ضرورت وجود «اعجاز» چیست؟

اعجاز کاری است که دیگران از انجام دادن آن عاجز باشند، و لزوم معجزه که از احکام مشترک بین انبیاست برای آن است که پیامبران با معجزه، مخالفان را عاجز کننند تا توان انکار وحی را نداشته باشند و ضرورت آن در کنار برهان عقلی بر لزوم نبوّت و رسالت نیز از آن جهت است که برهان عقلی اولاً برای صحّت دعوت انبیاست نه برای صدق دعوی آنان و ثانیاً فقط برای فرزانگان سودمند است و حجّت بالغه عمومی نیست، زیرا توده مردم توان درک براهین عقلی را ندارند. چون برهان عقلی به حس نزدیک نیست، به حال اکثز انسانها که گرفتار حسّند، نافع نمی باشند. امّا معجزه، چون آیه بیّنه است برای همگان مفید است و قابل انکار نیست. ممکن است کسی برهان عقلی را بر اثز جهل خود انکار کند، امّا معجزه را جز به تجاهل نمی شود انکار کرد.
خداوند درباره قوم ثمود می فرماید: ما به آنها آیه ای روشن دادیم و آنها به آن معجزه ستم روا داشتند: «وَاتَیْنا ثَمود النّاقة مَبصِرَةً فَظَلموا بِها» اسرا/59 . معجزه گرچه از جهت فرق با علوم غریبه و نیز از نظر تلازم ضروری آن با صدق دعوی نبوّت احتیاج به تأمل عمیق عقلی دارد، لیکن از آن جهت که محسوس است نیازی به تحلیل عقلی ندارد، تا بر اثر دور بودن از حس، قابل تردید باشد و معجزات نوعاً چنین است.
خداوند رسالت پیامبران را با معجزه روشن می کند تا منکران رسالت پس از اتمام حجّت به هلاکت برسند: «لِیُهلِک مَنَ هَلَک عَن بیَّنةَ وَ یَحیی مَن حَیَّ عَن بیَّنة» انفال/42 . وقتی مسئله در حد اعجاز روشن شد، کسی که در برابر انبیا بایستد، خداوند بعد از اتمام حجّت به حیات او در نهایت خواری خاتمه می دهد.
آیة الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن ج 6 (سیرة پیامبران(ع) در قرآن)