تاریخچه بت پرستی

طبق نقل تاریخ، بت پرستى از زمان «یرد» یا «یارد» شروع شد. «یارد» فرزند مهلائیل است. مادرش «سمعن» دختر «براکیل بن محویل بن خنوخ بن قین بن آدم است. «یارد» چهار صد و شصت سال با آدم(ع) فاصله دارد و بت ها در زمان او به وجود آمدند تاریخ طبرى، محمدبن جریر طبرى، ج 1، ص 116. طبق بعضى از روایات، بت پرستى قبل از نوح(ع) سابقه نداشت و قوم نوح آن را به وجود آورد. مسأله از این جا آغاز شد که در فاصله زمان آدم و نوح مردانى صالح زندگى مى کردند؛ شیطان از علاقه مردم سوء استفاده کرد و آن ها را به ساختن مجسمه بزرگان و گرامیداشت آن ها فراخواند. چیزى نگذشت که نسل هاى بعد رابطه تاریخى این موضوع را از یاد بردند و تصور کردند این مجسمه ها موجوداتى محترمند و باید پرستش شوند. به این ترتیب، به پرستش بت ها سرگرم شدند. نوح(ع) در مقابل این انحراف و بت پرستى ایستاد. رهبران گمراه، مکرى عظیم به کار بردند و گفتند دست از خدایان و بت هاى خود برندارید؛ مخصوصاً بت هاى «ود» «سواع» و «یغوث» و «یعوق» و «نسر» را رها نکنید. «وَ مَکَرُوا مَکْراً کُبَّاراً * وَ قالُوا لا تَذَرُنَّ آلِهَتَکُمْ وَ لا تَذَرُنَّ وَدًّا وَ لا سُواعاً وَ لا یَغُوثَ وَ یَعُوقَ وَ نَسْراً»؛ نوح(71): آیه 22 و 23.
در این که پنج بت از کجا پیدا شدند روایات گوناگون وجود دارد. دراین روایات مسائل زیر مطرح شده است:
1. این ها نام هاى پنج فرزند آدم است. هر یک از آن ها از دنیا مى رفت، مجسمه اش را براى یاد بود مى ساختند. مدتى بعد این مسائل فراموش شد و در عصر نوح موج پرستش آن ها بالا گرفت.
2. نام پنج مرد صالح است که قبل از نوح مى زیستند. هنگامى که از دنیا رفتند. مجسمه هاى آنان را به تحریک ابلیس ساختند و گرامى داشتند و به تدریج به صورت بت پرستى درآمد.
3. این ها نام بت هایى است که در عصر خود نوح ساخته شد؛ و این به خاطر آن بود که نوح مردم را از طواف قبر آدم جلوگیرى مى کرد. گروهى به تحریک ابلیس به جاى آن، مجسمه هایى ساختند و به پرستش آن ها مشغول شدند.
به نقلى، این بت ها به عرب جاهلى منتقل شد و هر قبیله اى یکى از آن ها را براى خود برگزید. بت «ودّ»، متعلق به طایفه «بنى کلب»، در دومة الجندل قرار داشت. بت «سواع»، متعلق به قبیله هذیل، در سرزمین رهاط بود. بت «یغوث» به طایفه بنى قطیف تعلق داشت. بت «یعوق» براى طایفه هَمْدان بود؛ و «نسر» به طایفه ذى الکلاع از قبایل حمیر تعلق داشت.
3. براى آگاهى بیش تر ر.ک:
الف) تفسیر الدّر المنثور، چاپ سنگى، ج 6، ص 269.
ب) تفسیر روح البیان، شیخ البروسوى، جلد 10، 180.
ج) تفسیر روح المعانى، آلوسى، ج 29، 77.
د) تفسیر قمى، على بن ابراهیم، ج 2.(ذیل آیه شریفه 23 سوره نوح)
ه) تفسیر مجمع البیان، طبرسى، مجلد 9 و 10، ص 547.
و) تفسیر المیزان، ج 10، ص 287-280 ذیل آیه 49 سوره هود.