تناقض در روایات توبه و شب قدر و روز عرفه

نخست باید دانست، روایات شب قدر و روز عرفه بیانگر شدت نزول رحمت و گشوده شدن باب توبه به طور گسترده است. به طوری که اگر کسی نسبت به گناهانی که قبل از شب قدر و یا قبل از روز عرفه انجام داده باشد و در شب قدر و روز عرفه توبه کند بخشیده می شود. اما نسبت به گناهانی که بعد از شب قدر و یا بعد از روز عرفه انجام گرفته راه توبه برای او باز است و تا شب قدر سال بعد این فرصت به اوج خود می رسد.اما اگر کسی نسبت به گناهان گذشته اش از فرصت شب قدر که اوج نزول رحمت است استفاده نکرده و آمرزیده نشد، معلوم می شود دارای قساوت و شقاوت است و قابلیت آمرزش به آسانی ندارد مگر این که تا سال بعد تلاش کند. البته برخی صاحب نظران این گونه روایات را دلیل بر سختی توبه دانسته اند نه بی اثر بودن توبه و یا محال بودن توبه که برای توضیح بیشتر توجه شما را به مطالب زیر جلب می کنیم:
ماه مبارک رمضان، ماه مغفرت و نزول رحمت های خاص خداوند است. زمینه های اغواء و وسوسه های شیطان در ماه مبارک رمضان به کمترین میزان خود می رسد و به همین نکته در خطبه شعبانیه رسول خدا(ص) اشاره شده که می فرماید: شیاطین در این ماه در غل و زنجیر می باشند. به همین دلیل است که درهای بهشت در این ماه باز و درهای جهنم بسته است، پس نباید کاری کرد که درهای جهنم باز و درهای بهشت به رویمان بسته گردد [ر.ک: مفاتیح الجنان، اعمال ماه مبارک رمضان].
در روایت آمده است: در آخر هر روز از روزهای ماه رمضان در وقت افطار، خداوند یک میلیون نفر را از آتش جهنم آزاد می کند و چون شب جمعه و روز جمعه فرا رسد در هر ساعتی یک میلیون نفر را از آتش جهنم آزاد می کند، آن هم کسانی که استحقاق عذاب دارند و در شب و روز آخر ماه به عدد آنچه در تمام ماه آزاد کرده است، آزاد می کند.
در روایت از حضرت صادق(ع) چنین آمده است: «انه من لم یغفر له فی شهر رمضان لم یغفرله الی قابل الا ان شهید عرفه؛ اگر کسی در ماه رمضان آمرزیده و بخشوده نگردد تا رمضان آینده آمرزیده نمی شود مگر این که روز عرفه (نهم ذی الحجه) را درک کند» (مفاتیح، اعمال ماه رمضان)
از مجموعه روایات استفاده می شود که زمینه و شرایط آمرزش و بخشوده شدن در ماه رمضان از هر زما ن دیگر فراهم تر و آماده تر است و انسان مؤمن زیرک باید کاری کند و برنامه ای در پیش گیرد که از این فرصت طلایی حداکثر بهره را ببرد. اگر انسانی به قدری بی توجه و غافل باشد که از این سفره با برکت رمضان با انواع وا قسام غذاهای معنوی و روحانی نتواند بهره مند گردد و باوجود موج زدن دریای رحمت و مغفرت الهی نتواند خود را در این دریای رحمت و لطف حق رها سازد و شنا کند، بدون شک آمرزیده شدن و کسب صلاحیت بخشوده شدن در اوقات و ماه های دیگر بسیار دشوار و سخت است. بنابراین معنای این گونه روایات این نیست که در رحمت حق و آمرزش الهی در ماه های دیگر بسته است و توبه و ندامت و بازگشت به خداوند در این ماه ها بی اثر است بلکه هدف گوشزد کردن این نکته است که زمینه غفران و آمرزش در ماه رمضان، از هر ماه و فرصت دیگری فراهم تر است و اگر قرار باشد کسی مورد رحمت و بخشش حق قرار گیرد باید در این ماه این اتفاق رخ دهد و به طور طبیعی کسی که با وجود فراهم بودن این همه شرایط و زمینه برای آمرزش در ماه رمضان از این فیض و عنایت بی بهره بماند، بعید است که در غیر این ماه چنین فرصتی برایش پیش آید، پس بحث در مشکل بودن و بعید بودن و دشوار بودن و وجود زمینه های کمتر در غیر ماه رمضان برای آمرزش است نه منتفی بودن و امکان نداشتن آن.