تقدم و تأخر در برزخ-عذاب برزخی

در عالم برزخ زمان مطرح نیست و لذا کوتاهی یا طولانی بودن برخورداری از نعمت ها یا سختی ها معنی ندارد. اما فراز و فرود در شدت یا ضعف نعمت ها و یا سختی ها در آن عالم محقق است. برای درک بهتر حقیقت عالم مثال بررسی چند و چون خواب و رؤیا بسیار مشکل گشا است. چرا که در عالم خواب، روح با بدن برزخی و مثالی فعل و انفعالات خود را انجام می دهد در حالی که بدن جسمانی ما بدون حرکت در بستر قرار گرفته است. گاهی اوقات انسان به حساب عالم جسمانی فقط چند لحظه به خواب رفته است اما حقایقی را مشاهده می کند که در وقت بیداری برای تعریف آنها نیاز به اوقات زیادی دارد. اما در همین چند لحظه ممکن است نشاط و سروری را یا هول و هراسی را در خواب مشاهده نماید که در بخش نخست مدت ها مسرور و شادمان و در باب هراس روزها اضطرابی وجودش را فرا گرفته باشد.