سلام بين عالمان ما درباره موضوع امام علي (ع) بحث است. برخي ميگويند امام علي (ع) نماز را از همان بدو تولد، كه مسلمان به دنيا آمد، بجا آورد و ديگران ميگويند ايشان نماز را در سن 9 سالگي اقامه كرد. ايشان در هنگام آغاز اقامه نماز چه سني داشتند و اگر ممكن است لطفا منبعي براي آن ذكر كنيد. با تشكر

پرسشگر گرامی سلام علیکم
از اعتماد و ارتباط تان با مجمع جهانی اهلبیت علیهم السلام تشکر می کنیم .
در آغاز لازم است به دو نکته کلیدی توجه شود.
نکته اول : هیچ موجودی جز نبی مکرم صلی الله علیه و آله پیش تر از امام علی علیه السلام خدا را عبادت نکرده است، چنان که فرموده است : ما عبد اللّه أحد قبلي إلا نبيه صلّى اللّه عليه و آله‌( 1).
لابد این روایت ناظر به خلقت رسول اکرم (ص) و امیر المؤمنین (ع) است که در منابع سنی و شیعی آمده است که خداوند آن دو گوهر تابناک عالم هستی را چند هزار سال پیش تر از آدم و زمین و آسمان (2) ، و بلکه پیش تر از هر موجود دیگری – حتی از جبرائیل و میکائیل و سایر ملائکه مقرب – از نور ویژه خود آفرید و آنان مشغول عبادت خدا بودند که جبرائیل و سایر فرشتگان مقرب و حاملان عرش خلق شدند و معرفت به خدا و شیوه عبادت را از پیامبر و علی علیهما السلام آموختند.(3)
و اما در عالم طبیعی و زندگی عادی بشری نیز اولین کسی که با رسول خدا (ص) به نماز و عبادت پرداخت امیر مؤمنان (ع) بود. خوارزمی حنفی از زید بن ارقم روایت کرده : اوّلُ من صلی مع النبی صلی الله علیه ( و آله ) و سلم علی بن ابی طالب (ع) (4) ، و باز در منابع سنی و شیعه آمده است که رسول خدا (ص) فرمود : هفت سال ملائکه فقط بر من و علی (ع) صلوات می فرستاد زیرا در این مدت هیچ مردی جز علی (ع) با من نماز نمی خواند. ابن اثیر و ابن المغازلی شافعی از ابوایوب با این الفاظ روایت کرده اند. لَقَدْ صَلَّتِ الْمَلَائِكَةُ عَلَيَّ وَ عَلَى عَلِيٍّ سَبْعَ سِنِينَ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ لَمْ يُصَلِّ مَعِي رَجُلٌ غَيْرُهُ.،( 5) از انس بن مالک و عبد الله بن عباس دقیقا با همین مفهوم و مشابه همین الفاظ از نبی مکرّم (ص) روایت شده ، (6) ولی در روایت ابورافع آمده است هفت سال و چند ماه . ( 7)
نکته دوم :
اگر چه نماز اولین چیزی بود که بر هر پیامبری – حتی حضرت آدم (ع) – واجب بود ( 8 ) ، لیکن این سؤال مطرح است که : آیا منظور از نماز و صلاة – همان گونه که در لغت آمده – صرف دعا و عبادت و راز و نیاز و مناجات با خدا است ؟ یا منظور از نماز همان اعمال عبادی خاصی است که ما مسلمانان هم اکنون پس از مقدماتی با نیت و تکبیرة الاحرام آغاز می کنیم ، و با خواندن حمد و سوره و رکوع و سجود و سر انجام با تشهد و سلام به پایان می بریم؟
اگر منظور صرف عبادت و دعا و مناجات باشد امیر المؤمنین (ع) از بدو تولد اهل نماز بوده زیرا در روایتی از جابر بن عبد الله انصاری و یزید بن قعنب آمده است : فَلَمَّا وُلِدَ سَجَدَ عَلَى الْأَرْضِ يَقُولُ : أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيّاً وَصِيُّ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ ، بِمُحَمَّدٍ يَخْتِمُ اللَّهُ النُّبُوَّةَ ، وَ بِي‌ تَتِمُ‌ الْوَصِيَّةُ ، وَ أَنَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِين‌ (9 )
هنگامی که امیر مؤمنان دیده به جهان گشود به حال سجده افتاد و کلمات فوق را گفت .
و اگر منظور از نماز همان اعمال عبادی خاصی باشد که ما هم اکنون انجام می دهیم تا کنون چیزی در این خصوص و با این مشخصات و جزئیات در احادیث نیافتیم ، لیکن دو نکته در روایات آمده است که تا حدودی مسئله را روشن می کند.
نکته اول : آن که اقامه پنج نماز در پنج وقت (صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشاء) از زمان حضرت آدم (ع) بوده ، و حتی بر اساس برخی روایات همان گونه که نماز مغرب را ما سه رکعت می خوانیم ، حضرت آدم (ع ) نیز سه رکعت می خواند (10 ) ، و پس از آن حضرت جبرئیل (ع) مواقیت و کیفیت نماز را به حضرت آدم (ع) آموزش داد به او گفت : اگر فرزندان و ذریه شما نیز در پنج وقت این پنج نماز را بخوانند از گناهان پاک شوند. فَقَالَ جَبْرَئِيلُ ع يَا آدَمُ- مَثَلُ وُلْدِكَ فِي هَذِهِ الصَّلَوَاتِ كَمَثَلِكَ فِي هَذِهِ الشَّامَةِ مَنْ صَلَّى مِنْ وُلْدِكَ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ خَمْسَ صَلَوَاتٍ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَمَا خَرَجْتَ مِنْ هَذِهِ الشَّامَةِ. ( 11 ).
نکته دوم : علی (ع) از هنگام تولد تحت تعلیم و تربیت پیامبر اکرم (ص) قرار داشت . امیر مؤمنان می فرماید : در حالى كه كودك بودم پیامبر (ص) مرا در آغوش خود مى‌گرفت، و در بستر مخصوص خود مى‌خوابانيد، بدنش را به بدن من مى‌چسباند، و بوى پاكيزه خود را به من مى‌بوياند، و گاهى غذايى را لقمه لقمه در دهانم مى‌گذارد، هرگز دروغى در گفتار من، و اشتباهى در كردارم نيافت ، و من همواره با پيامبر بودم چونان فرزند كه همواره با مادر است، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم هر روز نشانه تازه‌اى از اخلاق نيكو را برايم آشكار مى‌فرمود، و به من فرمان مى‌داد كه به او اقتداء نمايم.(12 )
و هنگامی که علی (ع) به سن شش سالگی رسید دست تقدير الهی حادثه فقر ابوطالب را بهانه کرد تا علی (ع) از خانه پدر به منزل پیامبر خدا (ص) منتقل شود و شب و روز در كنار آن حضرت باشد و تحت تعليم و تربيت مستقیم او قرار گيرد ، و هر سال با آن حضرت جهت عبادت و راز و نیاز و مناجات با خدا به غار حراء برود ، و در آنجا به دور از هیاهوی اجتماع مستغرق در نماز و عبادت و مناجات می شد . اين شاگرد در محضر آن استاد توانست با کسب معرفت و نماز و عبادت تا آنجا پيش برود كه نور وحى را ببيند ، و بوى وحى را استشمام كند ، و صداى جبرئيل را بشنود ، و حتى ناله شيطان را كه به هنگام بعثت از حلقوم او برخاست، درك كند ، و در يك كلام با جهان غيب كاملا در ارتباط باشد چنان که خود می فرماید : . أرى نور الوحي و الرّسالة، و أشمّ ريح النّبوّة. و لقد سمعت رنّة الشّيطان حين نزل الوحي عليه- صلّى اللّه عليه و آله- فقلت: يا رسول اللّه ما هذه الرّنّة؟ فقال: «هذا الشّيطان قد أيس من عبادته‌ ، و بالأخره فراگیری معارف الهی و نماز و عبادت در منزل و غار حراء چنان تحولی در این کودک ایجاد کرد که پيامبر اكرم (ص) خطاب به او فرمود : «إنّك تسمع ما أسمع ، و ترى ما أرى إلّا أنّك لست بنبيّ؛ و لكنّك لوزير و إنّك لعلى خير». (13)
آنچه را كه من مى‌شنوم، مى‌شنوى و آنچه را كه من مى‌بينم مى‌بينى (چشم و گوش تو همچون چشم و گوش من حقايق عالم غيب را ادراك مى‌كند) جز اين كه تو پيامبر نيستى؛ ولى وزير (من) هستى و در طريق خير قرار دارى».
بنا بر این می توان گفت به اعتبار معنای اول امیر مؤمنان (ع) از هنگام ولادت اهل نماز بود ، و به اعتبار معنای دوم حد اقل از شش سالگی که به منزل پیامبر (ص) رفت همانند آن حضرت نماز می خواند.