حماده زن بود یا مرد و چگونه شخصیتی داشت؟

مرحوم نجاشی برادر ایشان را زیاد بن عیسی ابو عبیده حذاء نام می برد و شیخ طوسی برادر این خانم را؛ رجاء بن زیاد معرفی می کند. بنابراین، هم نام برادر ایشان مورد اختلاف است، و هم نام پدر ایشان، با توجه به این اختلافات شاید بتوان گفت که دو شخص به نام “حماده” وجود دارد، ولی همان طور که بیان شد، از ظاهر عبارت نجاشی چنین استفاده می شود که یک شخص باشند. در حل اختلاف چنین گفته شده است که[2]: اسم ابو عبیده حذاء؛ زیاد بن ابی رجاء است (نه رجاء) و اسم ابی رجاء، منذر یا زیاد است. بنابراین، حماده دختر ابی رجاء است نه دختر رجاء. پس اسم پدر ایشان نه مطابق رجال نجاشی است و نه مطابق رجال شیخ؛ همان طور که نام برادر ایشان مطابق نظر نجاشی است و نه شیخ طوسی؛ یعنی حماده دختر ابی رجاء و خواهر زیاد بن ابی رجاء؛ اما با توجه به این که هیچ کدام از راوی شناسان؛ اسم پدر ابوعبیده را ابی رجاء نگفته اند، احتمال دارد که حماده و ابوعبیده؛ خواهر و برادر مادری باشند.

ر. ک: موسوعة الامام الخوئی، رک: عاملی، محسن امین، اعیان الشیعة، ج 6، ص 224، دار التعارف، بیروت، 1406 ق.