اهميت و فايده نماز چيست؟

در ابتدا لازم است كه با مفهوم نماز آشنا شويم: مفهومي كه امروز از كلمه «نماز» در زبان فارسي و «صلوة» در زبان عربي مي فهميم، همين فريضه معلوم و معين است كه با اركان خاصه و مقدمات و مقارنات و شكل و هيات معين به قصد قربت پروردگار، أدا مي شود، كه اول آن تكبيرة الاحرام و آخر آن سلام است; كه يك اصطلاح شرعي و فقهي است كه شارع مقدس آن را وضع فرموده است.
ليكن… در اصطلاح لغوي «صلوة» يك معناي وسيع تري دارد و به معناي دعا و نيايش و درخواست و مطلق خواستن است. علت اينكه شارع مقدس هم نماز را، به نام «صلوة» ناميده، اين است كه «صلوة» در واقع يك نوع خواستن و دعا است. البته، دعايي خاص و ويژه، كه شارع مقدس آن را وضع كرده است.[1]نماز، كه نقش بنيادي و اساسي، در نزديك كردن و پيوند دادن انسان با خداوند متعال دارد، داراي اهميت و فوايدي است كه اين اهميت از قرآن كريم، كلمات و افعال معصومين (ع) و توجه و دقت در خود نماز قابل استفاده است كه به اختصار بيان مي شود:

اهميت نماز
الف) اهميت نماز در قرآن كريم:
در قرآن مجيد كه مجموعه راهنمايي ها و دستور العملهاي زندگي سعادتمندانه بشريت آمده است، درباره خمس 1 آيه، درباره روزه 13 آيه، درباره حج 18 آيه و درباره زكات 23 آيه آمده است اما درباره نماز بيش از 122 آيه، نازل شده كه طي آن اهميت، احكام و مسايل مهم نماز مطرح گرديده است.[2]ب) اهميت نماز در كلام و افعال معصومين (ع):
1ـ نماز، اولين پرسش: پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد: «ستون دين، نماز است و از ميان اعمال انسان در رستاخيز، نماز نخستين عملي است كه مورد رسيدگي قرار مي گيرد اگر صحيح بود، ساير اعمال نيز مورد توجه قرار خواهد گرفت و اگر نه باقي اعمال نيز مردود خواهد بود».[3]2ـ نماز، جامعترين عبادتها: امام صادق (ع) مي فرمايد: هيچ عملي معادل نماز نيست زيرا نماز جامع ترين، معتبرترين و بالاترين عبادت و خدمت است.[4]3ـ نماز، ريشه دين: پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد: «دين اسلام مثل درختي است كه ايمان تنه آن و نماز ريشه هاي آن است.[5]4ـ نماز، بهترين وسيله تقرب: معاوية بن وهب از امام صادق (ع) سئوال مي كند، بهترين چيزي كه بندگان به وسيله او، به خداوند نزديك مي شوند، چيست و محبوبترين وسيله تقرب، در نزد خداوند كدام است؟ حضرت جواب دادند، بعد از معرفت خداوند، براي تقرب به خدا عملي بهتر از نماز نمي شناسم آيا به عيسي بن مريم نگاه نمي كني كه فرمود: خداوند به من نماز و زكات را سفارش كرده كه تا زنده ام آنها را بپا دارم.[6]5ـ نماز، ستون دين: امام باقر (ع) مي فرمايد: نماز ستون دين است، مَثَل آن همانند ستون خيمه است كه وقتي استوار باشد، ميخها و طنابها پا برجاست و هرگاه ستون آن كج و شكسته شود. هيچكدام از آنها استوار نمي ماند.[7]ج) اهميت نماز، در خود نماز:
نماز، انسان بي نهايت كوچك را، با آفريدگار بي نهايت بزرگ پيوند مي دهد و بهترين تبلور خضوع جان در برابر جانان است. نماز، عاليترين نمايش عبوديت و بندگي خداوند است كه با كلام و اعمال، عمل، قلب و روح انسان و پرستش او را به نمايش مي گذارد كه هيچ يك از واجبات ديگر، از چنين ويژگي، برخوردار نيست زيرا، هر ركن و اجزائي از نماز، حكايت كننده ي بابي از ابواب معارف و تقرب به خداوند را، در بر دارد.
1ـ سوره حمد تبيين اصول دين: در نماز، سوره حمد خوانده مي شود كه از طرفي دو اصل اعتقادي هر مسلماني را تشكيل مي دهد و از طرف ديگر طبق حديثي كه از پيامبر (ص) وارد شده، ارزش و محتواي سوره حمد هم وزن و هم سنگ با كل قرآن كريم شمرده شده است.
2ـ ركوع: ركوع در نماز، از بهترين نوع اظهار بندگي است. كساني به خداوند نزديك مي شوند كه در اظهار ادب، كوتاهي نكرده باشند. امام صادق (ع) مي فرمايد: و في الركوع ادبٌ و في السجود قربٌ و من لا يحسن الادب لا يصلح القرب[8] در ركوع نماز ادب است و در سجودش قرب و هر كه ادب را نيكو به جا نياورد، شايسته قرب نيست.
3ـ سجود: سجده، نشان تذلل و خاكساري در برابر خداوند وعاليترين درجه عبوديت است، زيرا انسان با سجده، خود را همرنگ با هستي مي كند، قرآن مي فرمايد: تمام آنچه در آسمان و زمين وجود دارد براي خدا سجده مي كند.[9]4ـ تشهد: در تشهد، گواهي به يگانگي خداوند و رسالت پيامبر اكرم (ص) در كنار هم آمده است كه پيوند نبوت و رهبري را با توحيد و عبوديت مي رساند ، در حمد با زبان جمع، اظهار عبوديت و استعانت مي كرديم، ولي در تشهد به صورت انفرادي. شايد گوياي اين باشد كه اين گواهي را هر كس بايد با آگاهي و اعتقاد عميق خود اظهار بدارد و بيعت خويش را به خدا و رسول او تجديد نمايد.[10]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ پرتوي از اسرار نماز، تأليف محسن قرائتي.
2ـ جلوه هاي نماز در قرآن و سنت تأليف احمد صادقي اردستاني.
3ـ نماز يعني رهبري. تأليف سيد ابوالفتوح دعوتي.
4ـ اسرار الصلوة. تأليف ميرزا جواد ملكي تبريزي، ترجمه و تلخيص جواد محدثي.
 
پي نوشت ها:
[1]. دعوتي، سيد ابوالفتوح، نماز يعني رهبري، قم، انتشارات ستاد اقامه نماز، چاپ دوم، 1375، ص14 و 13.
[2] . صادقي اردستاني، احمد، جلوه هاي نماز در قرآن و حديث، چاپ اول، 1374، ص12، و امام خميني، پرواز ملكوت، مؤسسه مطبوعاتي دار الكتاب، ج1، ص9.
[3] . مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، ج82، ص227.
[4] . همان، ص 219. «ان طاعة الله خدمته في الارض فليس شيءٌ من خدمته بعدل الصلاة».
[5] . همان، ص213.
[6] . فيض كاشاني، ملامحسن، محجه البيضاء، ج1، ص339.
[7] . مجلسي، محمد باقر، همان، ص234.
[8] . همان، ص108.
[9] . نمل/ 49.
[10] . قرائتي، محسن، پرتوي از اسرار نماز، انتشارات ستاد اقامه نماز، ص 186ـ172.