خودکشی بهعنوان آسیب و مسئله اجتماعی در نظر جامعه شناسان، جرم شناسان، روان شناسان و پزشکان مطرح است. خودكشی زنان يك شاخص مهم پيشرفت فرهنگی، اجتماعي و قانونی زنان در جوامع مختلف است. شيوع خودكشی در جوامعی كه در آن زنان از حقوق شخصی، اجتماعی و خانوادگی مناسب برخوردار هستند، پايين است. آمار دقیقی از خودکشی زنان در ایران وجود ندارد اما سالهاست که کارشناسان هشدار میدهند که نرخ خودکشی بین زنان ایرانی افزایشیافته است.
طی ماههای اخیر شاهد خودکشیهایی بودیم که رسانهای شدند. در تبیین پدیده خودکشی دلایل زیادی وجود دارد و در این فرصت تلاش کردهایم نگاهی به پژوهشهایی بیندازیم که در ایران دربارۀ خودکشی زنان انجامشده است.
در نتیجهگیری این پژوهش آمده است: شیوع بالای خودکشی زنان و نوجوانان، تساوی میزان خودکشی مجردان و متأهلان و بحران حاد و مشکلات خانوادگی علل اصلی خودکشی دلالت بر این دارد که در برنامههای پیشگیری باید جوانان گروه هدف باشند. نقش ازدواج نیز بهعنوان اثر محافظت از خودکشی کاهشیافته است.
علاوه بر اینها عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر اقدام به خودکشی در زنان شهرنشین کشور طی سالهای ۱۳۸۶-۱۳۸۸ توسط زهرا نصرالهی و همکاران در نشریه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان) پاییز ۱۳۹۲ منتشرشده است. مطالعه حاضر به دنبال بررسی شواهد مربوط به خودکشی زنان و شناسایی متغیرهای تأثیرگذار بر خودکشی زنان در ایران است.
برای این منظور از متغیرهای نرخ بیکاری زنان، نابرابری درآمدی، نرخ طلاق، میزان شهرنشینی و شاخص صنعتی شدن که آمار آنها در سالهای ۱۳۸۶-۱۳۸۸ در دسترس بوده، استفاده و با بهکارگیری روش اقتصادسنجی دادههای تلفیقی، به بررسی رابطه میان متغیرهای مذکور و اقدام به خودکشی زنان در کشور پرداخته شد.
نتایج نشاندهنده رابطه مثبت و معنادار میان بیکاری زنان، نابرابری درآمدی، صنعتی شدن و نرخ طلاق و اقدام به خودکشی در زنان است. نتایج پژوهش همچنین اگرچه نشاندهنده رابطه مثبت میان شهرنشینی با اقدام به خودکشی در میان زنان است، این رابطه ازلحاظ آماری معنادار نیست. بر این اساس، جهت حفظ سرمایه انسانی لزوم توجه به متغیرهای بررسیشده در این مطالعه در برنامهریزیهای مقابله با خودکشی بیشتر احساس میشود و شناسایی دقیقتر عوامل مؤثر بر خودکشی زنان مستلزم مطالعات دیگر و بهکارگیری سایر متغیرهای تأثیرگذار بر خودکشی در کنار متغیرهای استفادهشده در این پژوهش است.
یافتههای مقاله نشان میدهد، زنان و جوانان بیشترین قربانیان خودکشی بودهاند. باورهای فرهنگی مردم منطقه ازجمله بد دانستن طلاق، نگرش نسبت به عشق قبل از ازدواج، انگها و برچسبهای اجتماعی، فهم جنسیتی از کار و نگرش مردانه به تربیت خانوادگی بهطور مستقیم و باواسطه با خودکشی ارتباط دارند.
استدلال محوری مقاله این است که خودکشی از انگهای اجتماعی، ارزشها و هنجارهای سنتی حاکم بر جامعه روستایی شامل ناموسپرستی، تعصبهای فردی و باورهای مربوط به مذموم بودن رابطه عشقی قبل از ازدواج تأثیر محسوس میپذیرد. الصاق برچسبهای اجتماعی منفی بر افراد در فرایند روابط پیوسته اجتماعی عامل مؤثری برای گرایش افراد به خودکشی بوده است. تخطئه و تحریم روابط نسبتاً آزادتر مرتبط با امر ازدواج و خانواده بیش از عوامل دیگر با خودکشی افراد در منطقه موردمطالعه ارتباط داشته است./دیگری
نویسنده: مریم رحمانی
کانال مطالعات زنان