امام ابو جعفر محمّد باقر علیه السّلام از پیشوایان اهل تقوا در تاریخ اسلام بوده است. آن حضرت چنان خدا را شناخته بود که شناخت خداوند همه جوهره ذات آن حضرت را پر نموده و با قلبی پر از انابه به درگاه خداوند حاضر می شده است. امام باقر علیه السّلام در عبادت و فرمانبرداری خداوند متعال نهایت اخلاص را به کار می آورده است. از جلوه های عبادت آن حضرت می توان به این نکته ها اشاره نمود:

الف- خشوع در هنگام نماز

درباره آن حضرت گفته اند که چون به نماز می ایستاد از ترس خداوند رنگ رخسار مبارکش زرد می گردید[1]. و این مطلب هیچ تعجّبی ندارد. چرا که آن حضرت عظمت خداوند متعال را درک کرده بود. خداوندی که جهان هستی را به وجود آورده و به آن حیات بخشیده بود. پس آن حضرت نیز همچون پرهیزگاران انابه کننده خدا را عبادت می نمود.

ب- نماز بسیار

امام باقر علیه السّلام بسیار به نماز می پرداختند. حتّی گفته شده است که آن حضرت در شبانه روز یکصد و پنجاه رکعت نماز می خواندند[2] و کارهای مربوط به مرجعیت امّت و مسائل علمی آن حضرت را از بسیاری نماز بازنمی داشت، چرا که نماز به جهت ارتباط و رشته محکمی که بین نمازگزار و خداوند متعال ایجاد می نماید محبوبترین و عزیزترین کار جهان در نزد امام باقر علیه السّلام بود.

ج- دعای امام باقر علیه السّلام در حال سجده

مسلّم است که نزدیکترین حالت یک بنده به خداوند متعال حالت سجده است. از همین جا است که می بینیم امام باقر علیه السّلام همواره در حال سجود، قلب و احساسات خود را به سوی خداوند متعال منعطف کرده و خداوند را با دل بریدن کامل از همه چیز و در طبق اخلاص نهادن دل و روح، به مناجات می نشسته است. به همین جهت است که می بینیم در کتب ادعیه، دعاهای بسیاری برای حالت سجده از امام باقر علیه السّلام نقل گردیده است. از آن جمله:

1- اسحاق بن عمّار از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که آن حضرت فرمودند: من همیشه رختخواب پدرم را آماده می کردم و به انتظار آمدن آن حضرت می نشستم. هنگامی که آن حضرت به رختخواب می آمدند و به خواب می رفتند من برخاسته و به رختخواب خود می رفتم و می خوابیدم. در شبی از شبها آمدن آن حضرت به رختخواب به طول انجامید. من به جستجوی آن حضرت به مسجد رفتم. در آن وقت شب مردم به خواب رفته بودند و کسی در مسجد نبود. دیدم که آن حضرت در مسجد و در حال سجود است و کسی در مسجد غیر از آن حضرت نیست. من صدای ناله آن حضرت را شنیدم که در حال سجده می فرمود:
«سبحانک اللهم، أنت ربی حقا حقا، سجدت لک یا رب تعبّدا و رقّا، اللهم إنّ عملی ضعیف فضاعفه لی.. . اللّهم قنی عذابک یوم تبعث عبادک، و تب علی إنک أنت التواب الرحیم»؛
خداوندا تو پاک و منزّهی، خداوندا تو به حقیقت و باز هم به حقیقت پروردگار منی، خداوندا سجده من بر تو از روی تعبّد و بندگی است، خدای من، کارهایم در برابر ذات مقدّس تو ضعیف و کم است. تو کارهای مرا به لطف و کرمت زیاد کن.. .

خداوندا مرا از عذاب روز قیامت همان روزی که بندگانت را در پیشگاه خود به پا می داری حفظ کن. خداوندا توبه مرا بپذیر چرا که تو توبه پذیر مهربانی [3].

2- ابو عبیده حذاء روایت می کند که: از امام باقر علیه السّلام در حال سجود شنیدم که می فرمود:
«اسألک بحق حبیبک محمد صلّی اللّه علیه و اله إلّا بدّلت سیآتی حسنات، و حاسبتنی حسابا یسیرا»؛
خدایا تو را به حقّ حبیبت محمّد صلّی اللّه علیه و اله سوگند می دهم که گناهان مرا تبدیل به حسنات نمایی و در هنگام حساب بر من آسان گیری.

سپس شنیدم که آن حضرت در دوّمین سجده خود فرمودند:
«اسألک بحق حبیبک محمد صلّی اللّه علیه و اله إلّا ما کفیتنی مؤونة الدنیا، و کلّ هول دون الجنة»؛
خدایا تو را به حقّ حبیبت محمّد صلّی اللّه علیه و اله سوگند می دهم که مرا از طلب زادوتوشه دنیایم کفایت کنی و هر بلا و اندوهی که فرجامی جز بهشت داشته باشد.

سپس آن حضرت برای سوّمین بار به سجده رفته و در سجود خود فرمودند:
«أسألک بحق حبیبک محمد صلّی اللّه علیه و اله لمّا غفرت لی الکثیر من الذنوب و القلیل، و قبلت منّی عملی الیسیر»؛
خداوندا تو را به حقّ حبیبت محمّد صلّی اللّه علیه و اله سوگند می دهم که گناهانم را کم یا زیاد بیامرزی و عملم را اگرچه کم و ناچیز است از من بپذیری.

سپس امام باقر علیه السّلام برای چهارمین بار به سجده رفته و به محضر خداوند متعال عرضه داشتند که:
«أسألک بحق حبیبک محمد صلّی اللّه علیه و اله لما أدخلتنی الجنة، و جعلتنی من سکانها، و لمّا نجیتنی من سفعات النار برحمتک، و صلّی اللّه علی محمد و آله»؛
خداوندا تو را به حقّ حبیبت محمّد صلّی اللّه علیه و اله سوگند می دهم که مرا وارد بهشت گردانده و از ساکنان آن قرار دهی و به لطف و رحمت خود مرا از زبانه های داغ آتش جهنّم برهانی و خداوند بر محمّد و آلش درود فرستد[4].

این دعاها شدّت رابطه امام باقر علیه السّلام و انابه آن حضرت به درگاه خدای متعال را نشان می دهد.

پی نوشت ها:
[1] ر. ک تاریخ ابن عساکر 51/ 44.
[2] تذکرة الحفّاظ 1/ 125، تاریخ ابن عساکر 51/ 44، حلیة الاولیاء 3/ 182.
[3] فروع کافى 3/ 322.
[4] فروع کافى 3/ 322.

منبع: حوزه نت