در کدام ‌یک از آیات سوره‌ی شوری آخرت جویان و دنیاطلبان به وضوح از هم جدا شده‌اند؟

در سوره‌ی شوری آیۀ شریفه­‌ای که آخرت جویان را از دنیاطلبان جدا می‌کند،[1] عبارت است از: «کسى که زراعت آخرت را بخواهد، به کشت او برکت و افزایش می‌دهیم و بر محصولش می‌افزاییم و کسى که فقط کشت دنیا را بطلبد، کمى از آن به او مىی‌دهیم، امّا در آخرت هیچ بهره‏‌اى ندارد!».[2]

در تفسیر آیۀ مزبور به نکاتی اشاره می‌شود:

1. آیه‌ی شریفه‌ی فوق، با یک تشبیه لطیف، مردم جهان را در برابر روزی­‌هاى پروردگار و چگونگى استفاده از آن، به کشاورزانى تشبیه می‌کند که گروهى براى آخرت کشت می‌کنند، و گروهى براى دنیا، و نتیجه هر یک از این دو زراعت را مشخص می‌کند.

2. انسان­‌ها همگى زارع‌اند و این جهان مزرعه ما است، اعمال ما بذرهاى آن، و امکانات الهى بارانى است که بر آن می‌بارد، اما این بذرها بسیار متفاوت است، بعضى محصولش نامحدود، جاودانى و درختانش همیشه خرم و سرسبز و پر میوه، اما بعضى دیگر محصولاتش بسیار کم، عمرش کوتاه و زودگذر، و میوه‏‌هایى تلخ و ناگوار دارد. گروهى از این مواهب به صورت بذرهایى براى آخرت استفاده می‌کنند و گروهى براى تمتّع دنیا.[3]

3. در مورد کشت­‌کاران آخرت می‌فرماید: «زراعت او را افزون می‌‏کنیم»، ولى نمی‌گوید از تمتّع دنیا نیز بی‌نصیب‌اند، اما در مورد کشت­کاران دنیا می‌فرماید: «مقدارى از آن‌را که می‌خواهند به آنها می‌دهیم». سپس می‌افزاید «در آخرت هیچ نصیب و بهره‏‌اى ندارند».[4]

4. به این ترتیب، نه دنیاپرستان به تمام آنچه می‌خواهند می‌رسند و نه طالبان آخرت از دنیا محروم می‌شوند، اما با این تفاوت که گروه اول با دست خالى به سراى آخرت می‌روند و گروه دوم با دست‌هاى پُر.

نظیر همین معنا در جای دیگر از قرآن کریم به شکل دیگرى آمده است: «آن کس که (تنها) زندگى زودگذر (دنیا) را می‌طلبد، آن مقدار از آن‌را که بخواهیم- و به هر کس اراده کنیم- می‌دهیم، سپس دوزخ را براى او قرار خواهیم داد، که در آتش سوزانش می‌سوزد در حالى که نکوهیده و رانده (درگاه خدا) است. و آن‌کس که سراى آخرت را بطلبد، و براى آن سعى و کوشش کند- در حالی‌که ایمان داشته باشد- سعى و تلاش او، (از سوى خدا) پاداش داده خواهد شد».[5]

5. به هر حال این دسته از آیات؛ ترسیم گویایى از بینش اسلامى درباره زندگى دنیا است، دنیایى که مطلوب بالذات است، و دنیایى که مقدمه جهان دیگر و مطلوب بالغیر، اسلام به دنیا به عنوان یک مزرعه می‌‏نگرد که محصولش در قیامت چیده می‌شود. [6]

6. در حدیثى از پیامبر اسلام(ص) می‌‏خوانیم: «کسى که نیّتش دنیا باشد خداوند کار او را پریشان می‌سازد، فقر را در برابر او قرار می‌دهد و جز آنچه براى او مقرّر شده چیزى از دنیا به چنگ نمی‌آورد، و کسى که نیّتش سراى آخرت باشد خداوند پراکندگى او را به جمعیت تبدیل می‌سازد، و غنا و بی‌نیازى را در قلبش قرار می‌دهد، دنیا تسلیم او می‌گردد و به سراغ او می‌آید».[7]

همچنین از آن‌حضرت نقل شده است که؛ «الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَة»؛[8] یعنی دنیا کشتزار آخرت است.‏