آشنایی با گیاه بلادون

گیاه بلادون به نام های بلادن، بلا دانه، شاه بیزک، گیاه لفاح، ست الحسن، جمشیدکش هم نام برده می شود، یکی از گونه های نزدیک جنس آتروپاها به نام بلادون (شابیزک) معروف است. آتروپا از لغت یونانی گرفته شده که به معنای اجنتاب ناپذیر و یا زیبایی بخش می باشد و آن را بلادانه می نامند، چون سمی است و گیاهی علفی و چند ساله است و در بعضی مناطق پایا، که ساقه ای منشعب و پر شاخه با برگ های بیضوی نوک تیز و متناوب و ریشه ای مخروطی و محکم دارد.

بلادون دارویی است سمی و در مصرف آن باید احتیاط کرد. امروزه بیشتر از ترکیبات استخراج شده این گیاه مانند هیوسیامین و آتروپین به عنوان یک داروی آنتی کلینرژیکی استفاده می شود. بلادون به عنوان داروی ضد رماتیسم مصرف سنتی دارد. در ادامه این مقاله با گیاه بلادون آشنا شوید.
 

مشخصات ظاهری گیاه بلادون

بلادون یا شابیزک (Atropa belladonna)، گیاهی است از خانواده سیب زمینی (Solanaceae)، علفی و چندساله، که ریشه دراز و ضخیم و استوانه ای به ارتفاع یک تا یک و نیم متر دارد. در اماکن مرطوب و سایه دار مناطق مختلف می روید. برگ های شابیزک، منفرد و دارای ظاهری بیضوی و نوک تیز هستند.

اندازه برگ ها در طول، ٨ تا ١٢ سانتی متر و در پهنا، ٤ تا ٨ سانتی متر است. سطح برگ ها دارای رنگ سبز تیره و پشت آن ها سبز روشنتر است.

بلادون گل های درشت به رنگ قهوه ای چرک یا مایل به بنفش و گاهی متمایل به سیاه که از بغل برگ ها خارج می شود، دارد که به وضع منفرد در کنار برگ ها ظاهر می شود. کاسه گل، پایا است، به طوری که پس از ظاهر شدن میوه نیز قسمتی از آن را فرا می گیرد.

جام گل، به شکل استوانه ای است و در انتها به ٥ لوب کوتاه و برگشته ختم می شود. میوه اش سته، به بزرگی یک گیلاس و در آغاز به رنگ سبز است، ولی پس از رسیدن تدریجا قرمز و سیاه رنگ گردد. اگر شکافی در میوه داده شود، دانه های کوچک، مسطح و تیره رنگ در داخل قسمت گوشتدار دیده می شود.
 

محل رویش و پراکنش گیاه بلادون

شابیزک در نواحی مرکزی و جنوبی اروپا و آسیا پراکنده است و به صورت خودرو در نواحی شمال بالتیک و روسیه می روید و بهره برداری می شود.

این گیاه در کشورهای انگلستان، فرانسه و آمریکا هم کشت و پرورش داده می شود. همچنین، در شمال ایران می روید.

این گیاه به حالت خودرو در کنار جاده ها و جنگل ها و کوهستان های جلفگ، گرگان، مازندران، گیلان و راه اسالم به خلخال، ارتفاعات هزار و پانصد متری و در گردنه حیران به طور وحشی دیده می شود و در بعضی جاها به عنوان زینتی هم پرورش می یابد. از رویش ٤ گونه دیگر جنس بلادون در شمال ایران نیز گزارش شده است.

ترکیبات شیمیایی گیاه بلادون

ترکیبات تروپان آلکالوییدها (کمتر از ٢ درصد) با بیشترین ترکیب ال هیوسیامین و آتروپین است.

به علاوه حاوی اسید آتروپیک، بلادونین، اسکوپولامین، فلاونوئیدها، تانن ها و کومارین ها می باشد.

پودر برگ بلادون به رنگ سبز دیده می شود. مزه آن تلخ و بوی آن نامشخص و کمی نامطبوع است. 1
 

خواص گیاه بلادون (طبع و فواید درمانی)

طبعیت گیاه بلادون از نظر طب سنتی سرد و خشک است. مهمترین خواص درمانی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از:
 

۱. خاصیت خواب آور و آرامبخش

یکی از مهمترین خواص دارویی بلادون خاصیت ضد تشنج، آرام کننده اعصاب و خواب آور است، به طوری که بو کردن این گیاه نیز باعث خواب آلودگی می‌شود.

آتروپین موجود در این گیاه، یک ماده ضد استفراغ است و از این رو این گیاه در بهبود حالت تهوع و رفع دریازدگی مفید است.
 

۲. تسکین درد چشم

از برگ گیاه بلادون برای تسکین درد چشم استفاده می‌شود. جالب است بدانید آتروپین موجود در این گیاه باعث می‌شود در آزمایش چشم که نیاز به گشاد کردن مردمک است، مفید باشد، همچنین برای درمان ورم قرنیه و عنبیه و سوراخ شدن قرنیه هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
 

۳. کمک به درمان تومور‌های سرطانی

عصاره ریشه گیاه بلادون امروزه برای درمان تومور‌های سرطانی کاربرد دارد.
 

۴. کاهش ترشحات بدن

گیاه بلادون ترشحات بدن از جمله بزاق دهان، خلط و عرق را کاهش می‌دهد و از همین رو از خواص گیاه بلادون در طب سنتی برای کاهش تعریق بیماران مبتلا به سل و علائم تب مالت استفاده شود.
 

۵. بهبود درد مفاصل

از دیگر خواص گیاه بلادون تسکین درد مفاصل و کمک به درمان بیماری واریس است. به این منظور ریشه گیاه پودر شده و به صورت ضماد استفاده می‌شود.
 

۶. باز کردن مجاری تنفسی

از این گیاه برای باز کردن مجاری تنفسی در بیماران مبتلا به آسم، درمان سیاه سرفه‌های کهنه و دیر علاج استفاده می‌شود و امروزه از عصاره این گیاه در شربت‌های گیاهی تسکین سرفه استفاده می‌شود.
 

۷. رفع لکه‌ های سیاه پوست

استفاده از برگ گیاه بلادون به ویژه برگ‌های سبز و شاداب گیاه، برای رفع لکه‌های سیاه پوست مفید است به این منظور برگ گیاه را به مدت یک هفته هر روز روی پوست ماساژ دهید.
 

۸. کاهش علائم قاعدگی و یائسگی

گیاه بلادون علائم یائسگی و قاعدگی را کاهش می‌دهد.
 

۹.خنثی کردن اثرات بمب‌های شیمیایی

آتروپین که یکی از ترکیبات مؤثره گیاه بلادون است، برای خنثی کردن اثر‌های سوء ناشی از بمب‌های شیمیایی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. 2

طریقه مصرف

برای درست کردن دم نوش: ۱ گرم از برگ، گل، میوه و ریشه گیاه بلادون را در ۲ لیتر آب جوشیده بریزید تا دم بکشد بعد از ۱۵ دقیقه می توانید آن را میل کنید.

قبل از استفاده از این گیاه با پزشک مشورت نمایید.

برای درست کردن دانه بلادون، میوه رسیده گیاه را در صافی ریخته و با فشار دانه های آن را خارج کنید.

بعد از خشک شدن قابل استفاده است چرا که دانه های بلادون قابلیت دارویی بسیار بالایی دارد.
 

مضرات بلادون (عوارض جانبی، موارد احتیاطی و منع مصرف)

گیاه بلادون از گیاهان دارویی خاص است که مصرف خودسرانه آن به هیچ عنوان توسط افرادی عادی توصیه نمی‌شود.

مهمترین عوارض جانبی این گیاه  و هشدارهای مصرف آن عبارتند از:

استفاده زیاد و بو کردن بلادون به ویژه برگ‌های گیاه، ممکن است باعث سکته شود.

خوردن گیاه توسط کودکان خطرناک بوده، باعث استفراغ و اسهال شدید و در موارد حاد منجر به مرگ می‌شود.

قرمزی پوست و خشکی دهان، مشکل دفع ادرار و یبوست از عوارض جانبی مصرف بیش از اندازه گیاه است.

کسی که در اثر مصرف زیاد گیاه بلادون مسموم شود، عوارض خفگی در او پیدا شده، گونه‌اش سرخ و چشمش بالا می‌آید و باد می‌کند.

سایر علائم مسمومیت با این گیاه، گشادی مردمک چشم، قرمزی صورت، براق و درخشان شدن چشم، سردرد، کف کردن دهان، هذیان گویی، تلو تلو خوردن و نداشتن قدرت حرکت است.

تمام قسمت‌های این گیاه به شدت سمی است و ممکن است کودکان میوه آن را که شبیه به میوه آلبالو است بخورند و موجب مرگ آن‌ها شود. 3

پی نوشت:
1.www.attarak.com
2.www.setare.com
3.www.attari.com