هورمون استروژن چیست؟
این هورمون، پیام‌رسانی شیمیایی است که رفتار برخی از بافت‌های خاص در بدن را تعیین می‌کند. تخمدان‌ها در دوران بلوغ، هر ماه به‌دنبال چرخه‌ی قاعدگی شروع به ترشح هورمون‌های استروژن می‌کنند. در اواسط چرخه‌ی قاعدگی، سطح استروژن به‌طور ناگهانی افزایش می‌یابد و یک تخمک آزاد می‌شود. سطح این هورمون پس از تخمک‌گذاری به‌سرعت کم می‌شود.

استروژن‌ها معمولا به‌وسیله‌ی جریان خون در مایعات بدن حرکت و با سلول‌های موجود در انواع بافت‌های بدن ارتباط برقرار می‌کنند. همچنین استروژن‌ها می‌توانند پیام یا دستوری را منتقل کنند. این هورمون در کنار هورمون پروژسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌های زنانه است. هورمون پروژسترون نیز باعث حفظ بارداری می‌شود و تخمک را در رحم جاسازی می‌کند.

از هورمون‌هایی که در خانواده هورمون استروژن قرار دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

استرون (E1)

این شکل ضعیف استروژن است و تنها هورمونی است که در زنان یائسه پیدا می‌شود. مقادیر کمی از استرون در بیشتر بافت‌های بدن، عمدتا چربی و ماهیچه‌ها وجود دارد. بدن، استرون را به استرادیول و استرادیول را به استرون تبدیل می‌کند.
 

استرادیول (E2)

این قوی‌ترین نوع استروژن است. استرادیول استروئیدی است که به‌وسیله‌ی تخمدان‌ها تولید می‌شود. تصور بر این است که بسیاری از بیماری‌های زنانه، مانند اندومتریوز، فیبروم و سرطان‌هایی که در زنان رخ می‌دهد، به‌ویژه سرطان آندومتر، به این هورمون مرتبط‌اند.
 

استریول (E3)

ضعیف‌ترین نوع استروژن و ماده‌‌ی زائدی است که بدن پس از استفاده از استرادیول، آن را تولید می‌کند. اما در دوران بارداری حجم زیادی از هورمون استریول در بدن تولید می‌شود. استریول نمی‌تواند به استرادیول و یا استروژن تبدیل شود.

مقدار بسیار کمتری از استروژن در مردها نیز دیده می‌شود.1

عملکرد استروژن

استروژن هورمونی است که در درجه اول در سن بلوغ مسئول رشد جنسی دختران است. سایر عملکرد های استروژن عبارتند از:

تنظیم وزن بدن

کمک به تنظیم چرخه قاعدگی

کمک به کنترل متابولیسم در ایجاد و رشد بافت استخوانی

مسئول تغییراتی در بافت پستان در دوران نوجوانی و بارداری

علاوه بر آن، طبق گزارش انجمن قلب آمریکا، ممکن است در سلامت قلب و عروق فرد نقش داشته باشد. از طرفی هم، استروژن طیف وسیعی از عملکرد های بدن مانند رشد سالم استخوان، سلامت عاطفی را تحت تأثیر قرار می دهد.2
 

علائم کمبود استروژن در زنان

کاهش سطح استروژن بر رشد جنسی و عملکرد جنسی تأثیر منفی می گذارد. حتی می تواند باعث اختلال در تمرکز، خستگی و افزایش وزن در زنان شود. علاوه بر آن ممکن است در زنانی که سابقه میگرن دارند باعث بدتر شدن این بیماری شود. چندین علائم در کاهش سطح استروژن دخالت دارند که بسیاری از آن ها شبیه علائم یائسگی هستند.

برخی از علائم کاهش سطح استروژن می تواند شامل موارد زیر باشد:
 

دوره های نامنظم

استروژن یکی از اصلی ترین هورمون های چرخه قاعدگی است. استروژن کم ممکن است منجر به حذف دوره های قاعدگی در زنان و یا نامنظم شدن این دوره ها شود.

ناباروری

سطح پایین استروژن می تواند از تخمک گذاری جلوگیری کرده و باردار شدن را دشوار کند و منجر به ناباروری شود.
 

ضعیف شدن استخوان ها

استروژن به سالم و قوی نگه داشتن استخوان ها کمک می کند. با کاهش سطح استروژن، احتمال دارد استخوان ها ضعیف و شکننده شوند. به عنوان مثال، زنانی که یائسگی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان قرار می گیرند.
 

مقاربت دردناک

استروژن می تواند در روان شدن واژن تأثیر بگذارد. کاهش بیش از حد استروژن می تواند منجر به خشکی واژن و اغلب رابطه جنسی دردناک شود.
 

گرگرفتگی

گرگرفتگی اغلب به دلیل سطح استروژن پایین در دوران یائسگی اتفاق میفتد.
 

افسردگی

تصور می شود استروژن باعث افزایش سروتونین می شود، که یک ماده شیمیایی در مغز است و باعث تقویت خلقی می شود. کمبود استروژن می تواند باعث کاهش سروتونین و ایجاد نوسانات خلقی یا افسردگی در زنان شود.
 

افزایش عفونت ادراری

با کاهش سطح استروژن به دلیل نازک شدن بافت در مجرای ادراری ممکن است میزان ابتلا به عفونت ادراری در زنان افزایش یابد.2

فواید هورمون استروژن

هورمون استروژن در بخش‌های مختلف بدن زنان اثر می‌گذارد:
 

تخمدان‌ها

استروژن به تحریک و رشد فولیکول تخمک کمک می‌کند.
 

واژن

این هورمون باعث می‌شود تا واژن رشد کرده و به‌اندازه مناسب خود در بزرگ‌سالان برسد؛ همچنین دیواره‌ی واژن ضخیم شود. درضمن با افزایش میزان اسیدیته‌ی واژن، از عفونت‌های باکتریایی می‌کاهد. در‌عین‌حال به لغزندگی سطح واژن کمک می‌کند.
 

لوله‌های فالوپ

استروژن موجب رشد و ضخیم شدن دیواره‌ی ماهیچه‌ای لوله‌های فالوپ می‌شود و انقباض‌های موردنیاز برای جابه‌جایی سلول‌های تخمک و اسپرم را فراهم می‌کند.
 

رحم

استروژن باعث بهبود و حفظ غشاء مخاطی موجود در رحم می‌شود. اندازه‌ی آندومتر را افزایش می‌دهد و جریان خون، محتوای پروتئین و فعالیت آنزیمی را بهبود می‌بخشد. همچنین استروژن ماهیچه‌های موجود در رحم را تحریک می‌کند و موجب رشد آنها می‌شود. هنگام وضع حمل، انقباض‌های موجود در رحم به بیرون‌فرستادن نوزاد و جفت کمک می‌کند و در‌عین‌حال در جریان قاعدگی موجب خلاصی از بافت‌های مرده ناشی از ریزش آندومتر در رحم می‌شود.
 

دهانه‌ی رحم

استروژن، جریان ترشحات مخاطی رحم و ضخامت این مخاط‌ها را تنظیم می‌کند. این وضعیت باعث افزایش حرکت سلول‌ اسپرم به درون تخمک و انجام لقاح می‌شود.
 

غدد شیری

استروژن، ارتباط‌های منحصربه‌فردی با هورمون‌های دیگر پستان دارد. آنها مسئول رشد پستان‌ها در دوران نوجوانی، تجمع رنگ‌دانه‌ها در نوک سینه و در نهایت توقف جریان تولید شیر، زمانی­‌که نوزاد از شیر گرفته می‌شود، هستند.1
 

مضرات ناشی از هورمون استروژن در زنان

اگرچه کمبود هورمون استروژن باعث بروز پاره‌ای از مشکلات می‌شود. اما افزایش آن نیز با خطرات و آسیب‌های زیادی همراه است. به همین دلیل باید میزان این هورمون در بدن تنظیم شود.

براساس مطالعات صورت گرفته، با افزایش هورمون استروژن در خانم احتمال ابتلا به سرطان سینه بیشتر می‌شود. زیرا این هورمون رشد سلول‌های سرطانی در بدن بانوان را به دنبال دارد.

البته مصرف الکل و دخانیات هم می‌تواند اثرات استروژن در رشد سلول‌های سرطان سینه را تقویت کند. در بیشتر روش‌های درمان برای کنترل تومور سرطانی، پزشکان سعی می‌کنند سطح استروژن بدن را کاهش دهند.

اندومتریوز یکی دیگر از عوارض ناشی از افزایش هورمون استروژن در خانم هاست. اندومتریوز یک بیماری زنانه است که مانع از باروری در آن‌ها می‌شود.3
 

سبک زندگی و درمان خانگی کمبود استروژن در زنان

زنان برای درمان کاهش سطح استروژن خود بهتر است وزن سالم خود را حفظ کنند.

علاوه بر آن برخی از مواد غذایی زیر می توانند در این زمینه به زنان کمک کنند:
 

غذاهای طبیعی یا مکمل هایی مانند سویا

دانه های سویا و محصولاتی که از آن ها تولید می شود منبع بسیار خوبی برای فیتواستروژن ها هستند.

فیتواستروژن ها با اتصال به گیرنده های استروژن، فعالیت های مربوط به استروژن را در بدن تقلید می کنند. اما زنان باید در نظر داشته باشند که سویا ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. بنابراین بهتر است قبل از افزودن سویا به رژیم غذایی خودشان یا هرگونه مکمل در رژیم غذایی خود با پزشک صحبت کنند.

دانه های کتان

دانه‌های کتان همچنین حاوی مقادیر زیادی فیتواستروژن هستند.

فیتواستروژن های اصلی موجود در کتان را lignans می نامند که در متابولیسم استروژن مفید هستند. تحقیقات نشان داده است که یک رژیم غنی از تخم کتان قادر به کاهش شدت و فراوانی سرطان تخمدان در حیوانات است. تحقیقات بیشتری برای تاثیر آن ها روی انسان مورد نیاز است.
 

دانه کنجد

دانه کنجد یکی دیگر از منابع غذایی فیتواستروژن ها است.

تحقیقات انجام شده تأثیر روغن سویا و کنجد بر موش های دارای کمبود استروژن را بررسی کرده است. محققان دریافتند رژیم غذایی 2 ماهه با این روغن ها می تواند علائم بیماری های استخوان را در حیوانات بهبود بخشد. این تحقیقات اثر مثبت فیتواستروژن را در دانه های کنجد و سویا را نشان می دهد، اگرچه تحقیقات انسانی بیشتری لازم است.
 

ویتامین ها و مواد معدنی

ویتامین های گروه B، ویتامین های B نقش مهمی در ایجاد و فعال شدن استروژن در بدن دارند.

سطح پایین این ویتامین ها می تواند منجر به کاهش سطح استروژن شود. در یک بررسی انجام شده محققان سطح ویتامین های خاصی از گروه B را با خطر سرطان پستان در زنان یائسه مقایسه کردند. نتایج حاکی از آن است که مقادیر بالاتر ویتامین های گروه B-2 و B-6 با کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان همراه است که می تواند به دلیل تأثیر این ویتامین ها در متابولیسم استروژن باشد.

ویتامین D به عنوان یک هورمون در بدن عمل می کند و در سنتز استروژن نقش موثری دارد. بررسی ها نشان می دهد که ویتامین D و استروژن با همکاری همدیگر می توانند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهند.2

پینوشتها
1.www.chetor.com
2.www.pezeshket.com
3.www.karafsapp.com