تشخیص امام زمان

بر اساس روایات گرچه ممکن است برخی درتشخیص امام زمان(ع) -هنگام ظهور – دچار مشکل شوند، اما اکثر مردم تشخیص می دهند که امام زمان (ع) ظهور کرده است، زیرا درآن زمان حوادثی اتفاق می افتد و شرایطی فراهم می شود که شناخت امام زمان (ع) را آسان می نمایند. اولین حادثه اى که بعد از ظهور امام زمان(ع) شکل مى گیرد، اعلام ظهور امام زمان(ع) است. ظهور حضرت به وسیله منادى آسمانى اعلام مى گردد، آن گاه حضرت در حالى که به کعبه تکیه داده است، با دعوت همگان به حق، ظهور خود را اعلام مى دارد ؛ با این حادثه مردم مدعییان درو غین ظهورا از غیرآن تشخیص می دهند، زیرا ندای آسمانی تنها درزمان ظهور امام محقق می شود. ازسوی دیگرمردم – در زمان ظهور – به حاکمیت عقلانیت نایل مى شوند. در روایات آمده است که در عصر ظهور برکات خداوندى به بشر ارزانى داشته، دست رحمت ایزدى بر عقل هاى مردم کشیده مى شود. مردم از نظر عقل و بصیرت در وضع بى مانندى قرار مى گیرند.( بحارالانوار، ج 75، ص 51.) این امر کمک می کند که مردم مدعیان دروغین ظهور، تشخیص دهند، مهمتر از همه اینکه از احادیث اهل بیت(ع) استفاده مى شود: هنگامى که اوضاع عمومى جهان مساعد گشت و افکار جهانیان براى پذیرش حکومت حق آماده شد، خدا به مهدى(ع) اجازه نهضت مى دهد. پس ناگهان در مکه ظاهر مى گردد و منادى حق (جبرئیل) بشارت ظهورش را به سمع جهانیان مى رساند. مردان برگزیده جهان که در چندین روایت تعدادشان 313 نفر تعیین شده، اولین نداى حق را لبیک گفته، در اولین ساعات دعوت، مجذوب مغناطیس ولایت مى گردند. حضرت صادق(ع) فرمود: «هنگامى که صاحب الزمان(ع) ظهور نمود، جوانان شیعه بدون وعده قبلى در همان شب خودشان را به مکه مى رسانند».سپس دعوت عمومى خویش را شروع مى کند، مردم رنج دیده و از همه جا مأیوس دورش اجتماع مى نمایند، و با او بیعت مى کنند و در اندک زمانى سپاه انبوهى از مردان شجاع و فداکار و اصلاح طلب جهان، برایش مجهز مى شوند. امام محمد باقر و امام جعفر صادق(ع) در توصیف یاران قائم فرمودند: «شرق و غرب جهان را اشغال مى کنند، تمام موجودات جهان را مسخر مى گردانند.(ابراهیم امینى، دادگستر جهان، قم، شفق ، 1378 ، چاپ هیجدهم ، ص 301 – 302.) بشارت ظهور حضرت توسط جبریل، جمع شدن یاران امام و آمادگی جهانی برای ظهور امام زمان (ع)، نیز یکی دیگر از معیار های شناخت امام زمان از مدعیان دروغین ظهور می باشند.
در هر حال براى تشخیص حضرت مهدى(عج) از مدعیان دروغین مى توان به نکات ذیل اشاره کرد: 1- پیامبران و امامان(ع) عموما براى معرفى خود نیاز به معجزه داشته اند. چنان که آن حضرت نیازى بدان پیدا کند حتما اقدام به عمل معجزه خواهد نمود. گرچه احادیث رسیده صریحا در این موضوع مطلبى بیان نداشته است. البته تذکر نکته اى لازم است و آن این که، گرچه در نظر شیعه نص و تصریح از ناحیه پیامبر(ص) از لوازم شناخت امام مطرح است اما اگر ادعاى امامت از جانب کسى به همراه اظهار معجزه صورت بگیرد، این مسأله به نوبه خود مى تواند دلیل و قرینه بر امامت آن شخص تلقى گردد. 2- نشانه هاى قبل از قیام مى تواند براى معرفى آن حضرت کافى باشد و نیازى به معرف دیگرى مانند – معجزه خاصى- نباشد. آن علامت ها عبارتند از: رویدادهاى آسمانى مانند: خسوف و کسوف در غیر وقت طبیعى، صیحه آسمانى، اعلان آسمانى در ظهور و حوادث اجتماعى مانند: ظهور دجال و خروج سفیانى، فرو بردن زمین ارتش سفیانى را در بیانى میان مکه و مدینه، کشته شدن نفس زکیه در مسجد الحرام میان رکن و مقام. به هر حال این علامت ها در مجموع مى تواند دلیل بر تشخیص امام زمان(عج) بوده باشد یعنى کسى که پس از این علائم به صورت آشکار در مسجدالحرام به عنوان قائم آل محمد(ص)، مردم را به سوى فرد دعوت کند جز مهدى موعود(عج) کسى دیگر نمى تواند باشد. زیرا غیر از او هر کس باشد رسوا خواهد شد. در همین زمینه حدیثى از امام صادق(ع) در کتاب اصول کافى (ج1، ص 340، ح 20) این چنین آمده است: «امام صادق(ع) فرمود: براى صاحب این امر دو غیبت است در یکى از آنها به سوى خانواده اش باز مى گردد و در دیگرىگفته خواهد شد به هلاکت رسیده است. در کدام بیابان رفته است؟ گفتم: اگر چنین پیش آمدى شد چه کنیم؟ فرمود: اگر کسى آن را ادعا کرد از او سؤالاتى کنید (اگر در ادعا راست باشد) جواب خواهد داد». افزون بر آن آنچه در کتاب اصول کافى، ج 2 ،ص 15 عنوان ذیل هم آمده: آنچه ادعاى امامت راستگو را ازدروغگو معلوم مى کند، سخن ما را تأکید مى کند (کشف المراد، ص 370 – الهیات، جعفر سبحانى، ج 4، ص 26). در هر حال برای اینکه مدعیان دروغین مهدویت و مهدی نماها را تشخیص بدهیم، لازم است که شناخت کامل از امام زمان(عج) داشته باشیم و شناخت آن حضرت ممکن نیست، مگر از طریق روایات رسیده از رسول خدا و ائمه(ع)، زیرا هیچ راه عقلی برای شناخت وی وجود ندارد و از راه عقل و دلیل عقلی نمی‌شود آن حضرت را شناسایی کرد.
پس باید ویژگی‌ها و خصوصیات شخصی آن حضرت و نیز شرایط و نشانه‌های ظهور وی را، از زبان رسول خدا(ص) و ائمه(ع) بشنویم و از این طریق شناخت لازم را نسبت به شخص آن حضرت و قیام وی حاصل کرد و به این ترتیب، امام به حق را از مدّعیان دروغین امامت تشخیص دهیم.
«زراره» از امام صادق(ع) سئوال کرد که چگونه در زمان غیبت، امام زمان(عج) را از مدعیان دروغین امامت تشخیص دهیم، حضرت(ع) فرمود: این دعا را بسیار بخوان: «خدایا خودت را به من بشناسان که اگر خودت را به من نشناسانی، رسولت را نخواهم شناخت، خدایا پیامبرت را به من بشناسان، اگر پیامبرت را به من نشناسانی، حجت تو را نخواهم شناخت، خدایا حجت و امام زمانت را به من بشناسان، اگر امام زمانت را نشناسم، در دینم گمراه خواهم شد». بنابراین بر ما لازم است که امام زمان(عج) را از چهار لحاظ بشناسیم:
1. از لحاظ شناسنامه‌ای ؛
2. از نظر اوصاف و ویژگی‌ها ؛
3. از نظر اعتقادی و قلبی ؛
4. از حیث علایم و نشانه‌های ظهور،
اسم و نسب امام زمان(عج): او هم نام و هم کنیه رسول خدا(ص)، فرزند امام حسن عسکری(ع) است، از نظر قد و قامت متوسط و چهار شانه و دارای چهره گندم‌گون که مثل ستاره می‌درخشد و چشمانی در چهره فرو رفته و ابروهای برجسته و پیشانی پهن و بزرگ و دماغ کشیده و بر گونه راستش خال سیاه و دندان‌های پیشین‌اش فاصله دارد و میان دو شانه‌اش پهن است.(1)
ویژگی‌های امام زمان(عج): دارای مولد پاکیزه، از عیوب و نواقص روحی و جسمی پاک و عالم‌ترین فرد زمان است، از نظر شجاعت شجاع‌ترین و از نظر تقوا متقی‌ترین و از نظر سخاوت سخی‌ترین و از نظر فصاحت فصیح‌ترین و از نظر بلاغت بلیغ‌ترین مردم است، با هر زبان به بهترین وجه سخن می‌گوید، با هر خط و نوشته آشنایی کامل دارد، در صورتی که خواندن و نوشتن را از انسان دیگر نیاموخته است، همان طور که از پیش رو می‌بینید، از پشت سر هم می‌بیند، همان طور که در بیداری می‌بیند و می‌داند، در خواب هم می‌بیند و می‌داند، مختون به دنیا آمده است، سایه ندارد، وقتی دعا کند مستجاب می‌شود، مرده را زنده می‌کند، هر آنچه می‌گوید عمل می‌کند.(2)
علائم ظهور: علاوه بر خصوصیات و ویژگی‌های شخص آن حضرت، ظهور و قیام وی نیز علایم و نشانه‌های حتمی و قطعی‌ای دارد که موجب سهولت تشخیص قیام آن حضرت از مهدی نماها می‌شود.
امام صادق(ع) فرمود: «پیش از ظهور قائم (امام زمان) پنج نشانه حتمی است: 1-خروج سفیانی، 2- خروج یمانی، 3- صیحه آسمانی، 4- قتل نفس زکیه، 5-فرو رفتن در بیابان»(3)، با وجود آنچه ذکر شد، هنگامی که حضرت ظهور می‌کند، بر سرش پاره ابری است که بر آن ملکی فریاد می‌زند، این مهدی خلیفه خدا است، دست از فرمانش بر ندارید.(4)
بنابراین اگر کسی پیش از وقوع علایم و نشانه‌های حتمی ظهور، ادعای امامت کند، ولو آن خصوصیات و علامات بدنی را هم داشته باشد، یقیناً در ادعای خود کاذب است و باید بفهمیم و بشناسیم که امام نیست و به دروغ ادعای امامت می‌کند.
ــــــــــــــــــــــــ
پی‌نوشت‌ها:
1. امینی، سید محسن، آشنایی با امام زمان(عج)، نشر طور، صفحه 28.
2. جعفری، جلال‌الدین، الحجة البالغة فی اثبات الحجة، اصفهان، چاپخانه ربانی، 1358 شمسی، صفحه 82.
3. شیخ صدوق، کمال‌الدین و تمام النعمة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، صفحه 650.
4. امینی، سید محسن، آشنایی با امام زمان(عج)، نشر طور، صفحه 62.