چنانچه قبلا گفته شده ، ازدواج گرچه عملي نيكو و خداپسندانه است، امري واجب نيست بلكه مستحب و به عبارت دقيقتر مستحّب موكّد است. يعني مستحبي كه بسيار بر انجام آن تاكيد شده است. و اين گونه احاديث از پيامبر و خاندان پاكش ـ عليهم السلام ـ نيز در واقع بيانگر اين تاكيد مي باشند.
اما حديثي كه از پيامبر نقل شده و مشهور هم هست، اين چنين است: «النكاح سنّتي فمن رغب عن سنّتي فليس منّي»[1] ازدواج سنّت من است پس هر كه از سنّت من، روگرداند از من نيست. معناي درست حديث اين است كه: «… هر كه از سنّت من روي گرداند و آن را بد انگارد از من نيست.» و نه «هر كه سنّت مرا انجام ندهد». پس ممكن است كسي سنّت پيامبر- سنّت، مستحبات و واجبات را در بر مي گيرد، ولي در اينجا منظور مستحبات است. – را انجام ندهد، اما نه به خاطر اينكه آن سنّت را بد مي دارد و از آن بيزار است بلكه به دلايل ديگري مثل عدم قدرت، جهل، تنبلي، سهل انگاري و غيره از انجام آن سنّت باز بماند.
نكتة ديگر اينكه ازدواج گرچه به حكم اوليه (يعني به خودي خود) مستحب است، اما به حكم ثانويه (يعني با به وجود آمدن شرايط خاص) مي تواند براي افراد مختلف، احكام ديگري مثل وجوب و حرمت و كراهت داشته باشد. مثلا براي كسي كه اگر ازدواج نكند، به گناه مي افتد ازدواج واجب است. تأكيدي كه در احاديث ما وجود دارد، قسمتي به خاطر همين نكته است، يعني پيشگيري از گناه، آلوده نشدن فضاي جامعه و تامين سلامت رواني افراد. چنانچه امام صادق ـ عليه السلام ـ از قول پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ فرموده اند: «من تزوج احرز نصف دينه»[2] و البته ساير فوايد ازدواج هم مد نظر آن بزرگواران بوده است.
نكتة آخر اينكه بايد توجه داشت كه براي انجام يك عمل پسنديده و خوب، لازم نيست كه خدا آن را واجب نمايد. يا براي ترك يك فعل ناپسند ضرورت ندارد كه خداوند آن را حرام بنمايد. اگر پرسشگر محترم از بيان پرسش خود اين مقصود را داشته اند، بايد گفت كه واجب نمودن ازدواج به اين معني نيست كه بگوئيم (چون ازدواج واجب نيست، پس ازدواج نكنيم). همانند دهها كاري كه هر روز انجام مي دهيم، بدون اينكه كسي به ما بگويد ـ مثل خوردن، خوابيدن، استراحت، تفريح و… .ـ ازدواج مي كنيم، بدون اينكه كسي ما را به انجام آن مكلف كرده باشد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ازدواج در اسلام، علي مشكيني، انشارات الهادي.
2. ازدواج در اسلام، مصطفي كاشفي، انتشارات طهوري.
3. جوانان و ازدواج، اصغر كيهان نيا، انتشارات مادر.
4. انتخاب همسر، ابراهيم اميني، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي.
پي نوشت ها:
[1] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، موسسه الوفاء، 1403، ج100، ص220.
[2] . حر عاملي، محمد حسن، وسائل الشيعه، بيروت، موسسه آل البيت ـ عليهم السلام ـ ، 1412، ج20، ص17.