«تشریع» کلمه ای است عربی، این کلمه از ریشه «شرع» به معنای نوشیدن آب با دهان آمده است. از این ریشه مشتقات متعددی منشعب میشود از جمله «شریعت» است که به معنای «آبشخور» است؛ برخی میگویند: علت اینکه احکام خدا، حلال و حرام خدا، شریعت نامیده میشود به همین جهت است؛[1] یعنی دستورات الهی آبشخور حیات انساناند. «تشریع» نیز در اصل و در لغت عربی به معنای «خیلی بالا بردن» چیزی است[2] و در جایی که آب نهر بسیار بالا آمده باشد که حیوانات به راحتی از آن آب بخورند، به کار میرود و به صورت ضرب المثل میگویند: «اهون السقی التشریع»؛ راحتترین آب دادن تشریع است.[3] این کلمه امروزه به معنای قانونگذاری است و بیشتر در مورد قانونگذاری در حوزه دین به کار میرود.
«تکوین» نیز واژهای است عربی و مقصود از آن «خلقت» و «ایجاد» در خارج از ذهن است.[4]
شباهت این دو کلمه در این است که در هر دو مفهوم ایجاد و ابداع وجود دارد. اما فرقشان در این است که یکی(تشریع) ایجاد در عالم ذهن، اعتبار و قراردادهای اجتماعی است؛ اما دیگری(تکوین) ایجاد در عالم خارج از ذهن و واقع است.
«تکوین» نیز واژهای است عربی و مقصود از آن «خلقت» و «ایجاد» در خارج از ذهن است.[4]
شباهت این دو کلمه در این است که در هر دو مفهوم ایجاد و ابداع وجود دارد. اما فرقشان در این است که یکی(تشریع) ایجاد در عالم ذهن، اعتبار و قراردادهای اجتماعی است؛ اما دیگری(تکوین) ایجاد در عالم خارج از ذهن و واقع است.
[1]. ابن منظور، ابو الفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 8، ص 175، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع – دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
[2]. حمیرى، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، ج6، ص3446، دار الفکر المعاصر، بیروت، چاپ اول، 1420ق.
[3]. واسطى، زبیدى، حنفى، محب الدین، سید محمد مرتضى حسینى، تاج العروس من جواهر القاموس، ج11، ص241، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، 1414ق.
[4]. «کَوَّنَهُ تَکْویناً: أَحْدَثَهُ؛ و قیلَ: التّکْوِینُ إیجادُ شیءٍ مَسْبُوقٍ بمادَّةٍ.و کَوَّنَ اللّهُ الأَشْیَاءَ تَکْویناً:أَوْجَدَها، أَی أَخْرجَها مِنَ العَدَمِ إلى الوُجودِ». واسطى، زبیدى، حنفى، محب الدین، سید محمد مرتضى حسینى، تاج العروس من جواهر القاموس، ج18، ص 487.