در سر چهار راه من به یک سمت حرکت می کنم آیا حرکت من به هر سو دلیل بر انتخاب من است و یا اینکه زمان که من حرکت می کنم خواست خدا است؟ با ذکر این مطلب که خدا از همه چیز آگاه است و می داند من به کدام جهت و به کدام دلیل حرکت می کنم به همین دلیل آیا حرکت انتخاب ماست یا خواست خدا؟ لطفا کامل بهم توضیح بدید برام درکش مشکله.

افعال اختیاری انسان همان گونه که به انسان منسوب است به خداوند هم منسوب می شود: «و ما رمیت اذ رمیت ولکن الله رمی» از آنجایی که انسان اراده نموده و گزینش می نماید کار خود انسان است، اما در همین لحظه انسان با تمام شئونات تحت قدرت و اراده الهی است، هستی انسان و همه آثار وجودی انسان متعلق به خدا، بنابراین انسان و افعالش یک نسبت حقیقی با خداوند دارند. یعنی اوست که توان انتخاب به انسان داده و او را آزاد گذاشته وسایل لازم برای گزینش هر گزینه ای را در اختیارش قرار داده است, ودرعین حال هم می داند چه چیزی را انتخاب می کند.برای توضیح این دو نسبت (یعنی نسبت کارهای اختیاری به انسان و خدا) مثال های متعددی زده اند که به یک مثال اشاره می کنیم.
«شخصی را فرض کنید که دست های او فلج شده و از کار افتاده است. اما پزشکان دستگاهی الکتریکی در اختیار او نهاده اند که در صورت به کار افتادن آن، شخص مزبور می تواند دستان خود را طوری که بخواهد حرکت دهد و از آنها استفاده کند. حال فرض کنید که کلید به کار افتادن این دستگاه در دست شخص دیگری است به نحوی که تا او کلید را نزند، دستگاه مزبور به کار نمی افتد، در این صورت اگر شخص دوم دستگاه را به کار انداخته و شخص اول به وسیله دستانش کاری را که خود اراده می کند، انجام دهد، آن کار را می توان به هر دو شخص نسبت داد».(نک: آموزش کلام اسلامی، ج 1، ص 349، مسئله جبر یا اختیار)
از طرف دیگر علم خدا مانع اختیار نیست .مثلا اگر کسی در حال انجام کاری شما را مشاهده کند به کار شما آگاه است واین آگاهی از شما سلب اختیار نمی کند . علم پیشین الهی هم همین طور است . زیرا خدا گذشته و آینده ندارد وهمه هستی یکجا نزد او حاضر است وعلم او به آیندهاز این جهت شبیه علم ما در زمان حال است .
جهت مطالعه بیشتر ر.ک:
1 – «جبر و اختیار»، استاد جعفر سبحانى
2 – «جبر و اختیار» زین الدین قربانى
3 – «جبر و اختیار» محمد تقى جعفرى
4 – «انسان و سرنوشت» شهید مطهرى
5 – المیزان فی تفسیر القرآن، ج 7، ص 18 به بعد و نیز ج 3، ص 12 به بعد
6 – جبرهای اجتماعی و اختیار یا آزادی انسان، ژرژ گورویچ، ترجمه: حسن حبیبی
7 – اصول فلسفی و روش رئالیسم، علامه طباطبایی، ج 3
8 – تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج 5، ص 254
9 – خیرالاثر در رد جبر و قدر ، آیت الله حسن زاده آملی
10 – عدل الهی، استاد مطهری
11 – آموزش عقاید ، آیت الله مصباح
12 – آموزش کلام اسلامی ، محمد سعیدی مهر