دغدغه و نگرانی شما نسبت به درس خواندن و انگیزه یافتن برای آن، که وظیفه اصلی یک دانشجو می باشد و اقدام به مشاوره خواهی در این راه، قابل تقدیر است. امیدواریم راهنمای خوبی برای شما بوده و پاسخگوی اعتمادتان باشیم.

*** پرسشگر گرامی؛ به طور کلی هر رفتاری که انسان انجام می دهد معلول عواملی مانند نیاز، انگیزه، اراده و هدف است. به عبارت دیگر در کنار هر رفتاری که از انسان سر می زند می توان این عوامل را مشاهده نمود. چرا وقتی ما تشنه می شویم سراسیمه به هر طرفی می رویم تا آب بدست آوریم و رفع عطش کنیم. زیرا نیاز به آب داریم و کمبود آب در بدن ما موجب انگیختگی فیزیولوژیکی ما می شود و ایجاد انگیزه می کند و اگر در این زمان برای رسیدن به «هدف» یعنی آب اراده کنیم، رفتاری را آغاز می کنیم و همه سعی و تلاش خود را بکار می گیریم. اگر فردی بخواهد انگیزه درس خواندن پیدا کند باید نسبت به درس خواندن احساس نیاز کند تا در درونش انگیزه ایجاد گردد و اکنون با داشتن انگیزه و انتخاب هدفی عالی و متناسب، رسیدن به هدف را اراده کند و به سوی آن حرکت کند. همچنین باید عواملی که باعث بی انگیزشی یا بی هدفی و سر درگمی شده است را شناسایی کرده و سپس با آنها مقابله منطقی نماید. بنابر این ما در ادامه عوامل بی انگیزشی و راهکارهای ایجاد انگیزه را می آوریم تا انشاءالله چراغی فرا روی هر جوینده علم باشد و هر فردی با مطالعه دقیق آنها و بررسی موارد نسبت به خودش و برطرف کردن موانع و به کار بردن راهکارها و با توکل بر خداوند متعال در خود ایجاد انگیزه نماید و به هدف خود دست بیابد.

*** عوامل بی انگیزشی : ( که در صورت وجود باید آن ها را رفع کنید)

1. گاهی اوقات اطرافیان و دوستان با بیان مطالبی از قبیل «درس خواندن چه سودی دارد؟ کسانی که درس خوانده اند به کجا رسیده اند و …» انگیزه درس خواندن را در شما از بین می برند. برای رفع این مشکل باید از ارتباط با افراد منفی اجتناب کرد و با توکل به خداوند آنچه را که درست است انجام داد.

2. عدم علاقه به رشته تحصیلی می تواند موجب بی رغبتی و بی تفاوتی به درس و مطالعه شود اگر احساس می کنید علاقه ای به رشته تان ندارید در مرحله اول با اساتید و کارشناسان در این رشته مشورت کنید شاید آنها اطلاعاتی را در مورد محاسن آن رشته به شما ارائه کنند که موجب علاقه شما شود و از حالت بی تفاوتی و بی انگیزگی نجات پیدا کنید و در مرحله دوم اگر علیرغم همه مشورت ها احساس می کنید علاقه ای به رشته تان ندارید، می توانید تغییر رشته دهید.

3 . نداشتن هدف سبب بی انگیزگی می گردد. هدف شما از درس خواندن چیست؟ اگر هدفی ندارید طبعاً درس خواندن کاری عبث و بیهوده برایتان جلوه می کند و یا اگر هدفی عالی، بزرگ و خواستنی ندارید، به طور طبیعی انگیزه کمی برای ادامه تحصیل خواهید داشت.

4. وجود برخی موانع نیز می تواند انگیزه ادامه تحصیل را از انسان بگیرد، بنابراین اگر موانعی مانند کمبود وقت یا مشکلات مالی و یا … بر سر راه شما قرار دارد سعی کنید آنها را برطرف کنید.

5. دوری از خانه و شهر یا محل سکونت نیز ممکن است برخی از افراد را دچار افسردگی و بی رغبتی به درس و مطالعه کند.

6. آب و هوا و تغییرات جوی نیز ممکن است تأثیر داشته باشد.

7. سوء تغذیه، مشکلات جسمانی یا روانی نیز در بی رغبتی تأثیر دارد بنابراین اگر در این زمینه مشکلاتی هست باید برطرف شود.

8. احساس گناه نیز می تواند سبب کاهش انگیزه در انسان گردد. گاهی اوقات خوب درس نخواندن و تنبلی و یا یک وقفه تحصیلی می تواند شخص را دچار احساس گناه و در نتیجه بی رغبت و بی انگیزه کند. باید گذشته را فراموش کرد و به آینده امیدوار بود.

9. عشق و علاقه افراطی به افراد، گاهی عامل ناهنجاری در تحصیل جوانان می شود.

*** راهکارهای عملی برای افزایش انگیزه :

1. با افراد مثبت نگر، فعال، با نشاط و درس خوان معاشرت کنید و از معاشرت با افرادی که به امور معنوی و علمی توجهی ندارند اجتناب کنید.

2. روزانه نیم الی یک ساعت ورزش مورد علاقه انجام دهید.

3. شما باید با برنامه درس بخوانید. داشتن برنامه خود سبب امیدواری و پیشرفت سریعتر و در نتیجه تقویت انیگزه می گردد.

4. از یکنواختی در روش مطالعه و زندگی اجتناب کنید و یک تنوعی در زندگی خود بدهید. برای خود مقرراتی در درس خواندن یا تفریح کردن در نظر بگیرید و در برابر خود، قاطع و منصف باشید.

5. از تلقین این فکر که «من روحیه درس خواندن ندارم» یا «من حال درس خواندن ندارم و چیزی یاد نمی گیرم» اجتناب کنید بلکه به جای آن به خود تلقین کنید که همانطور که توانستم تا این مرحله برسم، می توانم با موفقیت به تحصیلاتم ادامه بدهم و فرد موفقی باشم و راهکارهای زیر را عملی سازید:

– لیستی از توانمندیهای خود تهیه کرده و روزی دو یا سه بار با صدای بلند آن را بخوانید مثلا بگویند من شخص با استعدادی هستم و من … هستم .

– لیستی از فوائد مادی،معنوی و موقعیتی درس خواندن و کسب موفقیت تحصیلی تهیه نموده و آن را هر روز مرور کنید و هر روز نیم ساعت بر روی یکی از آن فوائد فکر کرده و 10 سطر درباره آن مطلب بنویسید و این عمل را برای یکایک فوائد انجام دهید و بعد هر کدام که برای شما خوشایندتر بود را گاه گاهی مطالعه و به آن بیافزائید.

– لیستی از پیامدهای منفی درس نخواندن را تهیه و با تأمل در مورد یکایک آنها این پیامدهای منفی را برای خود جدی , بزرگ و معضل آفرین معرفی کنید.

6. تصمیم بگیرید زندگی جدیدی را با پیدا کردن دوستان جدید و ایجاد فضای جدیدی برای تحصیل و زندگی ایجاد نمایید و با برنامه ریزی و انجام کارهای مثبت شور تازه ای به خود بدهید و به گذشته فکر نکنید.

7. در صورت امکان در فرصت هایی که چند روز تعطیل هستید یک مسافرتی را ترتیب دهید و مسافرت کنید تا یک تنوع در وضعیت زندگی شما به وجود آید.

8. برای درس خواندن خود هدف های کوتاه مدت در نظر بگیرید و در صورت رسیدن به آن هدف ، پاداش و در غیر این صورت خود را تنبیه کنید (مثلاً اگر فردا برنامه خود را به موقع انجام دادم، حق دارم نیم ساعت از اینترنت استفاده کنم . اگر 3 روز متوالی از برنامه ام عقب ماندم، یک هفته حق استفاده از اینترنت را نخواهم داشت). انسان وقتی انگیزه ای قوی برای دستیابی به هدفی مشخص داشته باشد رسیدن به آن هدف که خود باعث ارضای انگیزه اش می شود ثواب یا پاداشی به حساب می آید که مایه احساس لذت یا خوشحالی و خشنودی وی می شود و شکست در رسیدن به هدف مزبور نوعی کیفر است که باعث احساس رنج یا دلتنگی و کدورت وی می شود انسان به چیزی که مایه لذت باشد تمایل دارد و از چیزی که سبب رنج و درد است، پرهیز می کند.به همین دلیل انسان فطرتاً به یادگیری رفتارها و کارهایی تمایل دارد که سرانجام به تحصیل ثواب منتهی می شود و از اعمال و رفتارهایی که منجر به شکست یا کیفر می شود، دوری می کند. این حقیقت را آزمایش های زیادی که روانشناسان جدید انجام داده اند، به اثبات رسانیده است.

9. تلاش کنید با اعضای خانواده روابط نزدیک و صمیمی داشته باشید، چون در هنگام درس خواندن به حمایت و کمک و آرامش نیاز خواهید داشت. سعی کنید در کنار خانواده ی خود، اوقات خوش و مرفحی داشته باشید

10. سعی کنید خیلی خوب و دقیق و منطقی (به دور از حرف و سخن دیگران ) به علایق و استعدادها و تواناییها و اهداف خود فکر کنید تا جایی که برای خودتان ، قانع کننده و آشکار باشد.

11. وقتی موفقیتی بدست می آورید هر چند هم که کوچک باشد ، معتقد باشید که آن در نتیجه سعی و تلاش شما بوده ، نه شانس و اتفاق و…

12. شما برای کسب انرژی لازم برای رسیدن به یک هدف باید انگیزه قوی داشته باشید. انگیزه هم وقتی قوی می شود که درونی و خودجوش باشد نه بیرونی و با زور! یعنی اینکه شما معتقد به ادامه تحصیل باشید ،نسبت به مطالعه، سطح سواد، موقعیت اجتماعی و… احساس نیازکنید، از خواندن مطالب مورد علاقه خود لذت ببرید و نسبت به عملکرد خود احساس رضایت داشته باشید. نه اینکه به خاطر ترس از حرف در و همسایه و فامیل ، به خاطر اینکه پدرو مادرم از من خواستند و چنین انتظاری دارند، درس بخوانید ، این دلایل شاید برای ایجاد انگیزه خوب باشند ولی برای پایدار نگه داشتن انگیزه به دلایل و عوامل درونی نیازمندیم. برخی افراد دائم می گویند : خب ، این همه لیسانس بیکار، اصلاً واسه چی آدم باید درس بخونه؟! خوب چنین افرادی ، هیچ اعتقادی به ذات ادامه تحصیل ندارتد ، تنها هدفشان شغل بوده ، که آن هم به خاطر دیدن چند تجربه اتفاقی، به سرعت زیر سوال رفته، پس نمی توان از این اشخاص انتظار انگیزه بالا برای درس خواندن و قبولی داشته باشیم ، مگر اینکه نگرش و دیدشان را نسبت به مسائل تغییر دهد.

13. از قرار گرفتن در تنهایی و بیکاری اجتناب کنید.

14. روش های مطالعه کردن درست و اصولی را فرا بگیرید.

15. با اهتمام به مسائل معنوی و مذهبی و شرکت در مراسم مذهبی روحیه معنوی خود را تقویت کنید. از گناه دوری کنید و از رفتن به محیط هایی که فکر و ذهن شما را می رباید اجتناب کنید.

*** منابع جهت مطالعه بیشتر :

500 نکته درباره مطالعه، فیل ریس.

مطالعه روشمند، عین الله خادمی.

موفق باشید. این ارتباط با ما را قطع نکنید و همواره با ما مکاتبه کنید.

نویسنده : گروه روانشناسی پرسمان