گیاه شناسی

بنفشه معطر گیاهی است علفی و بوته ای که پایا و چندساله می باشد. برگ های قلبی شکل گیاه دمبرگ درازی دارند که از محل مشترکی در ناحیه یقه گیاه (تقریباَ هم سطح با زمیت) خارج می شوند.

این برگ ها اکثراَ روی زمین گسترده اند و ساقه وجود ندارد. گل ها به صورت منفرد روی دمگل و گیاه قرار گرفته اند. دمگل ها در محل اتصال به گل حالت خمیده و عصا مانند دارند.

گل ها معطر و اغلب بنفش رنگ و به ندرت سفید یا گلی هستند( البته در بعضی نمونه ها ممکن است قسمت های کمی از گلبرگ سفید یا گلی رنگ باشد.) میوه گیاه به صورت پوشینه و حاوی تعدادی دانه زرد رنگ است.

بنفشه معطر بیشتر در نواحی سایه دار و مرطوب می روید و برای استفاده دارویی به صورت وسیع کشت می شود. همچنین، به عنوان زینتی به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. گل های زیبای گیاه در اوایل بهار ظاهر می شوند و در تابستان عاری از گلبرگ است. بنفشه معطر بومی اروپا و آسیاست، ولی در نواحی دیگر، از جمله آمریکای شمالی و استرالیا پرورش داده می شود. این گیاه به نام های عمومی بنفشه انگلیسی، بنفشه باغی نیز مشهور است.

این گیاه در نواحی مختلف ایران و به خصوص در قسمت های شمالی و مرطوب ایران رویش دارد.

تاریخچه

بنفشه معطر از زمان های دور مورد استفاده دارویی داشته است. در قرون اولیه میلادی، در مکاتب بقراط و دیوسکورید و در قرون وسطی توسط اعراب در درمان بسیاری از بیماری ها، از جمله رفع ورم چشم، درد گلو، دفع صفرا، رفع حالت تشنگی و به عنوان ملین و قی آور به کار می رفته است.

بر اساس افسانه های قدیمی، نام بنفشه معطر(viola) از نام دختری باکره به نام lo گرفته شده است.

زئوس به این دختر عاشق شد و به خاطر محافظت از زن حسودش او را به شکل یک گوساله ماده در آورد که در کشتزاری از بنفشه چرا می کرد. به این دلیل بنفشه قرن ها به عنوان نماد عشق معروف شد و در نمایشنامه ها از آن نام برده می شد. در نمایشنامه شکسپیر، پاک از بنفشه در تهیه معجون عشق استفاده می کند.

ترکیبات مهم

مهم ترین ترکیبات گیاه، اسانس و مواد رنگی آن است. مواد رنگی را می توان به وسیله آب استخراج کرد. این مواد با اسیدها و قلیایی ها به رنگ های سبز، زرد و قرمز در می آیند و از آنها به عنوان معرف PH  استفاده می کنند. یک گلوکزید به نام ویولاکورسیتین در گیاه و به خصوص در ریزوم آن وجود دارد که می توان آن را با الکل گرم از گیاه تازه استخراج نمود. این گلوکزید که به صورت کریستال های زرد رنگ می باشد، با اسیدهای معدنی به کورسیتین و قند قابل تخمیر تبدیل می شود. طبق دارو نامه (فارماکوپه) انگلستان، به احتمال زیاد خواص مهم  گیاه مربوط به این گلوکزید است. همچنین اسید سالی سیلیک در جریان تجزیه و تخمیر مواد گیاه به دست می آید. از این بنفشه عطری استخراج می شود که بسیار گران قیمت است؛به همین دلیل بسیاری از عطرهای موجود در بازار با نام این گیاه، از مواد مصنوعی تهیه می گردند.

ترکیبات دیگر بنفشه شامل موسیلاژ، آنتوسیانین و یک ماده مهم به نام ویولین می باشد. ویولین آلکالوئیدی است که اثراتی شبیه امتین (یعنی تهوع آور) دارد.1

مزایای سلامتی برگ ها و دمنوش های گل بنفشه

برای کسب چنین مزایایی باید آنها را به طور منظم مصرف کنید تا بهترین نتایج را بگیرید. 

کاهش فشار خون با دم نوش بنفشه

برگ های این گیاه به دلیل وجود آلکالوئیدها و فلاوونوئیدها باعث کاهش فشار خون میشوند. زیرا خاصیت آرام بخش بر روی رگهای خونی دارند.
در نتیجه چنانچه در بخش سلامت نمناک گفته ایم جریان خون آسان تر می شود و همانطور که می دانیم در کل گردش خون نرمال مانع افزایش فشار خون میشود. از سوی دیگر، فلاوونوئیدها می توانند به عنوان یک دیورتیک نیز عمل کند و برای افرادی که دارای فشار خون بالا هستند بسیار مناسب می باشد.
بنابراین می توان گفت که برگ های این گیاهان برای قلب مفید است زیرا باعث حفظ فشار خون طبیعی می شود که برای سلامتی قلب لازم است.

خواص دم نوش بنفشه برای تسکین سرفه

جوشانده برگهای بنفش یا چای داغ آن می تواند یک دفع کننده قوی باشد. زیرا حاوی میزان مفیدی از موکیلاژ و ساپونین است که برای مشکلات ریوی مفید میباشند. این گیاه معمولا برای درمان برونشیت نیز توصیه می شود.

دم نوش بنفشه ضد درد

اسیدهای سالیسیلیک موجود در گل های بنفشه کشنده عالی برای دردهای التهابی و غیره هستند. عملکرد مشابه آسپرین دارد که سر درد، آرتریت و دردهای دیگر به علت التهاب را کاهش می دهد.

دم نوش بنفشه مفید برای کمک به هضم

موکیلاژ یا فیبر محلول در برگهای بنفشه به کاهش سطح کلسترول بد کمک می کند. علاوه بر این، برای بهبود سلامت فلور روده بسیار موثر است.
فلور روده را برای ورود باکتری های خوب غذا آماده می کند و شرایط هضم را فراهم می نماید. فیبر های رژیمی نیز می تواند حرکات روده را بهبود بخشند و برخی از مشکلات هضم، مانند نفخ و یبوست را از بین ببرند.

خاصیت تصفیه کننده خون در دم نوش بنفشه

ثابت شده است که می توان از دمنوش برگ های بنفشه برای تصفیه خون استفاده کرد.بدین معنی که، برای افزایش متابولیسم و سوخت و ساز بدن مفید هستند و به دفع سریع ضایعات و سموم از بدن کمک می کنند. همچنین غدد لنفاوی که مسئولیت حذف سایر مواد ناخواسته از خون را دارد، نیز کمک می کند. 

درمان مشکلات پوستی با مصرف دم نوش بنفشه

برگ های این گیاهان برای پوست نیز مفید هستند. بهترین درمان برای برخی از مشکلات پوستی نسبتاً دائمی مانند اگزما، پسوریازیس و آکنه است.
در این مورد درمان می توانید آن را به صورت موضعی یا کمپرس استفاده کنید. این برگ همچنین به طور موثر خارش و التهاب روی پوست را نیز از بین میبرد و درمان می کنند.

دم نوش بنفشه برای کاهش التهاب

برگ های این گیاه، یک املاح ضد التهابی قوی است که می تواند انواع التهاب مانند عفونت سینوسی، برونشیت و گلو درد را کاهش دهد. 

دم نوش بنفشه مفید برای کاهش تب

این برگ ها می توانند اثرات تسکین دهنده و خنک کننده ای داشته باشند. هنگامی که از دمنوش بنفشه مینوشید، تاثیر فوق العاده ای بر روی کاهش تب دارد. همینطور به دلیل خواص ضد التهابی که دارد، می تواند التهاب ناشی از تب را از بین ببرد.

دم نوش بنفشه برای درمان سرطان

برخی تحقیقات خاص نشان می دهند که برگ های گل بنفشه در پیشگیری و درمان مرحله اولیه سرطان مفید هستند. با توجه به سطح بالای آنتی اکسیدانی که دارد، می تواند با رادیکال های آزاد که عامل اصلی رشد سرطان هستند مبارزه کند.
مصرف منظم این دمنوش به طور چشمگیری قادر به کاهش یا توقف رشد تومور و سرطان در مراحل اولیه است.

درمان هموروئید با دم نوش بنفشه

برگ های بنفشه غنی از زیتن هستند که اغلب به عنوان یک راه حل برای هموروئید می باشد. به این دلیل که زیتن نقش ضد التهابی دارد که التهاب عضلاتی که باعث خونریزی میشود را درمان میکند.2

مقدار و طریقه مصرف گل بنفشه

شربت بنفشه

ساده ترین روش تهیه شربت گل بنفشه برای مصرف خوراکی تهیه شربت این گیاه است. به این منظور، یک قاشق غذاخوری پر از گل بنفشه خشک شده را در یک لیوان آب خنک ریخته و 20 دقیقه صبر می کنیم تا رنگ آب به آبی یا بنفش تغییر کند، سپس آن را صاف کرده و جرعه جرعه یا یکجا نوشیده می شود. همچنین به منظور اثرات درمانی، مقدار 4 تا ۲۰ گرمگیاه کامل (گل و برگ و ریشه) را در ۲۵۰ گرم آب خیس کرده و ۱۲ ساعت بگذارید خیس بخورد سپس با کمی شیر و قند مخلوط کرده بجوشانید تا به یک سوم تقلیل یابد) .

دم کرده بنفشه

مقدار ۵ گرم از گل بنفشه خشک و یا ۵۰ گرم از گل تازه بنفشه را دریک لیترآب دم کنید ( درموقع تهیه نباید زیاد جوشانده شود چون از اثر آن کاسته می شود) .

روغن بنفشه

150 گرم گل بنفشه را در ۴۵۰ گرم روغن کنجد کمی حرارت داده و سپس به حال خود می گذاریم. بعداز چند روز صاف کرده و مجددا همین مقدار گل بنفشه به آن می افزاییم و کمی حرارت داده ، این عمل را آن قدر ادامه می دهیم تا روغن کاملا رنگ و بوی بنفشه را بگیرد .

مضرات بنفشه (موارد احتیاطی و منع مصرف)

زیاره روی در مصرف گل بنفشه، موجب ضعف و سنگینی معده و آشفتگی حال میشود، و مصلح آن انیسونمی باشد. همچنین مصرف زیاد آن به تهوع و استفراغ منجر خواهد شد.3

پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.namnak.com
3.www.saednews.com