اگر موجودی ناقص باشد چرا حتما نقص او باید دلیلی داشته باشد؟ آیا نمی شود موجود ناقصی دلیلی برای نقصش نباشد و از ابتدا این گونه بوده باشد؟ یعنی خدا حتما باید کمال مطلق باشد؟

یک. کامل مطلق بودن» واجب الوجود، از خود مفهوم «واجب الوجود» استفاده مى شود. توضیح آنکه: واجب الوجود باید کمال مطلق باشد؛ چرا که اگر ناقص باشد، معنایش این خواهد بود که نسبت به یک کمال یا کمالاتى، حالت امکانى دارد. به بیان دیگر، ذات او، فاقد یک صفت کمالى است. آن گاه باید گفت: ذات واجب الوجود، واجد یک سرى کمالات و فاقد بعضى از کمالات دیگر است. مفهوم این مطلب، آن خواهد بود که واجب الوجود – به حسب تحلیل عقلى مرکب از وجود و عدم باشد؛ یعنى، مرکب از داشتن یک سلسله کمالات و نداشتن یک سلسله کمالات دیگر و چیزى که مرکب باشد – هرچند مرکب عقلى (یعنى براساس تحلیل عقلى مرکب از اجزایى باشد) نیازمند به اجزایش خواهد بود و لازمه احتیاج، امکان است؛ یعنى، نسبت به کمالاتى که ندارد، حالت امکان دارد و حال آنکه چنین مطلبى، در ذاتى که ما فرض کردیم – که او واجب الوجود است راه ندارد و در واقع خلاف فرض است.
اما اینکه واجب الوجود، حتى از ترکیب اجزاى تحلیلى عقلى نیز مبرّا است؛ به این دلیل است که در جاى خود ثابت شده که عقل تنها مى تواند موجودات محدود را به دو حیثیت ماهیت و وجود – که بیان دیگرى از ممکن الوجود است (کل ممکن زوج ترکیبى مرکب من ماهیة و وجود) – تحلیل کند. اما واجب الوجود، وجود صرف است و عقل نمى تواند هیچ ماهیتى را به آن نسبت دهد. بر این اساس خداوند متعال، از هرگونه ترکیب، حتى از ترکیب اجزاى تحلیلى عقلى نیز، مبرّا است. نگا: سیدمحمدحسین طباطبایى، نهایةالحکمه، ص 56؛ آموزش فلسفه، ج 2، صص 351 و 352.
بنابراین، با دقت در مفهوم واجب الوجود، باید اذعان کنیم که خداوند، داراى تمامى کمالات است و در واقع مطلق کمال و کمال مطلق است و انفصال بعضى از کمالات از ساحت مقدس او، به معناى خروج واجب الوجود از «وجوب وجود»، به «امکان وجود» است؛ حال آنکه فرض ما بر آن است که خداوند، واجب الوجود است. دو. اینکه هر نقصی باید دلیلی داشته باشد و همچنین هر کمالی اصلی فلسفه است. زیرا هر چیزی تابع یک سری شرایط و عمل است و بر اساس آنها شکل می گیرد، حتی این که چیزی از ابتدا ناقص باشد هم تابع همین اصل فلسفه است؛ یعنی مجموعه علت به وجود آورنده آن به گونه ای بوده است که محال است غیر از این که هست باشد.