یکی از مبطلات نماز، حرف زدن از روی عمد است؛ یعنی اگر عمداً حرف بزند حتى یک جمله، یا یک کلمه، حتى کلمه دو حرفى مانند «من» و «ما» نماز باطل است، بلکه بنا بر احتیاط واجب اگر دو حرف معنی‌دار هم نباشد نماز باطل می‌شود. اما سخن گفتن از روى سهو نماز را باطل نمی‌کند و اگر نمازگزار از روی سهو و فراموشی حرفی بزند، پس از نماز باید دو سجده سهو بجا آورد.

سجده سهو چه زمانی واجب است؟

به طور کلی، سجده سهو برای زیادی و نقصان (کاستی) غیرعمدى در نماز، واجب است؛ موارد وجوب سجده سهو به شرح زیر است:
 
1. آن که در بین نماز، سهواً حرف بزند؛

در حرف زدن عمدی که موجب باطل شدن نماز می‌شود، فرقی میان صحبت کردن به زبان فارسی، و یا عربی و یا هر زبان دیگری نیست و اگر سهواً باشد، باید سجده سهو بجا آورد.

2. آن که یک سجده را فراموش کند؛

3. آن که در نماز چهار رکعتى بعد از سجده دوم شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت؛

4. در جایى که نباید نماز را سلام دهد؛ مثلًا در رکعت اول سهواً سلام بدهد؛

اگر در جائی که نباید سلام نماز را بگویید به صورت غیر عمدی بگویید:«السلام علینا و علی عبادالله الصالحین» یا بگویید: «السلام علیکم و رحمة الله وبرکاته» باید دو سجده سهو انجام بدهید؛ ولی اگر به اشتباه مقداری از این دو سلام را بگویید یا بگویید:«السّلام علیک أیّها النّبی و رحمة الله و برکاته» احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا بیاورید.

5. آن که تشهد را فراموش کند.

در دو مورد آخر احتیاط واجب آن است که سجده سهو بجا آورده شود.

سجده سهو چگونه است؟

دستور سجده سهو این است که بعد از سلام نماز، فوراً نیّت سجده سهو کند و پیشانى را به چیزى که سجده بر آن صحیح است بگذارد و بگوید:

«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ»
یا
«بِسْمِ اللَّه وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ»

ولى بهتر است بگوید:

«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ السَّلامُ عَلَیکَ ایُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ»

بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود و یکى از ذکرهایى را که گفته شد بگوید و بنشیند و بعد از خواندن تشهد سلام دهد.

حکم انجام ندادن سجده سهو

اگر سجده سهو را بعد از سلام نماز عمداً به جا نیاورد، معصیت کرده و واجب است هر چه زودتر آن را انجام دهد و چنان‌چه سهواً به جا نیاورد، هر وقت یادش آمد باید فوراً انجام دهد و لازم نیست نماز را دوباره بخواند.

 طهارت هنگام سجده سهو

در مورد شرط بودن وضو و طهارت در سجده سهو، نظرات مراجع تقلید مختلف است:

بعضی از مراجع از جمله آیات عظام صافی، مکارم شیرازی، خامنه ای وضو را لازم می دانند.

بعضی از مراجع از جمله آیات عظام خمینی، گلپایگانى، بهجت بنابر احتیاط آن را واجب می دانند.

بعضی از مراجع، از جمله آیات عظام خوئى، خمینی، تبریزى، سیستانى، نورى همدانی آن را واجب نمی دانند.

 رو به قبله بودن هنگام سجده سهو

آیت الله العظمی مکارم شیرازی

سجده سهو باید رو به قبله و با حالت وضو و طهارت باشد و پیشانى را نیز بر چیزى گذارد که سجده نماز بر آن جایز است.

آیت الله صافی گلپایگانی

همه اموری که در سجده نماز، واجب است مثل طهارت، ستر، استقبال قبله و… در سجده سهو هم لازم است.

 سجده سهو در اثر ادای اصوات درد

برای حرفی که از آه کشیدن و سرفه پیدا می شود سجده سهو واجب نیست؛ ولی اگر برای مثال به صورت غیر عمدی آخ یا آه گفته شود، باید سجده سهو بجا بیاورید.

 سجده سهو برای دوباره خواندن یک ذکر

اگر چیزی را غلط بخوانید و دوباره به صورت صحیح آن را تکرار نمایید، برای دوباره خواندنِ آن، سجده سهو واجب نیست.

 سجده سهو برای اشتباه در تسبیحات اربعه

اگر به صورت غیرعمدی تسبیحات اربعه ترک شود یا بیشتر و یا کمتر از سه مرتبه گفته شود، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجده سهو بجا بیاورید

منبع: سایت ستاره