اگر این جانب فقیر باشم آیا زکات شامل حال من می شود؟ آیا می توانم پول زکات را به یک دوست فقیر بدهم؟ آیا می توانم زکات را به فردی که مسلمان نیست بدهم؟

در تعریف لغوی فقیر آمده است: شخصی که ستون فقراتش شکسته است. مسکین نیز به معنای فقیر است جز آن که در واقع، اوضاع او از فقیر بدتر است.[1]

در اصطلاح شرعی نیز به کسی فقیر گفته می شود که خرج یک سالش را نداشته باشد. کسی که زمین یا سرمایه ای دارد که می تواند خرج سالش را از آن بدهد، فقیر محسوب نمی شود.[2]

قرآن کریم در مورد پرداخت زکات می فرماید: “زکات ها مخصوص فقرا و مساکین و کارکنانى است که براى (جمع آورى) آن زحمت مى‏کشند، و کسانى که براى جلب محبّتشان اقدام مى‏شود، و براى (آزادى) بردگان، و (اداى دین) بدهکاران، و در راه (تقویت آیین) خدا، و واماندگان در راه این، یک فریضه (مهم) الهى است و خداوند دانا و حکیم است‏”.[3]

مراجع محترم تقلید درباره مصارف زکات می گویند:

“انسان مى تواند زکات را در هشت مورد مصرف کند: اوّل: فقیر و آن کسى است که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و کسى که صنعت یا ملک یا سرمایه‏اى دارد که مى‏تواند مخارج سال خود را بگذراند فقیر نیست.

دوم: مسکین و آن کسى است که از فقیر سخت‏تر مى‏گذراند.

 سوم: کسى که از طرف امام علیه السلام یا نایب امام مأمور است که زکات را جمع و نگهدارى نماید و به حساب آن رسیدگى کند و آن را به امام علیه السلام یا نایب امام یا فقرا برساند.

 چهارم: کافرهایى که اگر زکات به آنان بدهد به دین اسلام مایل مى‏شوند، یا در جنگ به مسلمانان کمک مى‏کنند. پنجم: خریدارى بنده‏ها و آزاد کردن آنان.

ششم: بدهکارى که نمى‏تواند قرض خود را بدهد.

 هفتم: سبیل اللَّه، یعنى کارى که مانند ساختن مسجد منفعت عمومى دینى دارد، یا مثل‏ ساختن پل و اصلاح راه که نفعش به عموم مسلمانان مى‏رسد و آنچه براى اسلام نفع داشته باشد به هر نحو که باشد.

هشتم: ابن السبیل، یعنى مسافرى که در سفر درمانده شده است.”[4]‏

بنا براین؛ اسلام عده ای را مستحق گرفتن زکات معرفی کرده است. از این افراد، فقیر و مسکین است.

یکی دیگر از مصادیق پرداخت زکات، به غیر مسلمانانی است که پرداخت زکات، موجب گرایش آنان به اسلام می شود.

فقهاء نیز درباره پرداخت زکات به غیر مسلمان می گویند:” پرداخت زکات به غیر مسلمانان در صورتی که موجب گرایش آنان به اسلام شود یا در روابط و جنگهای احتمالی، مسلمین را یاری کنند، جایز است.[5]