وابسته به انسزیت، آرتریت پسوریازیس نوجوان یا نامتمایز.

درﻣﺎﺗﻮﻣﻴﻮزﻳﺖ کودکان

بیماری التهابی، درماتومیوزیت کودکان باعث ایجاد ضعف عضلانی و خارش پوست در پلک‌ها و قوزک پا می‌شود.

 لوپوس کودکان

لوپوس یک بیماری خودایمنی است. شایع‌ترین نوع لوپوس اریتماتیک سیستمیک یا SLE است. لوپوس می‌تواند روی مفاصل، پوست، کلیه‌ها، خون و سایر قسمت‌های بدن تأثیر بگذارد.

اسکلرودرمی کودکان

اسکلرودرم که به معنای واقعی کلمه “پوست سخت” است توصیف گروهی از مشکلات است که سبب می‌شود پوست را سخت و سخت‌تر کند.

بیماری کاوازاکی

این بیماری سبب التهاب خون می‌شود که می‌تواند به عوارض قلبی منجر شود.

بافت متصل به بافت همبند

این بیماری ممکن است شامل ویژگی‌های آرتریت، درماتوموتیوسیت لوپوس و اسکلرودرمی باشد و با سطوح بسیار بالایی از آنتی‌بادی ضد انسدادی خاصی به نام anti-RNP مرتبط است.

فیبرومیالژیا

این سندرم درد مزمن یک بیماری مرتبط با آرتریت است که می‌تواند باعث سفتی و خشکی، خستگی، اختلال در خواب و سایر علائم شود. فیبرومیالژیا در دختران شایع‌تر است که به‌ندرت تشخیص داده می‌شود. 2

علل

هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند که چه عاملی سبب بروز آرتروز مفصلی کودکان می‌شود. یک عامل محیطی مثل یک ویروس ممکن است سبب فعال شدن بیماری در کودکانی شود که در حال حاضر ژن‌های مربوط به این بیماری را داشته و خطر ابتلای آن‌ها به این بیماری بالاست. آرتروز مفصلی کودکان واگیردار نبوده و درنتیجه کودک شما آن را از فرد دیگری نخواهد گرفت.

آرتروز یک بیماری خود ایمنی است. بیماری خود ایمنی بدین معنی است که سیستم ایمنی بدن دچار اشتباه شده و به بافت‌های خودی بدن حمله می‌کند. معمولاً، سیستم ایمنی بدن یک کودک گلبول‌های سفیدی را تولید می‌کند که با باکتری‌ها، ویروس‌ها و دیگر عوامل بیگانه که می‌توانند باعث بیماری شوند مقابله کرده و بدن را در مقابل آن‌ها محافظت می‌کنند. ولی در موارد بیماری‌های خود ایمنی مثل آرتروز مفصلی کودکان، سیستم ایمنی به اشتباه، سلول‌های سالم بدن را مورد حمله قرار می‌دهد.

به‌جای شناسایی سلول‌های خودی و مراقبت از آن‌ها، سیستم ایمنی تصور می‌کند که این سلول‌ها باید نابود شوند و در نتیجه مواد شیمیایی خاصی را برای مبارزه با این سلول‌ها تولید می‌کند. مواد شیمیایی آزاد شده توسط سیستم ایمنی، درد و تورم ناشی از آرتروز را باعث می‌شوند.

علائم

ازجمله علائم آرتروز مفصلی کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مفاصل متورم، قرمز و گرم

لنگیدن و یا مشکلات مربوط به استفاده از دست و پاها

تب ناگهانی و شدید

راش پوستی (بر روی بدن یا دست و پاها) که همراه با تب ظاهر شدن و از بین می‌رود.

گرفتگی، درد و حرکت محدود مفاصل

بروز علائمی در کل بدن مانند رنگ‌پریدگی، متورم شدن گره‌های لنفاوی و احساس ناخوشی عمومی

آرتریت روماتوئید کودکان می‌تواند سبب مشکلات چشم نیز بشود مثل یووئیت، ایریدوسیکلیت و التهاب عنبیه. ممکن است در ابتدا علائم بیماری نامحسوس باشند ولی زمانی که علائم چشم ظاهر می‌شوند ممکن است شامل موارد زیر باشند:

قرمز شدن چشم

درد چشم که به هنگام نگاه کردن به نور تشدید می‌شود (فوتوفوبیا)

تغییرات دیداری

همانند دیگر انواع آرتروز، آرتروز مفصلی کودکان نیز به وسیله‌ی زمان عود و زمان فروکش کردن آن شناسایی و طبقه‌بندی می‌شود. 1

تشخیص

تنها به این دلیل که مفصل شما درد می‌کند نمی‌توان گفت که به آرتروز مبتلا هستید. ممکن است مفصل به دلایل مختلفی دردناک شود و به همین دلیل، مراجعه به پزشک و تشخیص دادن علت درد اهمیت زیادی دارد.

پزشک سؤالات زیادی از شما خواهد پرسید: کودک شما از چه موقعی به مشکلات مفصلی مبتلا بوده؟ آیا پس از بیدار شدن یا استراحت کردن احساس گرفتگی می‌کند؟ آیا مفاصل او متورم شده‌اند؟ آیا آسیب فیزیکی دیده است؟ آیا ممکن است بیماری دیگری مانند بیماری لایم سبب بروز این علائم شده باشد؟ آیا در خانواده‌ی شما سابقه‌ی آرتروز یا دیگر بیماری‌های خود ایمنی وجود دارد؟

پاسخ دادن به این سؤالات و انجام یک معاینه‌ی فیزیکی، آزمایش خون و عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس به پزشک در تشخیص آرتروز مفصلی کودک شما کمک می‌کند.

درمان

اگر کودک شما بیش از یک هفته از درد مفاصل، تورم و گرفتگی رنج می‌برد او را به نزد پزشک ببرید. مخصوصاً اگر او تب دارد. داروها نمی‌توانند آرتروز را درمان کنند ولی می‌توانند آن را کنترل کرده و احتمال آسیب به مفاصل را کاهش دهند. برخی از کودکان مبتلا به آرتروز مفصلی ممکن است برای کنترل درد و التهاب نیاز به استفاده از داروهایی مثل ایبوپروفن داشته باشند. اگر آرتروز شدیدتر باشد، ممکن است لازم باشد تا از داروهای دیگری برای کنترل درد و التهاب استفاده شود. برخی از این داروها به شکل قرص بوده و برخی دیگر به صورت تزریقی استفاده می‌شوند. برای ایجاد اثرات بهتر، باید این داروها را به صورت منظم و در دوره‌های چند ساعته استفاده کرد. ازجمله عوارض جانبی آن‌ها می‌توان به یبوست، خواب‌آلودگی و احساس گیجی اشاره کرد.

روش‌های درمانی بیولوژیک نامی است که به برخی از داروهای جدید داده شده است. طرز تأثیر این داروها با سرکوب سیستم ایمنی بوده و دلیل نام‌گذاری بیولوژیک بر روی آن‌ها، به دست آمدن این داروها درنتیجه‌ی تحقیق بر روی بیولوژی آرتروز می‌باشد. این داروها روند آرتروز را کند کرده و درد، تورم و گرفتگی را کاهش می‌دهند. رایج‌ترین این داروها که برای آرتروز مفصلی کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد، اتانرسپت نام دارد. انواع دیگر این داروها مثل اینفلیکسیماب و آدالیموماب نیز امروزه برای کودکان و افراد کم و سن و سال مبتلا به این عارضه، در دسترس قرار گرفته‌اند.

تزریق آستروئید

تزریق آستروئید گزینه‌ی دیگری برای کنترل التهاب، درد و گرفتگی است. این دارو را می‌توان به صورت قرص خوراکی، تزریق به درون مفصل و یا وارد کردن آن به یک سیاهرگ مصرف نمود. یکی از روش‌های درمانی رایج برای افراد کم سن و سال، تزریق آستروئید به صورت مستقیم به درون مفصل آسیب دیده می‌باشد.

درمان‌های دیگر

اگر درمان آرتروز مفصلی کودکان با استفاده از دارو با شکست مواجه شود، پزشک فرد را برای فیزیوتراپی معرفی می‌کند. حفظ تحرک مفاصل در کودکان مبتلا به آرتروز مفصلی اهمیت زیادی دارد. علاوه بر کمک به کودکان برای حفظ تحرک مفاصل و تقویت عضلات، پزشک می‌تواند برنامه‌ی ورزشی خاصی را برای او طراحی کند تا در خانه و مدرسه به فعال نگه داشتن کودک کمک کند.

علاوه بر مشکلات مفصلی، آرتروز مفصلی کودکان می‌توانند سبب بروز یووئیت شود که عارضه‌ای مربوط به التهاب چشم است و در صورت درمان نشدن می‌تواند سبب مشکلات بینایی شود. تمامی کودکان مبتلا به آرتروز مفصلی باید توسط متخصص مربوطه تحت معاینه‌ی چشم قرار بگیرند.

اقدامات جانبی درمان آرتروز مفصلی

علاوه بر استفاده از دارو، کودک می‌تواند کارهای دیگری را برای تسکین علائم آرتروز مفصلی انجام دهد:

گرم نگه داشتن مفاصل و تحرک زیاد

حمام آب گرم که می‌تواند درد مفاصل کودک را کاهش دهد.

استفاده از یک پتوی الکتریکی تایمردار که یک ساعت قبل از بیدار شدن کودک روشن شده و مفاصل او را برای شروع حرکت آماده و گرم می‌کند.

برخی از کودکان، دست خود را وارد یک موم گرم مخصوص به نام پارافین می‌کنند که به تسکین درد مفاصل کمک می‌کند.

غذاهای اشاره شده در زیر، مواد مغذی زیادی دارند که می‌تواند برای سلامتی مفاصل مفید باشد:

ماهی
مغزیجات
میوه و سبزیجات
انواع نخود
روغن زیتون
غلات کامل 3

پی نوشت:
1.www.drsheykholeslami.com
2.www.manokoodakam.ir
3.www.drnasrindavami.ir