یکی از موضوعاتی مهمی که مربوط به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم وجود دارد، این است که مسلمانان موظف اند که حرمت پیامبر را نگه دارند.

انواع حرمت نگه داشتن:

انواع نگه داشتن حرمت پیامبر در قرآن بیان شده است؛

۱. هیچ کجای قرآن کریم خود خداوند متعال، پیامبر اکرم را به نام کوچک ایشان خطاب نکرده است؛ و خطاب های خداوند همیشه با القاب ایشان همراه بوده است؛ چنانکه از القاب طه، یس، یا ایها المدثر، یا ایها المزّمّل و … استفاده نموده است؛ این یک سیره رفتاری است؛ که عملاً به دیگران می آموزد که باید حرمت نام پیامبر را هم نگه داشت؛ و نباید با اسم کوچک خطاب نمود.

۲. در برخی آیات از صدا زدن پیامبر بطور معمول، و همانگونه که دیگران را صدا می زنیم، نهی شده است؛ چنانکه در سوره مبارکه نور می فرماید: «لَا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعَاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضًا…»[1]« صدا کردن پیامبر را در میان خود، مانند صدا کردن یکدیگر قرار ندهی…»

۳. در مقام عمل، باید مسلمانان طوری رفتار کنند که موجبات آزار و اذیت پیامبر را فراهم ننمایند؛ در سوره مبارکه احزاب می فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِینًا.»[2]

«آنها که خدا و پیامبرش را آزار می‌دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته، و برای آنها عذاب خوارکننده‌ای آماده کرده است.»

در این آیه مبارکه، آزار و اذیت پیامبر، عذاب دنیوی و اخروی در پی دارد که در دنیا لعنت و دور شدن از رحمت خدا، و در آخرت، لعنت و عذاب خوار کننده است.

پس معلوم می شود که خداوند متعال چه با رفتار خودش، و چه با بیان حرمت نگه داشتن پیامبر، اهمیت این مطلب را نشان داده است؛ و بنابر همین مطلب، مسلمانان نیز موظفند که این حرمت را نگه دارند.

۴. در جای دیگری، خداوند دستور داده است که جلوتر از خدا و رسولش حرکت نکنیم، و این چه به معنای ظاهری در راه رفتن از ایشان باشد و چه در معنای باطنی و معنوی باشد، که نباید از دستورات خدا و رسول، جلوتر حرکت نمود، بهر حال باید به آن توجه داشت و نباید در رفتار و اعمال خود، بر خدا و رسولش پیشی گرفت.

در سوره مبارکه حجرات فرمود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ…»[3] «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! چیزی را بر خدا و رسولش مقدّم نشمرید (و پیشی مگیرید)»
 

علت بیان پیشی نگرفتن بر خدا و رسول

در آیه مبارکه، لحن آیه نشان از دستور برای مومنان دارد که نباید بر خدا و رسول پیشی بگیرند و اینجاست که فهمیده می شود که حتماً برخی از صحابه ای که در کنار پیامبر بودند در برخی از مسائل بر پیامبر پیشی می گرفتند که اینگونه دستور صریح بیان شده است. چنانکه در شان نزول این آیه آمده که: «درباره دو طایفه بنى‌عدى و بنى‌تمیم نازل شده که نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده بودند و در مقابل حجره پیامبر ایستاده و با صداى بلند آواز می‌دادند و مى گفتند: یا رسول الله بیرون بیا که تو را ببینیم. وقتى که پیامبر از حجره بیرون آمد و با آنان مشغول صحبت گردید. در راه رفتن از پیامبر جلوتر مى رفتند و هنگام صحبت با یکدیگر با صداى بلند همدیگر را می‌خواندند و بر رسول خدا صلی الله علیه و آله به لفظ یا محمد خطاب می‌نمودند سپس این آیه نازل گردید.»[4]

و این مطلب از آیات دیگر نیز فهمیده می شود؛ مسلمان کسی است که ادب محضر پیامبر را رعایت کند؛ و به ساحت مقدس ایشان بی حرمتی ننماید؛ با ادب و رعایت احترام است که مسلمان به ایشان می تواند نزدیک بشود، و از محضر حضرتش کسب فیض کند.

۵. یکی دیگر از مصادیق حرمت نگه داشتن پیامبر، احترام به ذریه ایشان است؛ چنانکه رسول اکرم (صلی الله علیه آله) فرمودند: در قیامت برای چهار گروه شفاعت می کنم:

1. اکرام کننده به ذریه ام پس از من، 2. برآورنده نیازهایشان، 3.آنکه برای اصلاح امورشان به هنگام اضطرار آنان بکوشد؛ 4. کسی که آنان را با دل و زبانش دوست بدارد.

احترام به ذریه ایشان بقدری کار بزرگی است که موجبات شفاعت را در پی دارد؛ از این نکته می توان اهمیت احترام به خود حضرت را دریافت؛ اگر احترام به سادات و ذریه ی پیامبر اکرم، موجبات شفاعت را به همراه دارد، احترام به ساحت مقدس خود ایشان، چقدر ارزش خواهد داشت؟!

سخن از حرمت پیامبر که در میان باشد، یعنی عمل به دستورات قرآن کریم. در جای جای قرآن کریم بدین مطلب پرداخته شده است.

اقدام جدی در مقابل توهین به پیامبر

اما اگر بی حرمتی پیامبر صورت بگیرد، باید مومن اقدام کند؛ چنانکه امام خمینی (ره) در مقابل توهین و جسارت سلمان رشدی ملعون، چنان قرآنی عمل کردند و در مقابل جسارت وی، فتوای تاریخی صادر کردند که دیگر کسی جرئت اهانت به ساحت قدسی پیامبر کند؛ پیامبری که سنگ ها خورد، و اهانت های مختلف از سوی مردم دید، اما برای هدایت مردم لحظه ای خسته نشد؛ تا جایی که آخرین دعای حضرت در مورد هدایت امتش بود؛ امتی که بسیاری از آن ها پس از وی، مرتد شده و چنان جواب اجر رسالتش را دادند که احدی در عالم این گونه پاسخ اجر را نداده بود.

پیامد بی حرمتی به مومن

بی حرمتی مومن، باعث خشم الهی می گردد؛ چنانکه در حدیثی امام صادق علیه السلام مى فرماید: «مَن أهانَ لی وَلیّا فقد أرْصَدَ لمُحارَبَتی، و أنا أسرَعُ شَیءٍ إلى نُصْرَةِ أوْلیائی».

«هر که یکى از دوستان مرا خوار شمارد، آماده جنگ با من شده است و من در یارى دادن دوستدارانم شتابنده ترینم»

سوال مهم

اینجا یک سوال مطرح می شود که اگر خوار شمردن یکی از دوستان خدا، یعنی جنگیدن با خدا، حال اگر کسی حبیب خدا را آزار دهد و به او توهین کند، در پیشگاه خدا چگونه حاضر خواهد شد، و خداوند با او چه رفتاری را خواهد داشت؟

در حدیث دیگری از پیامبر اکرم صلی ‌الله علیه و آله و سلم آمده که نشان دهنده ی متعرض نشدن به آبروی دیگران است: «لا تَخرِقَنَّ علی اَحَدٍ سِتراً».[5] «تو (برحذر باش) آبرو و حرمت احدی را هرگز متعرض مشو».

حرمت مومن و حرمت پیامبر

پس با این ترتیب مومن باید، سعی کند، نسبت به مومن دیگر حرمت نگه دارد و بالاتر از همه باید کاری کند، که حرمت پیامبرش را نگه دارد؛ و نیاید کاری کند که موجب بی حرمتی به پیامبرش گردد. بی حرمتی پیامدهایی متعددی در پی دارد که یکی از آن ها لعنت و دور شدن از رحمت الهی است چنانکه در آیه ای از قرآن بدین مطلب تصریح شده است.[6]

در این مقاله بحث از نگه داشتن حرمت پیامبر توسط مسلمانان و مومنان شد؛ و مراتب حرمت نگه داشتن بیان گردید.

پی نوشت: