تعالیم و آموزههای دینی میگوید؛ هنگامی که انسان در زندگی در اثر مشکلات دلش میگیرد و دچار اندوه میشود، تنها یاد خدا است که تمام ناراحتیها را از دل انسان بیرون میکند و به وی آرامش میدهد: «…أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب»؛[1] تنها با یاد خدا دلها آرامش مىیابد!
در این راستا، از تعالیم و دستور العملهایی که از پیشوایان معصوم(ع) برای آرامش روح و روان به ما رسیده، به چند مورد اشاره میکنیم:
1. سعید بن یسار میگوید به امام صادق(ع) گفتم گاهى اندوهگین میشوم و دلم میگیرد، و براى رفع آن از حضرتش دستورى خواستم. امام فرمود بسیار بگو:
«اللَّه اللَّه ربى لا اشرک به شیئا»؛ خدا خدا پروردگار من است. هیچ چیز را شریک او قرار نمیدهم.
و هر گاه از وسوسه یا خاطرههاى شیطانى بترسى بگو: «اللهم انى عبدک و ابن عبدک و ابن امتک ناصیتى بیدک عدل فی حکمک، ماض فی قضاؤک، اللهم انى أسألک بکل اسم هو لک أنزلته فی کتابک أو علمته أحدا من خلقک أو استأثرت به فی علم الغیب عندک ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تجعل القرآن نور بصرى و ربیع قلبى و جلاء حزنى و ذهاب همى، اللَّه اللَّه ربى لا اشرک به شیئاً».
2. راوی میگوید: رسول خدا(ص) فرمود: هر کس به او اندوهى یا غمى یا سختى یا بلائى یا دشوارى برسد، پس بگوید: «اللَّه ربى و لا اشرک به شیئاً، توکلت على الحى الذى لا یموت».
3. اسماعیل بن جابر از امام(صادق) نقل میکند که براى رفع اندوه فرمود: غسل میکنى و دو رکعت نماز میخوانى و میگویى:
«یا فارج الهم و یا کاشف الغم یا رحمان الدنیا و الآخرة و رحیمهما فرج همى و اکشف غمى یا اللَّه الواحد الاحد الصمد الذى لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ اعصمنى و طهرنى و اذهب ببلیتى».
آنگاه آیة الکرسى را با دو سوره معوّذتین (قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ) میخوانی.
4. و آنحضرت فرمود: هر گاه چیزی شما را دلگیر کرد و به اندوه افکند، بگو در آخر سجدهات (یا در آخرین سجدهات):
«یا جبرئیل یا محمد، یا جبرئیل یا محمد- و آن را تکرار کن- اکفیانى ما انا فیه فانکما کافیان و احفظانى باذن اللَّه فانکما حافظان».
5. هشام بن سالم میگوید: حضرت صادق(ع) فرمود: هر گاه براى مردى پیش آمد ناگوارى یا سختى به وجود آمد، یا أمرى او را اندوهناک ساخت، پس دو زانوى خود را با آرنجهاى دستانش برهنه کند و به زمین بچسباند، و سینه خود را به زمین نزدیک کرده و با این حال در سجده براى حاجت خود دعا کند.[2]
در این راستا، از تعالیم و دستور العملهایی که از پیشوایان معصوم(ع) برای آرامش روح و روان به ما رسیده، به چند مورد اشاره میکنیم:
1. سعید بن یسار میگوید به امام صادق(ع) گفتم گاهى اندوهگین میشوم و دلم میگیرد، و براى رفع آن از حضرتش دستورى خواستم. امام فرمود بسیار بگو:
«اللَّه اللَّه ربى لا اشرک به شیئا»؛ خدا خدا پروردگار من است. هیچ چیز را شریک او قرار نمیدهم.
و هر گاه از وسوسه یا خاطرههاى شیطانى بترسى بگو: «اللهم انى عبدک و ابن عبدک و ابن امتک ناصیتى بیدک عدل فی حکمک، ماض فی قضاؤک، اللهم انى أسألک بکل اسم هو لک أنزلته فی کتابک أو علمته أحدا من خلقک أو استأثرت به فی علم الغیب عندک ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تجعل القرآن نور بصرى و ربیع قلبى و جلاء حزنى و ذهاب همى، اللَّه اللَّه ربى لا اشرک به شیئاً».
2. راوی میگوید: رسول خدا(ص) فرمود: هر کس به او اندوهى یا غمى یا سختى یا بلائى یا دشوارى برسد، پس بگوید: «اللَّه ربى و لا اشرک به شیئاً، توکلت على الحى الذى لا یموت».
3. اسماعیل بن جابر از امام(صادق) نقل میکند که براى رفع اندوه فرمود: غسل میکنى و دو رکعت نماز میخوانى و میگویى:
«یا فارج الهم و یا کاشف الغم یا رحمان الدنیا و الآخرة و رحیمهما فرج همى و اکشف غمى یا اللَّه الواحد الاحد الصمد الذى لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ اعصمنى و طهرنى و اذهب ببلیتى».
آنگاه آیة الکرسى را با دو سوره معوّذتین (قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ) میخوانی.
4. و آنحضرت فرمود: هر گاه چیزی شما را دلگیر کرد و به اندوه افکند، بگو در آخر سجدهات (یا در آخرین سجدهات):
«یا جبرئیل یا محمد، یا جبرئیل یا محمد- و آن را تکرار کن- اکفیانى ما انا فیه فانکما کافیان و احفظانى باذن اللَّه فانکما حافظان».
5. هشام بن سالم میگوید: حضرت صادق(ع) فرمود: هر گاه براى مردى پیش آمد ناگوارى یا سختى به وجود آمد، یا أمرى او را اندوهناک ساخت، پس دو زانوى خود را با آرنجهاى دستانش برهنه کند و به زمین بچسباند، و سینه خود را به زمین نزدیک کرده و با این حال در سجده براى حاجت خود دعا کند.[2]