پاداش دنیوی هر چند بزرگ باشند فراتر از دنیا و نعمتهای دنیوی؛ مانند مال، سرمایه، قدرت و… نیستند. با عنایت به آیات زیادی از قرآن کریم،[1] پاداش اخروی با پاداش دنیوی قابل مقایسه نیست، همانگونه که دنیا با آخرت، قابل مقایسه نیست؛ چرا که ثواب و پاداش اخروی پایان ناپذیر است.[2] اما با این وجود، میتوان با استفاده از آیات و روایات، تفاوتهایی را بین آن دو در نظر گرفت از جمله:
1. نعمتهای اخروی پرتوى از کمالات روحى و صفای روح اهل ایمان خواهد بود و اختصاص به شخص خاص دارد، قابل انتقال و یا صرف نظر نخواهد بود، اما نعمتهای دنیوی اختصاص به شخص خاصی ندارد، بلکه به طور کلى آماده براى عموم شده، هر کس بتواند از آنها استفاده خواهد برد.[3]
2. نعمتهاى دنیوى اغلب از بین رفتنی و فنا پذیرند و نعمتهای اخروى همه باقى و دایمی است.[4]
3. نعمتهاى دنیوى براى انسان، صاف و خالص نمىماند، بلکه همواره به سبب عوارض و آفات با ناخالصی همراه مىگردد[5] اما ناخالصی در نعمتهای اخروی به هیچ وجه راه ندارد.[6]
4. نعمتهاى دنیوى به مقدار لذّت آن، یا با غصه همراه است و یا غصه را به دنبال دارد. به عبارت دیگر هر لذّتى با المى باشد و هر سرورى آمیخته به اندوهى است.[7] بر خلاف نعمتهای اخروی که غصه و رنجی را به همراه ندارند.[8]
5. نعمتهاى دنیوى هر قدر که باشد، از آنجا که فانى و زوال پذیر است، ناچیز خواهد بود.[9] اما نعمتهاى بهشتی چون پاینده و دائمى است، عظیم و بزرگ است.[10]
[1].«وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ»؛ خداوند به مردان و زنان باایمان، باغ هایى از بهشت وعده داده که نهرها از زیر درختانش جارى است جاودانه در آن خواهند ماند و مسکن هاى پاکیزهاى در بهشت هاى جاودان (نصیب آنها ساخته) و (خشنودى و) رضاى خدا، (از همه اینها) برتر است و پیروزى بزرگ، همین است، توبه، 72؛ «انْظُرْ کَیْفَ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ وَ لَلْآخِرَةُ أَکْبَرُ دَرَجاتٍ وَ أَکْبَرُ تَفْضیلا.» ببین چگونه بعضى را (در دنیا بخاطر تلاششان) بر بعضى دیگر برترى بخشیدهایم درجات آخرت و برتریهایش، از این هم بیشتر است، اسراء، 21.
[2].«وَ لَلْآخِرَةُ خَیْرٌ لَکَ مِنَ الْأُولى»؛ و مسلّماً آخرت براى تو از دنیا بهتر است، ضحی، 4.
[3]. حسینى همدانى نجفى، محمد، درخشان پرتوى از اصول کافى، ج 4، ص 63 – 64، چاپخانه علمیه قم، قم، چاپ اول،1363 ش.
[4]. «بادروا آجالکم باعمالکم و ابتاعوا ما یبقى لکم بما یزول عنکم». تمیمى آمدى، عبد الواحد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، درایتى، مصطفى، ص 157، دفتر تبلیغات، قم، چاپ اول، 1366 ش؛ اصفهانى، مجلسى اول، محمد تقى، لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه، ج 5، ص 276، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، 1414 ق؛ آقا جمال خوانسارى، محمد بن حسین، شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، حسینى ارموى محدث، جلال الدین، ج 3، ص 246، دانشگاه تهران، تهران، چاپ چهارم، 1366 ش.
[5]. «بعوارض الآفات تتکدّر النّعم». تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ۱۰۱، ح ۱۷۶۰.
[6]. شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم، ج 3، ص 215.
[7]. «بقدر اللذّة یکون التغصیص». غرر الحکم و درر الکلم، همان.
[8]. غرر الحکم و درر الکلم، همان؛ شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم، ج 3، ص 216، ج 1، ص 91.
[9]. «کُلُ فَانٍ یَسِیر». غرر الحکم و درر الکلم، ص 506.
[10]. شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم، ج 4، ص 526.