جريان چاه وعريضه درجمکران چيست؟

يكى از مكان هاى مقدس و منتسب به امام زمان (عج) مسجد مقدس جمكران است كه در شش كيلومترى شهر مذهبى قم قرار دارد. اين مسجد بيش از يك هزار سال پيش به فرمان آن حضرت در بيدارى ـ نه در خواب ـ تأسيس گرديد كه جلوه گاه عنايات و كرامات امام زمان (عج) و ميعادگاه منتظران و شيفتگان قائم آل محمد(صلى الله عليه وآله) است.
چاه موجود درجمکران هيچ قداستي ندارد،تنها جهت  آسان شدن کار مردم جهت ارائه عريضه که درروايات وارد شده ايجاد گرديده است؛         
درگرفتاريها وبلاها وترس از طرف پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ توصيه شده است كه از دعا و توسل كمك گرفته شود. كه يكي از راههاي استمداد ازخدا وتسکين عريضه نوشتن است. عريضه گاه خطاب به خداوند است و در آن فرد نيازمند ضمن اشاره به مشكل و حاجت مورد نظر خود به مقام و منزلت يكي از معصومين يا همه آنها در پيشگاه خداوند متوسل مي شود و يا اينكه مستقيماً به معصوم نوشته مي شود تا او بواسطه ارج و منزلتي كه در نزد خداوند متعال دارد از خدا برآورده شدن آن حاجت و نياز را درخواست نمايد و در واقع واسطه بين خدا و بنده خدا بشود و يا اينكه خود معصوم بواسطه ولايت و قدرتي كه از ناحيه پروردگار عالم به او عطا شده است، به اذن خداوند مهربان اين نياز و گرفتاري را برطرف سازد. بديهي است كه هيچ از اين امور با قيودي كه به آنها ذكر شد به اموري نظير شرك و بت پرستي و بدعت منتهي نمي شوند. در روايات و احاديث زيادي به عريضه نويسي به عنوان يكي از راه هاي توسل اشاره شده است كه دو نمونه از آن را مي آوريم:
امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايند:
«هرگاه كسي حاجت و درخواستي از خداوند متعال داشته باشد و يا از موضوعي در هراس باشد آن را به اين ترتيب كه بيان مي شود بر روي كاغذي بنويسد و در آب جاري و يا در چاه عميقي بيندازد…»[1]ونقل شده: «هر كس حاجتي دارد، آنچه را كه ذكر مي شود در يك قطعه كاغذي بنويسد و در ضريح يكي از ائمه و يا در نهر آب و يا در چاپ آب بيندازد.»[2]پس آنچه از روايات فهميده مي شود، عريضه نوشتن و در چاه انداختن يكي از راه هاي توسل است و چاه جمكران هم فقط به خاطر اينكه نزديك جمكران مي باشد مردم بعد از بجا آوردن اعمال مسجد حاجت هاي خود را نوشته و درون آن چاه مي اندازند و اگر مردم گريه مي كنند به خاطر عشق به امام زمان ـ عج الله تعالي فرجه ـ بوده و بخاطر گرفتاري هاي خودشان مي باشد؛ بله اگر براي چاه گريه و زاري كرده و به خود چاه متوسل شوند هم شرك بوده و هم بدعت مي باشد كه در روايت و مكتب اسلام مردود است.
پيامبر مي فرمايد: «چون درمانده و گرفتار شدي پس به حجت استغاثه كن كه او تو را مي يابد و براي كسي كه از او استغاثه كند پناه و فريادرس است.»[3]پس خود دعا و ابراز مذلت در پيشگاه باري تعالي، از ويژگي هاي بندگي و موجب تقرب مي باشد و در صورت غفلت از دعا و اغماض از آن نتيجتاً انسان از خدا دور و مهجور مي شود، همانطور كه اصحاب دعا غالباً از آلودگي ها و اخلاق زشت مبرا مي باشند و بر عكس آنهايي كه از دعا بيگانه اند آلودگي بيشتري دارند.
پس خواندن دعا خصوصيت دارد و در روايات متعددي به آن اشاره و خود خداوند هم در قرآن فرموده «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم»[4] در حاليكه خداوند هم به اسرار درون انسان آگاه است.
ولي دعا و خواستن نشان بندگي انسان مي باشد. و خداوند خوش دارد كه بنده اش از او درخواست كرده و در پيشگاه او اظهار عجز و انابه نمايد. و انسان فقط اجازه دارد به خدا وبه اجازه وسفارش او به ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ اظهار عجزنموده و حاجت خود را بگويد و اين نه شرك و نه بدعت است ، بلكه در نزد خداوند جايگاه شايسته اي دارد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
كتاب عريضه نويسي، نويسنده:سيدصادق سيدنژاد،.
كتاب آيين نيايش، نويسنده:ابراهيم غفاري،
 
پي نوشت ها:
[1] . قمي، شيخ عباس، كليات منتهي الامال، اول، نشر الهادي، 1376، ص 927.
[2] . شيخ عباس قمي، منتهي الامال، ص 89.
[3] . غفاري، ابراهيم، آيين نيايش، اول، استان قدس رضوي، 1373، ص 31.
[4] . سوره مؤمن، آيه 60.