یکی از شرائط مهم دعا که می تواند آثار سازنده و مفیدی داشته باشد، مداومت در دعاست؛ یعنی فرد نیایشگر همواره به یاد خدا باشد؛ اعم از اینکه حالات خوش و آرام بخشی داشته باشد یا در گرفتاریها و سختیها غوطه ور شود. حق باوران پیوسته دعا را نه تنها وسیله رسیدن به کمالات و خواسته های مشروع تلقی می کنند، بلکه آن را نوعی هدف می دانند؛ زیرا دعا نوعی عبادت است؛ آن هم عبادت کبری و خداوند متعال هم هدف از خلقت انسان را رسیدن به مقام عبودیت اعلام کرده و فرموده است: وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیعْبُدُون؛[1] و جن و انس را نیافریدم، جز برای آنکه مرا عبادت کنند.

رسول گرامی اسلام (ص) دعا را خالص ترین و برگزیده ترین عبادت مطرح کرده، می فرماید:

الدُّعَاءُ مُخُّ الْعِبَادَةِ؛[2] دعا مغز و خالص

عبادت است. و امام باقر (ع) فرمود:

أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الدُّعَاءُ؛[3] برترین عبادت دعاست.

بنابراین، برای رسیدن به مقامات عالیه کمال و قرب درگاه الهی، باید همواره انسان دعا و نیایش به درگاه الهی داشته باشد و از این عبادت سازنده، هرگز غفلت نورزد.
 

                                                                          
خداوند متعال بارها در قرآن از عدم تداوم دعای مردم سخن گفته است؛ چنان که می فرماید: وَ إِذا أَنْعَمْنا عَلَی الْإِنْسانِ أَعْرَضَ وَ نَأی بِجانِبِهِ وَ إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعاءٍ عَریضٍ؛[4] و هرگاه به انسان نعمت دهیم، از ما روی بر می گرداند و با حال تکبر و غرور از حق دور می شود و هرگاه اندکی ناراحتی و گرفتاری به او برسد، به دعاهای فراوان و مستمر روی می آورد و بر طرف شدن آن را طلب می کند.

و در سوره یونس از غفلت و بی خبری انسانهای کم تحمل و ضعیف الایمان خبر می دهد و آنها را در مورد سودجویی و تداوم نیافتن ارتباط معنویشان با آفریدگار هستی به شدت نکوهش می کند و می فرماید: وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً فَلَمَّا کشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کأَنْ لَمْ یدْعُنا إِلی ضُرٍّ مَسَّهُ کذلِک زُینَ لِلْمُسْرِفینَ ما کانُوا یعْمَلُونَ؛[5] هنگامی که به انسان غافل و خود پرست زیان و ناراحتی برسد، ما را به طور مداوم و شبانه روزی در حال خوابیده، نشسته و ایستاده صدا می کند و برای حلّ گرفتاری اش دعا می کند و زمانی که ناراحتی او را بر طرف سازیم، چنان از ما فاصله می گیرد و می گذرد و می رود که گویا اصلًا ما را برای رفع گرفتاری اش فرا نخوانده بود و این گونه است که اعمال بد اسرافکاران برایشان زینت داده شده است و آنان از رفتار ناخوشایند خود خوشحال اند و زشتی عمل خود را نمی توانند بفهمند.
 

                                                                          
برید بن معاویه از امام باقر (ع) پرسید: آیا قرائت قرآن را بیشتر بخوانیم یا دعا به درگاه ربوبی را؟ امام فرمود:

کثْرَةُ الدُّعَاءِ أَفْضَلُ ثُمَّ قَرَأَ قُلْ ما یعْبَؤُا بِکمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکمْ؛[6] زیاد دعا کردن بهتر است و این آیه را تلاوت کرد که: بگو: اگر دعایتان نبود، پروردگارم توجه و اعتناء به شما نمی کرد.

امام صادق (ع) در توضیح سیره علی (ع) می فرماید:

کانَ امِیرُالْمُؤْمِنِینَ (ع) رَجُلًا دَعّاءً؛[7] امیرمؤمنان (ع) مردی بود که بسیار دعا می کرد.

رسول خدا (ص) فرمود: خداوند برای هر کسی توفیق دعا کردن بدهد، باب اجابت را نیز به رویش باز خواهد کرد. هر گاه باب دعا به رویتان باز بود، بسیار تلاش و فراوان دعا کنید؛ زیرا خداوند متعال از دعای فراوان شما خسته نمی شود و توجهش را از شما سلب نمی کند، مگر اینکه خودتان خسته شوید.

آن حضرت در ضمن گفتار راهگشایی به مسلمانان فرمود:

تَدْعُونَ رَبَّکمْ بِاللَّیلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ؛[8] شب و روز به درگاه پروردگارتان دعا کنید؛ چرا که سلاح اهل ایمان دعاست. یعنی مؤمن باید همواره در مقابل خطرات و گرفتاریها و دشمنان، مسلّح به سلاح دعا باشد.

با توجه به نکات یاد شده، شایسته است که یک شخص مسلمان در هر زمان و مکان و در هر حالی از دعا کردن غافل نباشد؛ یعنی نه تنها در گرفتاریها، بلکه در حال خوشی و آسایش نیز باید دست به دعا بود.
 

                                                                          
پیشوای ششم (ع) به نقل از جدّ بزرگوارش فرمود: همواره در دعا کردن پیش قدم شوید؛ چرا که اگر بنده ای نیایش پیشه باشد، و برایش گرفتاری و سختی پیش آید و به درگاه خداوند دعا کند، در آسمانها می گویند: این صدا آشناست؛ ولی اگر فقط هنگام سختی دعا کند، به او گفته می شود: تا حالا کجا بودی؟[9]  

                                                                          
تنها وقت گرفتاری دعا کردن، چندان ارزشی ندارد و خداوند متعال هم به آن وقعی نمی گذارد و می فرماید:

فَإِذا رَکبُوا فِی الْفُلْک دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَی الْبَرِّ إِذا هُمْ یشْرِکونَ؛[10] هنگامی که سوار بر کشتی شوند، خدا را با اخلاص می خوانند؛ امّا هنگامی که خدا آنان را به خشکی رساند و نجات دهد، باز به شرک و کفر می گرایند.

پی نوشت ها:
[1] الذاریات، 56.
[2] ارشاد القلوب، ج 1، ص 148.
[3] وسائل الشیعة، ج 7، ص 30.
[4] فصلت، 51 ..
[5] یونس/ 12.
[6] وسائل الشیعة، ج 7، ص 31 ..
[7] همان، ص 26.
[8] همان، ص 39 ..
[9] همان، ص 41.
[10] عنکبوت/ 65.

منبع: حوزه نت