با توجه به اینکه حضرت آدم و حوا انسان های اولیه بودند ادامه نسل ایشان با توجه به اینکه فرزندان آنها خواهر برادر بودند چگونه ادامه یافت؟

بر اساس آیات و روایات نسل کنونی بشر همه از فرزندان حضرت آدم و حوا هستند، آدم و حوا از پیوند خود صاحب فرزندان دختر و پسری شدند ، اما در مورد این مسئله که: فرزندان آن دو خواهر و برادر بودند و ازدواج خواهر و برادر حرام است چگونه تکثیر نسل بشر تحقق یافت، در میان مفسران و پژوهشگران مسلمان چهار دیدگاه وجود دارد که خلاصه و اجمال آن را ذکر می کنیم.
1. دیدگاه اول: تکثیر نسل بشر نخست با ازدواج خواهر و برادر سپس با ازدواج دختر عموها و پسر عموها و دختر خاله ها و پسر خاله ها و… تداوم یافت.
توضیح: حلال و حرام یک حکم تشریعی و قانونی است، وضع قانون و شریعت تنها در انحصار خداوند است، خداوند ازدواج خواهر و برادر را در نسل اول جایز و حلال شمرد و پس از آن بر اساس مصلحت و حکمت آن را ممنوع و حرام کرد، بنا براین تداوم نسل بشر با ازدواج خواهر و برادر به این ترتیب تداوم یافت که حضرت حوا ء دو(1) شکم دو قلو زائید، در شکم اول جناب هایبل و یک دختر به دنیا آمد و در شکم بعدی قابیل و یک دختر دیگر، هابیل با قل قابیل و قابیل نیز با قل هابیل ازدواج کرد و در نسل های بعدی دختر عمو ها و پسر عموها با هم ازدواج کردند.
علامه طباطبائی (ره ) می فرماید: از آیه شریفه ﴿وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً﴾(2) بر مى‌آيد كه نسل موجود از انسان، تنها منتهى به آدم و همسرش مى‌شود و جز اين دو نفر، هيچ كس ديگرى در انتشار اين نسل دخالت نداشته است، (نه حورى بهشتى، و نه فردى از افراد جن و نه غير آن دو)، و گرنه مى‌فرمود: “و بث منهما و من غيرهما”. با پذيرفتن اين معنا دو مطلب به عنوان نتيجه بر آن متفرع مى‌شود.
مطلب اول: كل بشر از آدم و حوا نشات گرفته‌اند.
مطلب دوم: ازدواج فرزندان بلا فصل آدم بين برادران و خواهران بوده‌ است.(3)
2. دیدگاه دوم: تکثیر نسل بشر با ازدواج فرزندان آدم با حوریان بهشتی محقق شد. خداوند براي فرزندان آدم(عليه‌السلام) از بهشت حورياني فرستاد تا با آنان ازدواج كنند، زيرا خداوند از انسان‌ها درباره طهارت پيمان گرفته است، از اين رو چگونه ممكن است نسل بشر با عمل حرامي افزايش يافته باشد. چنان که بر اساس گزارش یک حدیث مرسل از طریق زراره از امام صادق(ع) روایت شده که خداوند یک حوری از بهشت به نام “نزله” برای همسری یکی از پسران آدم به نام شیث فرستاد و یک حوری دیگری به نام “منزله” نیز برای همسری پسر دیگر آدم به نام یافث فرستاد، فرزندان آنان با دختر عمو و پسر عمو های خود ازدواج کردند.(4)
3. دیدگاه سوم: فرزندان آدم با حوریان بهشتی و دختران جنی ازدواج کردند.
دیدگاه سوم این است که خداوند براي یکی از فرزندان آدم همسری از حوريان بهشتی فرستاد و برای پسر دیگرش همسری از جنس جنیان – اما به شکل انسان –فرستاد، از مزاوجت آنان فرزندانی به دنیا آمدند که تداوم نسل بشر با ازدواج دختر عموها و پسر عموها تحقق یافت. این دیدگاه نیز حداقل دو روایت یکی از امام باقر(ع)(5) و دیگری از امام صادق(ع)(6) مؤید دارد.
4. دیدگاه چهارم: ازدواج فرزندان آدم با بقايايي از نسل قبلي
دیدگاه چهارم این است که خداوند پیش از حضرت آدم انسان هایی را آفریده بود ولی آدم و حوا نسل برتر از نسل های گذشته بود، نسل کنونی بشر از آدم و حوا است لیکن ازدواج فرزندان بلافصل آدم و حوا با انسان های نسل گذشته بوده اما ازدواج نوه ها با پسر عموها و دختر ها بوده است. طرفداران این دیدگاه اگر چه از آیات و روایات دلیل صریحی ندارند ولی از دو روایت زیر مدد گرفته اند:
روایت اول: عن أبي جعفر(عليه‌السلام) يقول: لقد خلق الله (عزّ وجلّ) في الأرض منذ خلقها سبعة عالمين ليس هم من ولد آدم خلقهم من أديم الأرض فأسكنهم فيها واحداً بعد واحد مع عالمه،(7) – البته كه خداوند از آنگاه كه زمين را آفريده هفت جهان آفريده كه از فرزندان آدم نيستند، آنان را از خاك روى زمين آفريده و در آن يكى را پس از ديگرى در جهان خود جا داده، سپس خدا عز و جل آدم أبو البشر را آفريد و فرزندانش را از او آفريد.
بر اساس این روایت خداوند پیش از آفرینش حضرت آدم و حواء هفت نسل از انسان آفریده و دوران آن ها منقرض شده آنگاه حضرت آدم و حواء را آفریده است.
روایت دوم : عن أبي جعفر(عليه‌السلام) قال: … و الله! لقد خلق الله ألف ألف عالم و ألف ألف آدم أنت في آخر تلك العوالم و اولئك الآدميين،(8) – بخدا سوگند كه خدا هزار هزار عالم و هزار هزار آدم را آفريده و تو در آخر اين عالَم ها و اين آدمهائى.
بر اساس این روایت خداوند پیوسته در حال خلقت بوده، آن هفت عالَم حدیث پیش و هزار هزار عالَم و آدم این حدیث بیانگر کثرت و استمرار آفرینش است و به بیان دیگر می خواهد بگوید: انسان خیال نکند که او نخستین نسل بشر است که خداوند او را آفریده و پیش از او خداوند انسانی نیافریده بود.
مشکل اساسی این دیدگاه آن است که اولا- در این روایات به شیوه تکثیر نسل بشر تصریح نشده، ثانیا- بر خلاف ظاهر آیه شریفه قرآن است، ثالثا – بر اساس این روایات قبول کردیم که بشر کنونی نخستین نسل بشر نیست اما سؤال و اشکال این است آن نخستین نسل بشری که خداوند آفرید تکثیر آنان چگونه تحقق یافت؟ یا باید گفته شود آنان تکلیف نداشتند و با ازدواج خواهر و برادر تکثیر محقق شد، خوب همین حرف را در مورد بشر کنونی می زنیم که با ظاهر آیه نیز هماهنگ است، چه آن که قانون و تکلیف را در گذشته و حال تعیین می کند تنها خداوند است.
جمع بندی و ونظر نهایی:
آیت الله جوادی آملی در جمع بندی روایات متعارض این موضوع می فرمایند: استاد، علامه طباطبايي (قدس‌سره) تعارض روايات این مسئله را چنين رفع كرده‌اند: احكام دين، به تدريج آمده و محرمات الهي، آهسته آهسته بر مكلفان نازل شده‌اند؛ نه يكجا و در زمان آدم(عليه‌السلام)، پس از همان اولين لحظات تكليف، همه محرمات همچون ازدواج خواهر و برادر و… براي انسان‌ها تعين نيافته‌اند.
شايد تدريجي بودن نزول احكام در زمان ساير انبيا (برای ما خیلی) روشن نباشد؛ ولي در زمان خاتم انبياء صلي الله عليه و آله و سلم به خوبي مشهود است. …. در اين مسئله نيز كه تعارض روايات مشكل‌آفرين است، با دلالت بعضي از نصوص گذشته كه (می فرمایند) تحريم ازدواج برادر و خواهر بعدا محقق شد (از اول حرام نبوده)، مجالي براي توهم ارتكاب محرم نمي‌ماند. افزون بر اين، ظاهر قرآن كريم مرجع است و ظاهر قرآن اين است كه همه انسان‌ها آفريده شده از آدم و حوايند: ﴿وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً﴾؛ اگر گسترش نسل بشر از چيز ديگري مي‌بود، مي‌فرمود «منهما و من غيرهما»
راهي كه استاد، علامه طباطبايي(قدس‌سره) پيمودند(9)، راهي عميق فقهي و فني است.
فرزندان آدم، بيش از يك پسر و يك دختر بوده‌اند؛ يعني در هر بطني ، يك برادر و خواهر به دنيا مي‌آمدند، چنان كه برخي از روايات به آن تصريح كرده‌اند؛ و برادر و خواهر بطن (و شکم) اول، با برادر و خواهر بطن (و شکم) دوم ازدواج مي‌كردند؛ قهرا ازدواج برادر و خواهر، در اولين عقد، صورت پذيرفته است و بقيه، در طبقه سوم، پسر عموها و دختر عموها و پسر عمه‌ها و دختر عمه‌ها و پسر دايي‌ها و دختر دايي‌ها و پسر خاله‌ها و دختر خاله‌هاي يكديگر بودند كه ازدواج بين آنان مشكلي ندارد.
حاصل آنكه، اين راه حل هم خلاف ظاهر كمتري دارد و هم مطابق با ظاهر آيه مورد بحث است كه پيدايش نسل بشر را از يك حقيقت و از نسل حضرت آدم و حوا(عليهماالسلام) مي‌داند؛ نه از آنان و غير آنان: ﴿وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً﴾ ولي راه‌هاي ديگر هم خلاف ظاهر برخي روايات‌اند و هم ظاهر آيه شریفه قرآن ﴿وَبَثَّ مِنْهُمَا…﴾ آن‌ها را همراهي نمي کند.(10)