قرآن كريم در سورة فوق در مورد قيامت در چهار محور سخن فرموده است:
1. مسائل مربوط به اشراط الساعه، كه در آن به حوادث عجيب و بسيار هول انگيزي كه در پايان اين جهان و آغاز قيامت است، اشاره مينمايد.
2. مسائل مربوط به وضع حال نيكوكاران و بدكاران در آن روز.
3. مسائل مربوط به لحظات پر اضطراب مرگ و انتقال از اين جهان به جهان ديگر.
4. بحثهاي مربوط به هدف آفرينش انسان و رابطة آن با مسئلة معاد.
روشن است كه قسمت مهمي از معارف قرآن و مسائل اعتقادي آن، بر محور مسائل مربوط به قيامت و رستاخيز دور ميزند، زيرا مهمترين تأثير را در تربيت انسان و روند تكامل او دارد.
آنچه كه هدف از بيان آيات حوادث قيامت را روشن مينمايد، اين است كه انسان در همين دنيا، بايد با اين وعده و وعيدها و انذار و تبشيرها، مسير زندگاني خود را مشخص نمايد، و با آگاهي از وضعيت جهان و حوادث آن از خواب غفلت و غرور بيدار شود، و نفس سركش خود را مهار نمايد، و با تعليم و تربيت خويش در حوادث آن روز بينديشد، و وضع خود را در آن روز عظيم ترسيم نمايد. روزي كه همگي در پيشگاه خداوند بزرگ حاضر ميشويم، و پردهها كنار ميرود و اسرار درون ظاهر ميشود، و همگان در پاي ميزان عدل الهي حاضر ميشويم. و حوادث هولناك و شيرين آن، نقش تربيتي خود را در اين جهان كه دار تكليف است، ايفا مينمايد.
شرح نعمتهاي بهشت و دردهاي جانكاه كيفرهاي دوزخ و حوادث آن چه بعد از قيامت و چه قبل از آن، ميتواند اثر سازندهاي براي ما كه در اين چنين دنيايي زندگي ميكنيم، داشته باشد. والا بعد از برپا شدن قيامت كه همة چشمها و عقلها بيدار ميشوند، و آن آثار را از نزديك ميبينند، و تحولي كه آن مشاهده در رفتار و كردار ما ميگذارد، در آن دنيا چندان مؤثر نيست، زيرا همان گونه كه گذشت، ما در اين دنيا مأمور به انجام تكاليف هستيم و بايد با اختيار خود، و با تحولي كه در ما رخ ميدهد، راه حق را تشخيص دهيم، و براي سربلند بودن در جهان آخرت در مسير حق قدم گذاريم، و به دستورات الهي عمل نماييم.
ديدن با چشم عقل و دل در آن جهان، هيچ گونه تأثيري در تكامل اخلاقي و معنوي ما نخواهد گذاشت، بلكه يك نوع جبر عملي براي همه پديد ميآيد.
ايمان به اصل معاد و حوادث دهشتناك آن، اثر فوقالعادهاي از نظر مسائل تربيتي در انسان ميگذارد، او را به نيكيها علاقمند، و در برابر زشتيها سختگير و محتاط، و در اموري كه نياز به فداكاري دارد، دست و دلباز ميكند. و باعث ميشود در انجام اين اعمال از ديگران سبقت بگيرد، و دنيا تبديل به صحنه مبارزه و تلاش براي رسيدن به قلّه بلند كمال آدمي گردد! بنابر اين برخي از اين حوادث قبل از وقوع قيامت است. و برخي ديگر نيز همان اثرات کارهاي نيک و بد انسان هاست، که در آخرت خواهند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 25، ص 271، دارالكتب الاسلاميه.
2. معاد و جهان پس از مرگ، آيت الله مكارم شيرازي، ص 277، انتشارات سرور.
3. سيري در جهان پس از مرگ، دكتر حبيب الله طاهري، ص 339، انتشارات اسلامي.
4. پيام قرآن؛ ناصر مکارم شيرازي، ج5 و 6، (معارف قرآن).