حديثي از حضرت علي ـ عليه السلام ـ نقل شده به اين مضمون «من از خداوند دو سال كوچك ترم» توضيح، تفسير و منبع اين حديث چيست؟

يكي از چيزهايي كه همه ي نويسندگان و گويندگان به آن رسيده اند و در مقابل آن اظهار عجز مي كنند؛ بيان اوصاف بي شمار اميرالمؤمنين حضرت علي ـ عليه السلام ـ است، و به قول شاعر شيرين سخن كه گفته:
كتاب فضل تو را آب بحر كافي نيست                  كه تر كنم سرانگشت و صفحه بشمارم
نه تنها انسان هاي معمولي نمي توانند فضائل آن حضرت را بيان كنند بلكه فرشتگان آسمان ها هم از درك فضائل معنوي آن حضرت عاجزند.
اما در مورد سؤال؛ بايد گفت كه در منابع متعدد و معتبر فقهي و حديثي چنين روايتي نقل نشده و علامه ي بزرگوار مرحوم محمد تقي جعفري در شرح نهج البلاغه اين كلام (انا اصغر من ربي بسنتين، من از پروردگارم دو سال كوچكترم) را به ابن اعرابي نسبت مي دهند و جزء شطحيات مي داند و در توضيح آن مي فرمايد:
شطحيات اصطلاح عرفاني است كه از تازي گرفته شده و آن است كه صوفيان در حال وجد و شعف مطالبي را كه از شرع خارج است مي گويند. بنابراين، اين گونه سخنان جز منحرف ساختن و گمراه كردن انسانها نتيجه اي نمي دهد، زيرا خارج از شرع مي باشند.
پس با اين بيان معلوم مي شود كه اين كلام كه من از پروردگارم دو سال كوچكترم، از كلمات حضرت علي ـ عليه السلام ـ نيست.
تذكر: اين نكته لازم است كه در جلد 38 بحارالانوار در حاشيه ي صفحة 278 مطالبي نقل شده كه مخالف آن چه معروف و مشهور است مي باشد زيرا در اين حاشيه آمده است كه : عُمر پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ 66 سال بود و عمر حضرت امير ـ عليه السلام ـ 64 سال، سپس براي اثبات مدعاي سخن مذكور سئوال را بدون ذكر سند به حضرت علي ـ عليه السلام ـ نسبت داده كه فرموده: من از پروردگارم (مربي و استادم) دو سال كوچترم و مراد از (ربّ) در آن عبارت پيامبر اسلام است كه مربي و معلم و استاد حضرت علي ـ عليه السلام ـ بود. لازم به ذكر است كه لفظ ربّ به معناي مالك و مربي هم مي آيد؛ زيرا در ماجراي حملة ابرهه به مكّه براي خراب كردن كعبه وقتي كه لشكر ابرهه شتران عبدالمطّلب را گرفتند و عبدالمطّلب براي گرفتن شتران پيش ابرهه رفت، ابرهه گفت: من خيال كردم آمدي وساطت كني تا كعبه را خراب نكنم، عبدالمطّلب گفته: «أنا ربّ الإبل و لهذا البيت ربّ يمنعه»، من مالك شترانم هستم و اين خانه هم مالكي دارد كه مانع ديگران [از خراب كردن آن] مي شود»[1]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بيروت، چاپ دوم، 1403، ج38، ص278.
2ـ ترجمه و تفسير نهج البلاغه، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، تهران، چاپ هفتم، 1376، ج14، ص108ـ110.

پي نوشت:
[1] . محمد بن يعقوب كليني، كافي، بيروت، دارصعب دار التعارف، چاپ چهارم، 1401ق، ج1، ص447، ح25.