قم، قلب جهان تشیع

به طور قطع می‎توان گفت: شهر قم اولین مرکز تشیع در ایران بوده است. چون سابقه تشیع آن به آخر قرن اوّل هجری باز می‎گردد و تا آن موقع، ایران هنوز گرفتار کشمکش بین پذیرش اسلام و باقی ماندن بر دین اجدادی خود بودند. مردم قم بدون پروا مذهب خود را آشکار می‎کردند و با خلفا در می‎افتادند و والی غیر شیعه را نمی‎پذیرفتند.

به طور کلی قم از همان آغاز اسلام مورد توجه ائمه اطهار ـ علیهم السّلام ـ بوده و در مورد این شهر و فضایل آن از زبان علی ـ علیه السّلام ـ روایاتی وارد شده است و این شهر به عنوان حرم و پناهگاه اهل بیت شمرده شده است. و با توجه به سیر تاریخی این شهر این مطلب کاملاً ثابت می‎شود چون قم اولین شهر در ایران است که مذهب حق تشیع را می‎پذیرد و تنها شهری است که در آن از نام ابوبکر، عمر و عثمان خبری نیست و این امر و نظائر آن باعث شد که مورد اتهام قرار گیرند، قتل عام و شکنجه شوند، شهرشان ویران گردد، مورد طعن و ناسزا قرار گیرند، و هر نوع صدمه‎ای به آنان وارد آید. ولی مردمان این شهر چون کوه در راه ایمان و عقیده خود استوار ماندند و تمامی این بلایا را به جان خریدند و از حمایت اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ دست برنداشتند.

به طور کلی هر علوی و شیعی مذهبی که از دست حکام جبار عباسی می‎گریخت امیدش شهر مقدس قم بود و بدانجا پناه می‎برد و سخت مورد حمایت مردم قرار می‎گرفتند، که با ورود حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ فرزند بلافصل امام موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ به قم و دفن آن حضرت در آن شهر شهرت پیدا کرد.

در زبان ائمه اطهار ـ علیهم السّلام ـ بر شهر قم، آشیانه آل محمد و مأوای فاطمیون، و جایگاه شیعیان ایشان، اطلاق شده است.[1] و در روایتی اهل قم انصار و یاوران اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ خوانده شده‎اند، شهری با این صفات، طبیعی است که در عصر عباسی که اولاد علی ـ علیه السّلام ـ در شکنجه و فشار قرار می‎گرفتند، یکی از پناه‎گاه‎های عمده علویان واقع شود.

بعد از دفن حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ توجه علویان و سادات نسبت به قم فزونی یافت و در فاصله کوتاهی عده بسیاری از فرزندان امامان از اطراف به قم رو آوردند و به تدریج یکی از مراکز عمده سادات قرار گرفت و امروز شاید بتوان گفت که از نظر کثرت سادات شهری کم نظیر است.[2] و این کثرت باعث شده بود که در شهر قم هم تشکیلاتی بنام «نقابت» عهده‎دار امور سادات بشود.

پس از آنچه گفته شد به خوبی روشن می‎شود که شهر قم از همان سده‎های اولیه اسلام امید و پناه‎گاه شیعیان و آل علی ـ علیه السّلام ـ بوده و قلب جهان تشیع در قم می‎تپید و علوم مختلف اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ در آن شهر تدریس و تبلیغ می‎شد.

امروز هم شهر مقدس قم بسان ستاره‎ای درخشان در آسمان تشیع می‎درخشد و در هیچ جای دنیا شهری به این ویژگی وجود ندارد. وجود باثمر هزاران عالم و دانشمند تراز اوّل شیعی، حوزه عظیم، گسترده و پربار برای بسط، و گسترش علوم مختلف شیعی، توجه هر ساله میلیون‎ها عاشق اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ از اقصی نقاط جهان به این شهر، برگزاری مراسم مذهبی ناب شیعی، این شهر را به قلب تپنده جهان تشیع در دنیا تبدیل کرده است.

پینوشت
[1] .بحارالانوار، ج57، ص214.
[2] . تاریخ قم، ج 1، ص 82؛ مجالس المؤمنین، ج 1، ص 146.

منبع: مرکز مطالعات شیعه