تفسیر حروف مقطعه «حم‌ عسق» در سوره‌ی شوری را بیان نمایید؟

در مورد حروف مقطعه[1] «حمعسق»[2] در سوره‌ی شوری، تفاسیر و روایاتی وجود دارد که بیشتر آنها یا بدون سند بوده و یا سند معتبری برای آن وجود ندارد و یا اساساً تفسیری نیست که به معصومان(ع) منسوب باشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

1. امام باقر(ع): آیه «حم عسق»، (دو حرف «ع» و «س») به عدد سن امام مهدی(عج) اشاره دارد و حرف «ق» به کوهی از زمرد سبز که بر دنیا حاکم است و سبز بودن رنگ آسمان به دلیل همین کوه است، اشاره دارد و علم تمام اشیاء در «عسق» است.[3]
2. امام صادق(ع): «… معنای آیه‌ی «عسق» الْحَلِیمُ‏ الْمُثِیبُ‏ الْعَالِمُ‏ السَّمِیعُ‏ الْقَادِرُ الْقَوِیُّ …» است.[4]
3. برخی می‌‌گویند: حروف «حم عسق» حروفى است که هر کدام اشاره به یکى از حوادث آینده دارد، حرف «حاء» اشاره به «حرب و جنگ» و حرف «م» اشاره به «تحویل ملک(از یک قوم به قوم دیگری است)» و حرف «عین» اشاره به «عدو و دشمنی» است که شکست خواهد خورد، حرف «سین» اشاره به گرفتارى مردم به سال‌هاى قحطى مانند سال‌هایى است که حضرت یوسف(ع) پیش‌بینى کرده بود، و حرف «قاف» اشاره به قدرت الهى است.[5]
4. حرف «ع» به عدل و «سین» به معنای «سیکون، به زودی» (و اشاره به سال‌هایی است که عذاب واقع خواهد شد) و «قاف» اشاره به قذف و مسخى است (که در آخر زمان و خروج سفیانى و اصحابش رخ می‌دهد و مصادف با آن، حضرت ولى عصر(عج) در مکه معظمه ظهور خواهد فرمود).[6] ،[7]
5. حرف «ح» به «حلم»، «م» به «مجد و بزرگی»، «ع» به علم، «س» به سنا(نور) و «ق» به قدرت خدا اشاره دارد.[8]
6. برخی معتقدند که «عسق» اسمى از اسماء قرآن است.[9]

در پایان باید گفت که حتی اگر برخی از این گزارش‌ها صحیح نیز باشند، به معنای رمزگشایی کامل از این حروف مقطعه نبوده و شاید تنها بیان یک رمز از رموز کامل آن باشند.

[1]. «حروف مقطعه قرآن و فایده آن»، 6586؛ «معنای حروف مقطعه قرآن»، 1678.

[2]. شوری 1 و 2.

[3]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب،‏ ج 2، ص 268، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.

[4]. شیخ صدوق، معانی الاخبار، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 22، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1403ق.

[5]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 9، ص 39، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[6]. بروجردی، سید محمد ابراهیم، تفسیر جامع، ج 6، ص 187، تهران، صدر، چاپ ششم، 1366ش.

[7]. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، تحقیق، یاحقی، محمد جعفر، ناصح، محمد مهدی، ج 17، ص 100، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1408ق.

[8]. ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج 8، ص 302، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1422ق.

[9]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 9، ص 39.