تا چه مدت ترک یک گناه، تضمین می‌کند که انسان دوباره به آن رجوع نکند؟

برای روشن شدن پاسخ چند نکته را باید متذکر شویم:

1. در خصوص این سؤال به آیه یا روایتی برخورد نکرده‌ایم؛ البته در مورد آثار عدد چهل در روایات مطالب زیادی آمده است که به برخی از آنها که احتمال داده می‌شود مرتبط با سؤال باشد، اشاره می‌کنیم:

الف) «هیچ بنده‌ای ایمان به خداوند و یا ذکر خدا را، چهل روز خالص نمی‌کند، مگر این‌که خداوند او را نسبت به دنیا بی‌رغبت و بر درد و درمان آن بینا می‌کند و حکمتش را در قلب او استوار و بر زبانش جاری می‌سازد».[1]

ب) «هر کس چهل روز، لقمه‌ی حلال بخورد، دل او نورانی می‌شود».[2]

ج) «آدم، پس از هبوط از بهشت و داوود برای ترک اولی، چهل شبانه و روز در حال توبه و انابه بودند».[3]

و موارد دیگر، که بیانگر تأثیر عدد چهل در کمال وجودی، اخلاقی، و محو آثار بد اعمال، در آدمی است.

2. بی‌گمان همان‌گونه که تکرار یک عمل باعث رسوخ آن در روح و جان انسان شده، و به گفته‌ی عالمان اخلاق، ملکات و صفات ثابت را موجب می‌شود، ترک عمل نیز در مدت طولانی می‌تواند ریشه‌های نفسانی آن عمل را در روح انسان از بین ببرد و باعث شود تا انسان لذت آن گناه را فراموش کند، به گونه‌ای که بازگشت دوباره به سوی آن گناه به راحتی صورت نگیرد.
3. انسان تا زمانی که در این دنیا است، از گزند آسیب‌های شیطان، در امان نیست.[4]

قرآن کریم می‌فرماید: «نفس، زیاد دستور دهنده به زشتی‌ها است، مگر این‌که رحمت الهی، شامل حال انسان شود».[5] به همین جهت ائمه(ع) در پیشگاه ذات حق تعالی عرض می‌کردند: «معبودا مرا یک لحظه به حال خودم وامگذار».[6]

بنابر این هیچ‌گاه نمی‌توان خود را مصون از گناه پنداشت.

4. هیچ‌گاه نباید از رحمت خداوند مأیوس بود.

لذا گناه هر چه تکرار شود، باز بدر توبه مفتوح و باز است و همیشه باید به رحمت خداوند امیدوار بود.[7]

[1]. «عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِیمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَه». کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 16، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[2]. ابن فهد حلی، احمد، عدة الداعی و نجاح الساعی، محقق، مصحح، موحدی قمی، احمد، ص 153، بیروت، دار الکتب الإسلامی، چاپ اول، 1407ق.

[3]. کافی، ج 5، ص 74؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 5، ص 246، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[4]. قضاعی، محمد بن سلامة، شرح فارسی شهاب الأخبار (کلمات قصار پیامبر خاتم ص)، محقق، مصحح، حسینی أرموی (محدث)، جلال‏الدین، ص 359، ح 709، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1361ش.

[5]. «وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسی إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَحیم». یوسف،53.

[6]. کافی، ج 2، ص 524.

[7]. «لا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُون». یوسف، 87.