اگر (1) تاریخ زندگی یک انسان عادی و معمولی مورد تحریف(2) و تغییر واقع شود، مسئله آن چنان مهم نیست. اگر واقعیت زندگی او بازگو نشود، ضرر زیادی حاصل نمی شود. اما تحریف زندگی انسانی که نه تنها در قول و گفتار، بلکه در فعل و کردار و حتی در تقریر و تصدیق و امضا، اسوه الگو و نمونه است، فردی که نه در یک زمان بلکه در همه زمان ها و در تمام شرایط، نه برای یک فرد بلکه برای میلیون ها مسلمان، امام و راهبر است، ‌خسارت جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.

تحریف در تاریخ زندگی انبیاء(ع)

در امّت های پیشین، نه تنها کتب آسمانی بلکه تاریخ زندگی شخصیت های مذهبی آنها نیز دستخوش تحریف شده است. عیسی که، بنده خدا و پیامبر الهی و پسر مریم بود، به عنوان خدا و پسر خدا معرفی شد. عُزیرها و بسیاری از دانشمندان مذهبی، به گونه ای دیگر معرفی شدند و در حق آنها غلو شد و یا درباره آنها تهمت های ناروا شایع گردید. بدین جهت قرآن مجید در بیان شخصیت پیامبر اسلام دو لحن متفاوت دارد: در یک گروه از آیات(3)، عظمت و ویژگی های مهم آن حضرت را بیان می کند و در گروه دیگر(4) مقام بشری و عبودیت و دونِ خدایی وی را مورد تأکید قرار می دهد تا پیروان او در آینده از کجروی ها و کج فکری ها مصون بمانند؛ شخص پرستی در جامعه اسلامی مطرح نشود و مسلمین برای همیشه خداپرست و فقط عبد خدا باشند. بالاترین افتخار پیامبر با همه عظمت و مقام فوق العاده اش، عبودیت و بندگی خدا بود. لذا در نمازها، زمانی که نام آن حضرت را می بریم، قبل از رسالت، عبودیت او را مطرح می کنیم:« و اشهد ان محمداً عبده و رسوله». خوشبختانه نسبت به انبیای گذشته، تحریف کمتری نسبت به تاریخ زندگی پیامبراسلام صورت گرفته است.

تحریف در تاریخ زندگی ائمه هدی(ع)

اما نسبت به شخصیت و زندگی ائمه هدی و امامان شیعه، که آنها نیز همانند پیامبر، اسوه(5) و مقتدا هستند، تحریف های گوناگونی انجام شده است که تحقیق درباره آنها برای یک محقق در عصر و زمان ما کاری بس سخت و دشوار است. سرّی بودن بخشی از زندگی امامان شیعه نیز بر این مشکلات افزوده است. اساساً تاریخ شیعه، تاریخ مبارزه با حکومت های جائر است. پی ریزی تشکیلات شیعه از جبهه گیری در برابر ستم پیشگان آغاز شد. امامی را نمی یابیم که در برابر ظلم ها، کژی ها و نابسامانی ها ساکت بوده و کار او فقط تعلیم و تدریس باشد. بنابراین چون شیعه، مذهب مبارزه است، بسیاری از برنامه های امامان شیعه نیز به عنوان راهبران مبارزات مردمی علیه قدرت های حاکم، خواه ناخواه جزو اسرار بوده است.
فعالیت ها و برنامه های مبارزاتی رهبری که در رأس یک اقلیت در حال صف بندی و جبهه گیری در برابر حکومتی نیرومند و استبدادی قرار گرفته است، مسلماً باید پشت پرده باشد. روایاتی که از لسان اهل بیت راجع به «کتمان سرّ» و «ذمّ اذاعه» نقل شده، نشانگر همین واقعیت است(6). بنابراین دستیابی به اسراری که طبق توصیه های اکید ائمه، مکتوم مانده، با گذشت زمان طولانی، کار آسانی نخواهد بود. به ویژه آنکه بسیاری از مدارک ما را، کتب تاریخی اهل سنت تشکیل می دهند که در اثر بی اطلاعی از روند کار و برنامه های مخفی شیعه، به ثبت فعالیتهای آشکار، روزمره و معمولی ائمه اکتفا کرده اند.
در بررسی مسائل فقهی و تجزیه و تحلیل احادیث و اقوال فقها، اصولی از قبیل قرآن، ضرورت مذهب، اجماع، تقیه و… راهنمای ما خواهند بود و ما را از بن بست ها رهایی می بخشند. بنابراین برخی از روایات یا نقل قول ها به دلیل مخالفت آن با قرآن، ضرورت، اجماع و … با قاطعیت، مردود شمرده می شوند و همچنین در موضوعاتی که نصّ صریحی در اختیار نداریم، اصول عملیه، راهنمای ما خواهند بود. یعنی قواعدی که قبلاً در اصول فقه به اثبات رسیده، در مسائل فقهی راهگشای ما خواهند بود.

دو اصل مهم برای شناسایی تحریف

در مورد تاریخ زندگی ائمه(ع)نیز لازم است قبلاً در «مقدمه تاریخ امامان» قواعد و اصولی را به دست آورده تا راه اصلی، اهداف اساسی، رسالت و مسئولیت آنها را ترسیم نماییم و سپس به بررسی نقل های تاریخی بپردازیم. چه اینکه از این طریق، یافتن جعلیات، تهمت ها و حل تعارضات آسان تر خواهد بود. به عنوان نمونه به دو اصل از این اصول اشاره می کنم:
1. از آنجا که راه پیغمبر اسلام از راه انبیای گذشته، و راه امامان از راه پیامبر جدا نیست، آیاتی که در قرآن مجید راه انبیا را برای ما مشخص می سازد، می تواند به خوبی نشانگر راه ائمه هدی باشد. در قرآن مجید از طرفی ابراهیم خلیل و پیروانش(7) و نیز پیغمبر اسلام به عنوان اسوه خوانده شده(8)، و از طرف دیگر اطاعت از امامان در کنار اطاعت خداوند و پیغمبر لازم و واجب شمرده شده است(9). بنابراین راه امامان و اوصیا با راه رسولان و پیامبران یکی است وگرنه قرآن فرمان به تضاد و تناقض داده که نتیجه آن اختلاف، تشتت، سردرگمی و گمراهی خواهد بود.
2. تاکتیک های مورد عمل. اصل دیگری که در این راه بسیاری از مشکلات ما را حل می کند، شناخت سه تاکتیک مورد عمل در زندگی امامان شیعه یعنی تاکتیک های آشکار، محرمانه و سرّی است. اگر این اصل را نپذیریم و مبارزه را صرفاً به صورت آشکار و منقول و مضبوط در تاریخ و روایات تصور کنیم، هرگز به اسرار و رموز برنامه های آنان واقف نگشته و به تبع آن به وظیفه و مسئولیت خود نیز پی نخواهیم برد. چه اینکه برخلاف تصور گروهی از مردم، امامت صرفاً یک اعتقاد قلبی نیست، که در ذهنمان به دوازده وجود مقدس معتقد بوده و نام آنان را با احترام ببریم، ولی از راه و روش و روند کار آنان بی خبر باشیم. امامت همانند سایر عقاید اسلامی باید در سراسر زندگی فردی و جمعی ما تأثیرگذار باشد. امام باید در عمل، راهبر و مقتدای ما باشد و ما نیز شیعه و پیرو او باشیم.

پی نوشت ها :

1. سخنرانی دکتر حسن روحانی، دهه آخر ماه شوال، در حضور ده ها هزار نفر مردم انقلابی و فضلای حوزه علمیه قم، مسجد امام حسن عسگری قم، مهرماه 1356 – شوال 1397.
2. انواع تحریف عبارت است از تحریف لفظی، تحریف معنوی، تحریف در دید و برداشت و تحریف شخصیّت.
3. قرآن مجید، سوره انبیاء، آیه 107؛ قلم، آیه 4؛ احزاب، آیه 56؛ انشراح، آیات 4 و 79.
4. قرآن مجید، سوره کهف، آیه 110؛ آل عمران، آیه 144؛ شوری، آیه 52؛ احقاف، آیه9، اسراء، آیه 74.
5. قرآن مجید، سوره احزاب آیه 21.
6. اصول کافی، کتاب الایمان و الکفر، باب الکتمان.
7. قرآن مجید، سوره ممتحنه، آیه4.
8. قرآن مجید، سوره احزاب، آیه 21.
9. قرآن مجید، سوره نساء، آیه 59.

منبع :روحانی، حسن (1388)، اندیشه های سیاسی اسلام (جلد اول: مبانی نظری) تهران: کمیل، چاپ سوم.