عربستان کشوري است که به دليل داشتن مهم ترين اماکن مقدس دنيا مورد توجه مسلمانان جهان است
مکه سرزمين وحي سرشار از شگفتي هاست، جايي که پاک ترين و مقدس ترين مکان براي مسلمانان دنيا است و تمام مسلمانان فارغ از نژاد و مليت شان آرزوي ديدن اين سرزمين پر از نور را دارند. در اين مقاله سفري کرديم به اين سرزمين اسرارآميز.

دري از چوب کاج و نقره
 

قبل از بناي کعبه به دست قريش، اين مکان دو در داشت؛ يکي در قسمت شرقي، يعني محل کنوني آن و ديگري در قسمت غربي و اين دو در براي اين بود که از يک در داخل و از در ديگر خارج شوند که بعدها در غربيبسته شد و يکي از آنها باقي ماند که تا به حال بارها تعويض شده است. دليل آن هم اين است که امروزه کسي داخل کعبه نمي شود و فقط براي نظافت در آن گشوده مي شود.
يکي ديگر از شگفتي ها در خصوص معماري کعبه، سقف دو طبقه آن است که بين اين دو سقف تنها سه پايه چوبي اي قرار دارد اما به طرز عجيبي استوار و محکم است. در سال 1477 هجري قمري براي استحکام بيشتر سقف، اطراف آن با سنگ مرمر پوشيده شد و راه پله اي براي رسيدن به سقف بالايي ساخته شد. از تزئينات جالبي که در کعبه وجود دارد، درب آن است که با چوب ساج که درختي کمياب و خوشبوست و همچنين از نقره خالص ساخته شده و با طلا و جواهرات تزئين شده است. حجرالاسود که يکي از ارکان مهم خانه خدا و مسجد الحرام است تا به حال بارها آسيب ديده و حتي تکه تکه شده است، به همين خاطر امروزه داخل محفظه اي از نقره قرار گرفته و فقط قسمت کوچکي از آن براي زيارت و تماشا باز گذاشته شده است. در گوشه اي ديگر از کعبه، حجر اسماعيل(ع) قرار دارد که طبق رواياتي محل دفن حضرت اسماعيل و مادرش هاجر است و در قسمت بالاي آن ناوداني از طلا وجود دارد که روي بام کعبه نصب شده و هرگاه باران مي آيد از اين راه به حجر اسماعيل مي رسد و نخستين بار به دست يوسف ثقفي ساخته شد تا آب باران روي سقف جمع نشود. کعبه از جهات مختلف براي مسلمانان از اهميت ويژه اي برخوردار است که يکي از آنها نجات معجزه آساي آن از دست سپاه ابرهه و اصحاب فيل در زمان عبدالمطلب است و دومين حادثه مهم به دنيا آمدن حضرت علي(ع) در آنجاست.

ديوارهاي سنگي
 

سنگ هايي که براي ساخت کعبه استفاده شده اند از جنس گرانيت سياه هستند که اکثرشان از کوه هاي اطراف مکه آورده شده اند.
ارتفاع هرکدام از اين سنگ ها متفاوت است؛ به طوري که بزرگ ترين آنها يک متر و 90 سانتي متر طول، 50 سانتي متر عرض، 28 سانتي متر ارتفاع و کوچک ترين آنها 50 سانتي متر طول و 40 سانتي متر عرض دارد.
نکته بسيار عجيب، چگونگي آوردن اين سنگ ها و قرار دادن آنها روي هم بدون هيچ وسيله و ماشيني است . در زمان بازسازي کعبه به دست پادشاه عثماني در پايه هاي آن سرب ريخته شد تا اين بنا ديگر آسيب نبيند.

مسجد الحرام
 

اين مسجد در ابتدا بسيار کوچک بود اما به مرور و در زمان حاکمان مختلف بر وسعت آن افزوده شد و مساحت آن به اندازه اي رسيده که گنجايش يک ميليون نفر نمازگزار را دارد. اين مسجد شامل سه طبقه است که طبقه سوم، محوطه اي بسيار وسيع و زيباست که کعبه در ميان آن قرار گرفته و جالب اينجاست که حياط آن از باقي طبقات پايين تر است. اين مسجد 62 در دارد که سه در آن اصلي و از باقي درها بزرگ تر است.
نام اين سه در بزرگ باب العمره، باب السلام و باب ملک عبدالعزيز است. علاوه بر اين درها، دو در ديگر به نام هاي باب بني شيبه که مستحب است زائرين از آن داخل شوند و باب بني مخزوم که از آن خارج شوند نيز در آنجا به چشم مي خورد. در قسمت شرقي کعبه، پشت مقام ابراهيم راه پله اي وجود دارد که به زير حياط و محل قرارگيري چاه زمزم مي رسد.

شست و شوي خانه مقدس
 

هر سال در زمان شست و شوي کعبه، براي فراهم کردن گلاب مورد نياز براي غبارروبي، در کاشان غوغايي برپاست. آنها گلابي ويژه و 40 درصد به ميزان 300 ليتر آماده کرده و به مکه مي فرستند. کعبه در اول شعبان و هشتم ذي الحجه هر سال با گلاب ناب ايراني شست و شو داده مي شود و معطر مي شود. براي اولين بار کعبه از سوي پيامبر(ص) بعد از فتح مکه شست و شو داده شد تا آثار بت ها و شرک از اين مکان مقدس پاک شود. اين سنت هر ساله به تبعيت از پيامبر(ص) اسلام انجام مي شود.
براي اين کار بعد از نماز صبح و پس از طلوع آفتاب خادمان کعبه در حطيم جمع مي شوند( فاصله بين حجرالاسود، مقام ابراهيم و زمزم را حطيم مي نامند که يکي از مکان هاي مقدس مسجدالحرام به حساب مي آيد و مکاني است که مي گويند در آن مکان توبه حضرت آدم(ع) پذيرفته شده است). آنها پس از پوشيدن لباس هاي تميز و معطر که معمولاً از جنس شال کشمير است با سوزاندن عودهاي معطر و گل وارد خانه خدا مي شوند و در ظرفي مخصوص آب زمزم را با گلاب کاشان مخلوط کرده و با پارچه هاي ابريشم به تميز کردن خانه خدا مي پردازند. پس از اتمام غبارروبي جامه کعبه برداشته شده و پرده اي نو جايگزين آن مي شود.
زمين خانه خدا نيز همچنين با پارچه هاي سفيد معطر شسته و خشک مي شود.

چشمه 3 هزارساله
 

زمزم نام چشمه اي مقدس است که در مسجدالحرام واقع شده است و به معني آبي شيرين و گواراست که کمي شور باشد. اين چاه با نام چاه اسماعيل نيز شناخته مي شود و طبق آيات و روايات به دنبال معجزه اي براي نوزاد تشنه ابراهيم(ع) از زمين جوشيد. عمق چاه زمزم حدود 30 متر است که با لايروبي هاي فراوان به اين عمق رسيده و با اين کار بر ميزان آب آن نيز افزوده شده است.
البته چشمه هايي که به اين چاه ختم مي شوند 17 متر پايين تر از چاه اصلي قرار دارند. دو چشمه اصلي که بيشتر آب چاه را فراهم مي کنند، در زير حجرالاسود قرار گرفته اند که آنها نيز از سمت کوه هاي صفا و مروه و از منطقه اي به نام وادي ابراهيم به اينجا جاري مي شوند.
طول اين چشمه ها يکي 45 و ديگري 70 سانتي متر است و هر دو 30 سانتي متر ارتفاع دارند اما آب فراواني به داخل چاه اصلي مي ريزند. اين آب از طريق چهار پمپ از زيرزمين کشيده مي شود، پمپ ها در هر دقيقه 8 هزار ليتر آب استخراج مي کنند.
روي دهانه چاه پمپي نصب شده است که آب را به داخل مخازن زيرزميني مسجد و محوطه کعبه هدايت مي کند و از آنجا توسط شيرهاي آب در اختيار مردم قرار مي گيرد. البته قبل از آن، آب به مخازن بزرگ تري ريخته مي شود و بعد از تصفيه به مخازن مسجد راه پيدا مي کند. در حال حاضر سه موتور براي تصفيه آب وجود دارد که در هر ثانيه 11 ليتر آب را تصفيه مي کند. آب زمزم هنگام تصفيه فيلتر شده و با اشعه ماوراي بنفش کاملاً بهداشتي شده و حتي خنک نيز مي شود. تمام اين دستگاه ها و همچنين خود چاه پشت صفحاتي شيشه اي قرار دارند که همه بتوانند اين مراحل را از نزديک ببينند اما هيچ کس اجازه ورود به آنجا را ندارد. در هر روز از 5 ميليون تا10 ميليون ليتر آب تصفيه مي شود که تمامي مراحل تصفيه هزينه هاي بسياري دراد که چيزي بيش از 700 ميليون ريال عربستان در سال است.
يحيي کوشک يکي از خادماني است که سال هاي سال مسؤوليت پاکسازي چاه را برعهده داشته است. او در يکي از پاکسازي هاي خود به سنگ مرمري با قدمت بسيار زياد برخورده بود که ادعا مي شود اين سنگ توسط عمر مختار به داخل چاه انداخته شده است. محققاني که براي فهميدن چگونگي تأمين آب چاه به داخل آن رفته بودند، مي گويند در زمان قدم زدن در چاه، آب و شني که زير پايشان حرکت مي کرد، نشان دهنده تراوش آب از زيرزمين بود و همچنين اين موضوع بيانگر آن است که به غير از تأمين آب از طريق چشمه هاي ديگر، خود چاه زمزم نيز دائم در حال جوشش است ولي اين آب آن قدر به آهستگي و يکنواخت بيرون مي آيد که هيچ گاه سطح آب تغيير نمي کند.
يکي ديگر از عجايبي که راجع به اين چاه مي توان گفت، اين است که چاه هاي نزديک زمزم و اطراف مکه همه بعد از گذشت سال خشک شده اند، در حالي که زمزم همچنان پر آب است. يکي از دانشمندان ژاپني به نام مساروا ايموتو که بنيانگذار نظريه تبلور ذرات آب است، به خواص منحصر به فردي در مورد آب زمزم پي برده است که در آب هاي ديگر ديده نمي شود.
او تمامي تحقيقاتش را با استفاده از فناوري نانو انجام داده است و به اين نتيجه رسيده که خواص آب زمزم را به هيچ عنوان نمي توان تغيير داد ولي دليل تغيير نکردن آن بعد از گذشت اين همه سال براي هيچ کس مشخص نيست.
به گفته دانشمند ژاپني اگر يک قطره از آن را به 1000 قطره آب معمولي اضافه کنيم آن آب نيز داراي خواص آب زمزم مي شود.
همچنين ايموتو مي گويد که حتي بلورهاي اين آب نيز شبيه بلورهاي هيچ آب ديگري نيست.
طبق تحقيقاتي که محققان پاکستاني در مورد چاه زمزم انجام داده اند، آنها نيز به ساختار جالبي در مورد آب زمزم برخورده اند که با آب هاي ديگر متفاوت است. حتي شکل ملکول هاي اين آب نيز با ديگر آب ها تفاوت دارد. سامي آنگار، رئيس تيم محققاني بود که از پاکستان به مکه اعزام شده بودند.
آنها در نتايج تحقيقاتشان آب زمزم را کاملاً سالم و عاري از هر گونه جرم و آلودگي اعلام کردند. اين آب توسط تانکرهاي مخصوص به دست زائراني که در مدينه هستند نيز مي رسد. در تحقيقاتي ديگر که راجع به محتويات آب اين چاه به عمل آمده است، مشخص شده که علاوه بر منيزيم و کلسيم و ديگر مواد معدني اي که براي بدن لازمند، در اين آب فلورايد نيز وجود دارد که در آب هاي معدني و چاه هاي ديگر موجود نيست و به همين خاطر براي آشاميدن بسيار مفيد است. همچنين به گفته زائراني که از اين آب نوشيده اند آب چاه زمزم باعث شادابي و رفع خستگي مي شود و از همه مهم تر اينکه برخلاف چاه هاي ديگر هيچ نوع گياه و جانوري در آب اين چاه وجود ندارد و به همين خاطر به هيچ عنوان حتي قبل از تصفيه نيز اين آب هيچ طعم و بوي نامطبوعي ندارد.

آب سلامت
 

چندي قبل در بعضي از خبرگزاري هاي آمريکايي و عربي، آب چاه زمزم آلوده اعلام شده بود؛ به همين خاطر تحقيقات کاملي در خصوص اطمينان از سلامت آب صورت گرفت و محققان مختلفي از سراسر دنيا به عربستان آمدند.
اما تنها چند روز بعد اين اخبار تکذيب شد و آب زمزم کاملاً سالم اعلام شد. محققان با کمک عفان محمد جعيد، مسؤول نگهداري چاه زمزم، آب چاه را آزمايش کرده و آنها نيز اين آب را کاملاً سالم تشخيص دادند.
بعضي از افراد هم ادعا مي کنند اين چاه راهي زيرزميني به درياي سرخ دارد که البته کذب بودن اين ادعا هم اثبات شده است.

پرده زربافت ابريشمين
 

براي اولين بار حضرت اسماعيل(ع) پرده اي روي خانه خدا کشيد.بعد از آن قريشي ها اين کار را ادامه دادند و پرده گذاري براي کعبه به صورت يک سنت درآمد که هر چند سال يک بار پرده خانه خدا تعويض مي شد. پيامبر(ص) پس از فتح مکه پرده اي که روي آن آيه هاي قرآني نوشته شده بود روي کعبه کشيدند و از آن به بعد بود که اين پرده سالي يک بار تعويض مي شد.
اين کار علاوه بر حرمت گذاشتن به اين مکان مقدس براي دور کردن آن از آسيب نيز بوده است. تا به حال مصريان در اهدا کردن زيباترين پرده ها پيش قدم بوده اند، زيرا هنر پرده بافي آنها در جهان زبانزد است.
اين پرده به دليل قرارگيري در برابر آفتاب سوزان عربستان و بادهاي شديد گاهي دو بار در سال تعويض مي شود. از سال 200 هجري قمري تا به حال 244 پرده روي کعبه کشيده شده است. نصب پرده معمولاً در روز عرفه يا عيد قربان انجام مي شود.
پرده کعبه از 54 تکه تشکيل مي شود که طول هرکدام 14 متر و عرض آن 95 سانتي متر است و از 670 کيلوگرم ابريشم سفيد خالص تهيه مي شود. مساحت کلي اين پرده 2650 متر است و روي آن کمربند قرار دارد که از 16 تکه پارچه دوخته شده تشکيل شده که 45 متر طول و 95 سانتي متر عرض دارد.
براي رنگ آميزي و نوشتن آيه هايي روي آن از 720 کيلوگرم رنگ مخصوص پارچه استفاده مي شود و بالاخره براي تزئين کمربند اين پرده از رشته هاي طلا و نقره استفاده مي کنند که تقريباً 120 کيلوگرم وزن دارد.
اين پوشش داراي دو بخش داخلي و خارجي است که پرده رويي معمولاً به رنگ سياه است تا در ميان حياط سفيد رنگ مسجدالحرام بدرخشد و پرده داخلي به رنگ زرد يا سبز دوخته مي شود. روي در کعبه نيز پرده اي قرار داده مي شود که برقع نام دارد. برقع نيز با ابريشم سياه خالص بافته مي شود و روي آن با آيات قرآن تزئين مي شود. هزينه بافت اين پرده ها در سال به بيش از 17 ميليون ريال عربستان مي رسد.

حجر اسماعيل(ع)
 

پس از آنکه خانه کعبه به دست ابراهيم(ع) ساخته شد، اسماعيل(ع) در کنار آن خانه اي براي خود و مادرش ساخت که آن حجر اسماعيل(ع) ناميده مي شود.
اين محل از دو طرف به رکن عراقي و شامي کعبه مي رسد و در قسمت شمالي کعبه قرار دارد. ارتفاع اين مکان، حدوداً 30 متر است. بر طبق روايات، حجر اسماعيل(ع) محل دفن هاجر، اسماعيل(ع) و تعداد زيادي از پيامبران الهي است که وقتي هاجر از دنيا رفت، اسماعيل(ع) 20 سال بيشتر نداشت و به همين خاطر مادرش را در حجر دفن کرد تا در کنار مادر خود باشد و دور آن ديواري کشيد تا قبر او از آسيب دور بماند. اين محل، سنگي است تقريباً به طول و عرض 40 سانتي متر و ارتفاع 50 سانتي متر که حضرت ابراهيم(ع) پس از اتمام ساخت ديوار کعبه روي آن ايستاد تا سنگ هاي بالايي را بنا کند. رنگ اين سنگ زرد و قرمز است و جاي پاي حضرت ابراهيم روي آن باقي مانده که به همين دليل به آن قدم گاه نيز گفته مي شود و امروزه در محفظه اي از طلا و کريستال نگهداري مي شود و به همين خاطر فقط به صورت دوفرورفتگي ديده مي شود و جاي پاها کاملاً مشخص نيستند. تا زمان پيامبر اين سنگ به کعبه چسبيده بود ولي عمر، خليفه دوم آن را جا به جا کرده و به مکان کنوني آورده است اما اينکه چرا اين کار را کرد هنوز معلوم نيست.

شکاف مقدس در دل کوه
 

غار حرا محل بعثت پيامبر اسلام(ص) است. اين غار در قسمت شمالي شهر مکه واقع شده و فضاي آن براي نشستن پنج نفر کافي است اما تنها يک نفر مي تواند در آنجا نماز بخواند. ارتفاع غار نيز به اندازه قد يک انسان است. غار حرا درواقع عبادتگاه حضرت محمد(ص)، پيامبر اسلام بود و او بيشتر اوقات خود را در اين غار به سر مي برد. از عايشه همسر پيامبر(ص) نقل شده است که او وقتي در اين غار به سر مي برد، خواب هاي بسيار روشن و زيبايي مي ديد و هنگام عبادت در اين غار، آرامشي داشت که در هيچ مکان ديگري اين گونه نبود و اين دليلي بود تا هر زمان که فرصتي مي يافت به اين غار پناه ببرد. پيامبر(ص) بيشتر روزهاي ماه رمضان را در اين غار مي گذراند. طبق آيات قرآن در همين غار بود که نخستين بار بر ايشان وحي نازل شد و آيات آغازين سوره علق براي او خوانده شد. به همين خاطر اين مکان از مقدس ترين مکان هاي مکه به شمار مي رود. اين غار در بالاترين نقطه کوه نور واقع شده است و رفتن به آنجا بسيار دشوار و طاقت فرسات، به طوري که اگر بدون توقف اين راه طي شود چيزي حدود يک ساعت طول مي کشد. کوه ثبير نيز در برابر کوه نور واقع شده و کوهي است که خداوند از آنجا گوسفندي فرستاد تا به جاي اسماعيل(ع) قرباني شود و به همين خاطر از ديگر اماکن مقدس در مکه است.
منبع: همشهري سرنخ، شماره 71