این بقعه به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه و برخورداری از امکانات رفایی فراوان یکی اماکن زیارتی و سیاحتی استان زرخیز بوشهر و از زیارتگاه های مشهور شهرستان دشتی، به شمار می رود.
 
این امامزاده در دامنه شرقی کوه مند و حدود یک کیلومتری غرب روستای جبری است. روستای جبری در بخش مرکزی شهرستان دشتی، دهستان خورموج، ۳۷ کیلومتری جنوب غربی خورموج و روی طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۱۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۲۸ درجه و ۲۷ دقیقه و در ارتفاع ۵۲ متری از سطح دریا واقع شده است.
 
نسب شخصیت مدفون در این بقعه وعلت آمدنش به دشتی در نسب شخصیت مدفون در بقعه چند دیدگاه وجود دارد:
 
١- او از نوادگان حضرت امام سجاد (علیه السلام) ودرابتدا ساکن شمال ایران بوده و چون مورد تعقیب قرار می گیرد برای حفظ جان به جنوب آمده و سرانجام در همین جایی که اکنون مدفن اوست، فوت ودفن می گردد.
 
۲- نسبش به حضرت ابوالفضل العباس (علیه السلام) می رسد و از طرف امام رضا(علیه السلام) برای ارشاد و تبلیغ به روستای جبری آمده و سرانجام به دست دشمنان شهید و در محل فعلی به خاک سپرده می شود.
 
٣- از نوادگان امام رضا (علیه السلام) است ؛ و برای هدایت مردم به منطقه دشتی می آید و سرانجام در روستای جبری شهید می شود.
 
4- ایشان از نوادگان امام کاظم(علیه السلام) و از متفرق شدگان سپاه احمد بن موسی، شاه چراغ است که برای حفظ جان به جنوب پناه می آورد، سرانجام شناسایی و در دامنه شرقی کوه مند جایی که اکنون مدفن اوست کشته و مدفون می گردد.
 
٥- از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) است که برای گسترش دین مبین اسلام به منطقه دشتی آمده و بعد از چندی محل سکونت خود را جبری – در آن ایام یکی از مناطق گبر نشین بوده – قرار میدهد و تا زمان فوت در همین جا به ارشاد و راهنمایی خلق مشغول می شود. بعد از فوت ارادتمندان وی را در محل فعلی به خاک سپرده و سپس بر قبرش اتاقی می سازند.
 
از میان نظرهای بالا، به احتمال زیاد قول پنجم صحیح باشد؛ چرا که در کتاب مهاجران «آل ابوطالب» اثر ابو اسماعیل ابراهیم بن ناصر بن طبا طبا، خبر از سکونت یکی از نوادگان امام حسن (علیه السلام) به نام ابوطالب محمد بن ابو على محمد بن احمد بن عبداله بن على باغر بن عبید الله بن عبداله بن حسن بن جعفر بن حسن بن اما حسن (علیه السلام) در سیراف داده شده و نیز آمده که وی فرزندانی هم در آن جا داشته است. علاوه بر این، دکتر محمد مهدی بحرالعلوم که در علم انساب تبحر فراوان دارد نیز احتمال می دهد که وی از نوادگان امام حسن (علیه السلام) باشد.

تاریخچه بقعه و معماری

بعد از دفن، ابتدا سایه بانی از چوب درختان نخل، بر قبر ایشان بنا می شود و بعد از سالهای متمادی یکی از افراد طایفه فقیههای منطقی که اکنون اعقابش در منطقه دشتی سکونت دارند؛ به نام «علی بن حاج محمد بن نجف» اتاقی کوچک از سنگ و گچ محلی – چری – بر قبرش بنا می کند و چند سال بعد مرمت می گردد؛ چون این بنا کوچک و کم ظرفیت بود در سال ۱۳۵۷ خورشیدی، مرحوم اسکندر سلیمانی خادم و بانی وقت بقعه، اتاقی با گنبد مخروطی و به ابعاد 650× 650 سانتی متر از سنگ و سیمان روی آن بنا می کند؛ سپس در در سال ۱۳۷۹ خورشیدی، توسط اولادش دیواری دورتا دور آن ساخته می شود.
 
این اتاق اگر چه نسبت به اتاق قبلی بزرگتر و دارای امکانات رفاهی بهتری لا بود؛ اما استقبال بی نظیر شیفتگان خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) به ویژه در ایام تعطیل و مناسبت های مختلف از این مکان مقدس امکانات بیشتر و بهتری می طلبید؛ با پیگیری های مرتب فرزندان مرحوم اسکندر سلیمانی و به همت آقای حاج محمد فقیه، فرزند مرحوم حاج علی بن آقا شیر و همکاری میراث فرهنگی و اداره کل اوقاف و امور خیریه بوشهر، ساخت بنای فعلی با زیر بنای ۲۵۰۰ متر در سال ۱۳۸۵ خورشیدی شروع و یک سال و اندی بعد به اتمام رسید. حرم، بنایی به شکل چهار گوش و به ابعاد 14.50 × 14.50 متر و از جنس بتون است که گنبدی بزرگ و عرقچینی به قطر8.40 و ارتفاع حدود 6 متر، بر فراز آن خود نمایی می کند. برای استحکام سقف و گنبد، هشت ستون زیر گنبد تعبیه شده است. در فضای درونی حرم، دیوار از پایین به ارتفاع 40 سانتی متر با سنگ مرمر سفید، پوشیده شده و بقیه دیوار سیمان سفید است و در چهار طرف، مدخل ورودی دارد و تاکنون بدون درب است. در زیر گنبد و میان ستونها هشتگانه ضریحی آلومینیومی به بلندی 190، درازی 231 و پهنای138 سانتی متر قرار دارد، قبر چهار گوش امامزاده که ابعاد آن 54× 190 سانتی متر و دارای نمای سنگ مرمر است داخل ضریح قرار دارد؛ قبر مذکور فاقد سنگ نوشته و بر رویش پارچه ای سبز سرکش شده است.
 
کف حرم از سنگ مرمر سفید و مفروش به قالی های رنگارنگ و صحن بقعه، یکپارچه موزائیک کاری شده است. درون صحن چند قبر از جمله قبر مرحوم اسکندر سلیمانی، خادم نیکونام بقعه، دیده می شود. در ضلع شرقی بقعه سر دری بلند و دیدنی با طاق رومی، به ارتفاع حدود ۱۸ در طول 6.42 و عرض 5.30 متر با پوشش سیمان سفید وجود دارد که عظمت خاصی به این مکان مقدس داده است.
 
بقعه، دارای رواق، هفت، زائر سرا، دو وضو خانه، دو سرویس بهداشتی، آشپزخانه، بوفه، فضای سبز، پارکینگ، آب لوله کشی، برق، سیستم خنک کننده، اتاق نگهبانی و جاده آسفالته است.

این امامزاده از دیر باز مورد احترام بوده و مشتاقان و دوستداران از راه های دور و نزدیک به زیارتش می شتابند، اگر چه همیشه از جاهای مختلف استان زائر دارد؛ اما در ایام زمستان و بهار به ویژه در سیزده بدر که هوا مساعد و زمین های اطراف پوشیده از سبزه است و نیز ایام تعطیل جمعیت بیشتری بسویش سرازیر می گردد. در طول سال مراسم عزا و شادی ائمه معصومین (علیه السلام) و هر هفته مراسم دعا در جوارش برگزار می شود.
 
از این بزرگوار کرامات بسیاری از معتمدین نقل شده که همه آن ها نمونه ای از انفاس قدسیه آن حضرت است که مشمول زوار حاجتمندش گردیده است.
 
منابع:
١. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری اسلامی ایران، ج ۱۱۱(خورموج)، ص ۳۲
2. ابواسماعیل ابراهیم بن ناصر طباطبا، مهاجران آل ابوطالب، ترجمه محمد رضا عطایی، ص ۲۵۷.
3. گفتگو با دکتر محمد مهدی فقیه بحرالعلوم گیلانی، مسؤول مؤسسه دایره المعارف بقاع متبرکه، مورخ ۱۳۸۸/12/10
۴. گفتگو با احمد فقیه، ۸۹ ساله، ساکن فقیه حسنان، مورخ ۱۳۸۴/11/18
۵. گفتگو با علی اکبر محمدی، ۶۵ ساله، ساکن زیزار، مورخ ۱۳۸۱/9/28
6. و گفتگو با سید محمد رکنی، ۶۰ ساله، ساکن میانخره، مورخ ۱۳۸۱/9/20
۷. گفتگو با حاج على فقیه بن آقا شیر، معمر و مطلع، احشام قائدها، مورخ ۱۳۸۴/۵/۲۷
8. گفتگو با زایر علی کرم پساوند، معمر، ساکن مل گل، مورخ ۱۳۸۴/4/11
9. مشاهدات نگارنده، مورخ ۱۳۸۸/12/10
 
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر دوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص 136-133