درباره حدیث اول باید گفت که این حدیث درباره منع خلیفه سوم از حج عمره است که امیرالمؤمنین (علیه السلام) با چنین دستوری مخالفت می نمایند. هر چند مطلب با عبارات مختلف در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت نقل شده اما متن کامل آن به شرح زیر است:«مَا ذَکَرُهُ اَلْحُمَیْدِیُّ فِی کِتَابِ اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ فِی اَلْحَدِیثِ اَلسَّابِعِ مِنْ مُسْنَدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ حَکَمٍ مِنْ رِوَایَةِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ : أَنَّهُ شَهِدَ عُثْمَانَ وَ عَلِیّاً بَیْنَ مَکَّةَ وَ اَلْمَدِینَةِ وَ عُثْمَانُ یَنْهَى عَنِ اَلْمُتْعَةِ وَ أَنْ یُجْمَعَ بَیْنَهُمَا فَلَمَّا رَأَى ذَلِکَ عَلِیٌّ أَهَلَّ بِهِمَا وَ قَالَ لَبَّیْکَ بِعُمْرَةٍ وَ حِجَّةٍ فَقَالَ عُثْمَانُ تَرَانِی أَنْهَى اَلنَّاسَ وَ أَنْتَ تَفْعَلُهُ قَالَ مَا کُنْتُ لِأَدَعَ سُنَّةَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِقَوْلِ وَاحِدٍ».(1) منابع حدیث اول:- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج۲، ص۱۴۲، کتاب الحج، باب التمتع والاقران والافراد بالحج وفسخ الحج لمن لم یکن معه هدی.- الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 488 (الجزء الثانی، نهی عثمان عن متعة الحج).
– بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 613 (تتمة کتاب الفتن و المحن، باب الاحتجاج على المخالفین بإیراد الأخبار من صحاحهم، الرابع أنّه حرّم المتعتین متعة الحجّ و متعة النساء).
– الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 35، (تتمة الباب الثانی عشر فی الطعن فیمن تقدمه بظلمه و عدوانه النوع الثالث فی عثمان و قد أحدث عثمان أمورا و منها أنه کان یستهزئ بالشرائع و یتجرأ علیها بالمخالفة لها).
– إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات , جلد 3 , صفحه 401، (الجزء الثالث، الباب الحادی عشر فی ذکر جملة مما ورد فی النص على علی علیه السّلام من طرق العامة و کتبهم المعتمدة عندهم لیکون حجة علیهم ، ملحق الباب العاشر ما یلحق بالنص على أمیر المؤمنین علی علیه السّلام، الفصل السادس عشر).
– و … .
حدیث دوم:
درباره این حدیث به نظر می رسد که کتابت متن نادرست بوده و در آن خطای تایپی وجود دارد. این حدیث بخشی از یک روایت طولانی است که به این قضیه مربوط به می شود «محمّد بن ابراهیم بن اسحاق طالقانى رضى اللّه عنه مى‌گوید: با جماعتى که در بین آنها على بن عیسى قصرى بود در خدمت شیخ ابو القاسم حسین بن روح قدّس اللّه روحه بودیم، مردى از جا برخاست و به ایشان عرض کرد: سؤالى دارم. حسین بن روح به او فرمود: از آنچه مى‌خواهى سؤال کن…» و ادامه سوالات متعددی را از حسین بن روح (قدس الله روحه) نایب سوم امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) می پرسد و پاسخ هایی را دریافت می کند.
در انتهای حدیث چنین آمده است که محمّد بن ابراهیم بن اسحاق مى‌گوید: فرداى آن روز نزد شیخ ابى القاسم حسین بن روح (قدّس اللّه روحه) برگشتم در حالى که پیش خود مى‌گفتم آیا آنچه را که شیخ دیروز ذکر نمود از پیش خود بود یا نه‌؟
«فَقَالَ لِی یَا مُحَمَّدَ بْنَ إِبْرَاهِیمَ لَأَنْ أَخِرَّ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَتَخْطَفَنِی اَلطَّیْرُ أَوْ تَهْوَى بِیَ اَلرِّیحُ فِی مَکانٍ سَحِیقٍ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَقُولَ فِی دِینِ اَللَّهِ تَعَالَى ذِکْرُهُ بِرَأْیِی وَ مِنْ عِنْدِ نَفْسِی بَلْ ذَلِکَ عَنِ اَلْأَصْلِ وَ مَسْمُوعٌ عَنِ اَلْحُجَّةِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ».
شیخ ابتداء به سخن نمود و به من فرمود: اى محمّد بن ابراهیم اگر از آسمان افتاده پس پرنده‌اى من را ربوده یا باد مرا در مکانى دور بیاندازد این امر به مراتب نزد من محبوب‌تر است از این که در دین خدا چیزى را به رأى و فکر خود بگویم بنا بر این آنچه را دیروز براى تو گفتم مأخوذ از اصل بوده و از حجّت صلوات اللّه و سلامه علیه آن را شنیدم.
منابع حدیث:
-علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 241، الجزء الأول، باب العلة التی من أجلها لم یجعل الله تعالى الأنبیاء و الأئمة علیهم السلام فی جمیع أحوالهم غالبین؛
– کمال الدین و تمام النعمة , جلد 2 , صفحه 507، الجزء الثانی ، الروایات الواردة عن النّبی صلّى اللّه علیه و آله و الأئمة المعصومین علیهم السّلام فی وقوع الغیبة للإمام المهدی علیه السّلام > باب ذکر التوقیعات الواردة عن القائم علیه السّلام؛
– عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال , جلد 17 , صفحه 521، الجزء السابع عشر، أبواب أنّ مصیبته علیه السّلام کانت أعظم المصائب، باب العلّة الّتی من أجلها لم یکفّ اللّه تعالى قتلة الأئمّة و من ظلمهم عن قتلهم و ظلمهم و علّة ابتلائهم علیهم السّلام الأخبار الأئمّة الباقر علیهم السّلام؛
– بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 273، الجزء الرابع و الأربعون، تتمة کتاب تاریخ فاطمة و الحسن و الحسین علیهم السلام، أبواب ما یختصّ بتاریخ الحسین بن علی صلوات الله علیهما، باب العلة التی من أجلها لم یکف الله قتلة الأئمة علیهم السلام و من ظلمهم عن قتلهم و ظلمهم و علة ابتلائهم صلوات الله علیهم أجمعین؛
– و … .
در پایان لازم است بیان شود که متن مورد سوال در کتب روایی یافت نشد و به نظر می رسد در متن مورد نظر خطای تایپی وجود دارد. در صورتی که چنین نیست لطفا حدیث را با دقت بیشتری تایپ کرده و برای بررسی بفرستید.
پاورقی:
(1)الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 488الجزء الثانی، نهی عثمان عن متعة الحج.