سازمان ديني و مقامهاي ديني در آيين شينتو چه جايگاهي دارد؟

دين مردم ژاپن مجموعه‌اي است از اعتقادات باستاني كه از انيميسم يا پرستش ارواح، نشأت گرفته است و اين دين تا پيش از قرن ششم ميلادي نامي نداشت و از آن قرن به بعد براي مقابله با طريقه‌اي بودايي كه به تازگي در ژاپن رواج گرفته بود. بنام شين تو (راه خدايان) خوانده شد.
دين شينتو بر خلاف اكثر مذاهب و اديان ديگر، هيچ بنيانگذاري ندارد، لكن داراي كتاب‌هاي مقدسي بنام‌هاي «كوجيكي» و «هونجي» مي‌باشد.[1] همه مردم ژاپن از لحظه تولدشان شينتو مي‌‌باشند. اين دين در اساس تركيب و مخلوطي از انواع و اقسام روحيات، نگرشها و تفكراتي است كه در زندگي مردم ژاپن و نحوة برخوردشان با جهان خارج به صورت ضروريات در آمده‌اند.
سو كيوا ونو مي‌گويد: دين شينتو يك اعتقاد شخصي به كامي كه به معناي ارواح مردگان است، مي‌باشد و هم يك زندگي اجتماعي بر مبناي طرز فكر كامي است. چيزي كه در طي قرون و اعصار از بهم پيوستن و تداخل تأثيرات نژادي و فرهنگي گوناگون اعم از بومي يا خارجي، كه جملگي در هم رفته و تحت نظارت خاندان سلطنتي صورت واحدي پيدا كرده‌اند به وجود آمده است.[2]در دين شينتو خانواده، مركز دين است خانه و مسكن خانواده، معبد است و در مقابل ارواح نياكان بايد دعا كرد و هدايا تقديم نمود.[3]همانطور كه در آيين شينتو از بدو ظهور تا امروز تحولاتي صورت گرفته در نحوه اداره اين آيين نيز تحولاتي رخ داده و از آنجا كه در اين آيين امپراطور نيز جنبه الهي داشته و مورد پرستش قرار مي‌گرفت، لذا امور ديني در ژاپن گاه بر عهده امپراطوران بوده و خود آنها افرادي براي تصدي اين امر انتخاب مي‌كردند و گاه مرداني بنام شوگونها متصدي امور ديني مي‌شدند.[4] و در زماني كه امپراطور در رأس امور ديني واقع بود او را از نژاد خدايان مي‌دانستند و هيچ ملتي را با ملت ژاپن از حيث نژاد برابر نمي‌دانستند.[5]بعد از آنكه حكومت ژاپن از دخالت در امور ديني كنار رفت و آن دستگاه صورت ديني و مذهبي خالص به خود گرفت، غالب مردم از روي عقيده و ايمان به آن علاقه مند شدند و در هر خانه و خاندان براي آن كانون مركزي به وجود آوردند كه آن را «كامي ـ دانا» مي‌نامند.[6]انجمنها و مجامع ملي و محلي در هر گوشه و كنار براي حفظ و حمايت از معابد تشكيل شد و منابع و عايدات جديدي از راه هدايا و نذورات گرد آمد. كشيشان (روحانيون دين شينتو) گروهي براي انجام مراسم ديني در معابد موظف شدند و گروهي براي تعليم دين به افراد به كار گمارده شدند.[7] با اين كه دين شينتو آئين رسمي و ملي ژاپنيان است و هميشه از سوي حكومت و اجتماع حمايت مي‌شده در هر محلي ايزد كرده‌اي داشته است. اما هرگز به سطح يك سازمان كليساي دولتي همسان مسيحيت نرسيد[8] و از اين رو است كه امروز ژاپني ها با وجود اعتقاد به شين تو مي‌توانند به آئين ديگري نيز معتقد شده و عمل نمايند.
اما در كل بايد گفت: آئين شينتو نيز براي خود سازماني داشته و دارد. امروزه بيش از 800 فرقه از اين آئين جدا شده و هر كدام بنحوي براي مذهب خود تبليغ مي‌كنند که همگي در راستاي اساس آئين شينتو مي‌‌باشند لذا زيارتگاههايي براي آئين شينتو ايجاد نموده‌اند كه كاهنان اين دين به منظور انجام مراسم و آداب ديني و در نتيجه اطمينان از حفظ روابط حسنه بين دنياي كامي (خدايان) و جهان انسانها، استفاده مي‌كنند.
در اوايل منصب روحاني يك مقام موروثي بود، اما اين سنت در سال 1868 م منسوخ گرديد و همه روحانيون شينتويي به صورت كارمندان دولت در آمدند و زير نظر وزارت كشور فعاليت نمودند و پس از جنگ جهاني دوم، كشيشان به صورت شهروندان خصوصي كه در استخدام يك معبد خاص بودند در آمدند.
روحانيون دين شينتو آموزش خود را به يكي از سه صورت زير مي‌بينند:
1. يا اين كه به دانشگاه مذهبي كوكوگاكويين در توكيو مي‌روند
2. يا اين كه به يكي از حوزه‌هاي علوم ديني مي‌پيوندند
3. يا اين كه آموزش هاي ديني لازم را بسادگي از يك فرد روحاني قبل از خود فرا مي‌گيرند.[9]بنابراين آئين ژاپني‌ها امروزه در معابد سازماندهي شده و هر معبد تعدادي از افراد را براي ترويج و انجام مراسم ديني به استخدام خود مي‌آورند و اين معابد همچنين سلسله مراتب دارد معابد بزرگ ملي موسوم به معبد ايزه در جنوب ژاپن و بزرگترين معابد شينتو يعني گور خداي آفتاب (آما تراسو) وجود دارد.[10] امور ديني و سازمان ديني بر عهده روحانيون است و به همين خاطر بعد از اين كه دولت از امور ديني كنار كشيد، دستور العملي بدين مضمون صادر شد كه «هر گونه سرپرستي، حمايت، تبليغ و گسترش، كنترل و اشاعة‌ دين شينتويي توسط حكومت هاي محلي، منطقه‌اي و محلي ژاپن و يا مقامات دولتي، زير دستان … بكلي قدغن بوده و بايد بي درنگ متوقف شود».[11]در سال 1946 م «انجمن معابد شينتويي» تأسيس گرديد. از تمام معابد دعوت به عمل آمد كه در اين انجمن شركت نمايند كه بيش از 80000 معبد اين دعوت را پذيرفتند. اين انجمن را مجمع مشاوريني كه از سازمانهاي منطقه‌اي شينتويي تشكيل يافته، اداره مي‌كند. ايشان از بين خود يك نفر را به مقام دبير كل اداري مجمع انتخاب مي‌كنند كه مسئول تمام تصميم گيريهاي مهم است. در سطح محلي، معابد را كشيشان محلي و كميته‌اي از اهالي محل كه در آن معبد عبادت مي‌كنند، اداره مي‌كنند و دانشگاه كوكاگاكويين هم كه تنها دانشگاه شينتويي در سرتاسر ژاپن مي‌باشد با انجمن معابد شينتويي ياد شده همكاري نزديكي دارد.[12]بنابراين آيين شينتو امروزه در ژاپن توسط سازماني بنام (انجمن معابد شينتويي) اداره مي‌شود و ساير معابد زير نظر اين انجمن كه بصورت انتخابي رياست آن را انتخاب مي‌كنند، تعيين مي‌شود و روحانيون هم سلسله مراتب دارد و بر اساس اهميت معابد و بزرگي آنها كار مي‌كنند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تاريخ اديان، علي اصغر حكمت.
2. خلاصة اديان، مشكور.
3. ژاپن روح گريزان، تلي دُله، ترجمه ع. ياشايي.

پي نوشت ها:
[1] . ايزدپناه، مهرداد، آشنايي با اديان چين و ژاپن، تهران، انتشارات محور، 1381، ص 79.
[2] . ريچارد بوش، جهان مذهبي (اديان در جوامع امروز)، ترجمه عبد الرحيم گواهي، تهران، نشر فرهنگ اسلامي، ج2.
[3] . همان، ص 84.
[4] . جان، ناس، تاريخ جوامع اديان، ترجمه علي اصغر حكمت، تهران، انقلاب اسلامي، 1370، ص40.
[5] . همان، ص 431.
[6] . همان، ص 443.
[7] . همان، ص 437.
[8] . ماسه هارو آنه ساكي، دين شينتو، ترجمه: ع. پاشايي، مجله هفت آسمان، سال دوم، 1376، شماره پنجم، ص73.
[9] . ريچارد، همان، ص 540.
[10] . رضايي، عبدالعظيم، تاريخ اديان جهان، تهران، انتشارات علمي، 1380، ج3، ص250.
[11] . ريچارد، همان، ص 549.
[12] . همان.