پيامبر گرامي اسلام، چون انسان كامل بودند لذا از هر لحاظ در بالاترين درجه از درجات، انساني قرار داشتند، اخلاق و جذابيّت رفتاري او به قدري بود كه هر انساني به محض ديدارش شيفته و شيداي فضايل و بزرگواري هاي او مي شد. از ويژگي هاي مهم او امانتداري بود به جهت اين صفت پسنديده در جواني و قبل از بعثت در شهر مكه به او توسط مشركان و اعراب ملقّب به لقب امين شده بود، امانت داري و درستكاري پيامبر براي تمامي بزرگان عرب و قبايل مكه به اثبات رسيده بود.
ويژگي هاي عالي انساني و اوصاف حميده و اخلاق نيكو و پسنديده، چونان نوري در وجود حضرتش مي تابيد و مردم جزيرة العرب و قبايل مختلف مكه بيشتر مجذوب و دلداده ي حسن خلق پيامبر بودند،[1] حضرتش داراي بياني شيوا و گفتاري جذاب و شيرين و رسا داشت و بسيار با طبقات فرو دست جامعه و مستضعفان و محرومان و يتيمان مهربان بود و متواضع، بهتر است ويژگي هاي پيامبر اكرم (صلي اللَّه عليه وآله) را بر اساس قرآن و روايات بررسي كنيم:
ديلمي در كتاب ارشاد القلوب نقل كرده كه رسول خدا (صلي اللَّه عليه وآله) لباس خود را وصله مي زد، و كفش خود را مي دوخت و گوسفندان را خود مي دوشيد و با بردگان هم غذا مي شد و بر زمين مي نشست و بر درازگوش سوار مي شد، بدون هيچ قيدي مايحتاج خانه اش را از بازار تهيّه مي كرد و به خانه مي برد با غني و فقير يكسان مصافحه مي كرد و دست خود را نمي كشيد تا طرف مقابل دستش را بكشد و به هر كس سلام مي نمود و در آن بر همگان سبقت مي جست .. مخارج زندگي اش بسيار سبك بود و داراي طبع بزرگ و خوش معاشرت بود، خوش رو و هميشه تبسمي بر چهره داشت اندوهگين بود و متفكر، بدون اظهار آن در چهره و در رفتارش – تواضع داشت بدون ذلّت – و از اسراف پرهيز داشت، سخاوتمند بود. مهربان و دلسوز بر تمامي مسلمين بود و چندان مي خورد كه سير نشود و هرگز از روي طمع دست به سوي كسي دراز نمي كرد. به آينه نگاه مي كرد و موي سرش را درست مي كرد، خلاصه اين كه حضرت تمام آداب اجتماعي و فردي را در حدّ شأن و مقام نبوّت كه مرتبه ي كمال انسانيّت و سرآمد تمام انسانها بود رعايت مي كرد و هيچ نقص و كمبودي در رفتار ظاهري و سلوك باطني وي وجود نداشت، بدون اذن اصلاً وارد خانه ي كسي نمي شد، پاي خويش را دراز نمي كرد.
از ديگر ويژگي هاي مهمّ رسول خدا(ص)، عبادت حضرت بود كه مي تواند براي ما الگو و اسوه باشد. اگرچه قرآن، رسول خدا را از هر لحاظ به عنوان اسوه و بهترين الگو معرفي مي نمايد، كه براي بشريّت مي تواند باشد: “لقد كان لكم في رسولاللَّه اسوةٌ حسنه …”. اما شايد عالي ترين و مهمترين ويژگي كه بتوان از ميان تمام اوصاف حميده رسول خدا(ص) بيان كرد، همان بيان قرآن است كه خداوند متعال با اعجاب و بزرگ شمردن از آن ياد مي كند و آن برخورداري از اخلاق نيك و سرشت عالي انساني است:”انك لَعَلي خلق عظيم”[2] اخلاق فردي و سيرت شخصي حضرت بسيار نيك بود بطوري كه رايحه اين اخلاق و رفتار در جامعه منتشر مي شد و افراد اجتماع را تحت تأثير قرار مي داد. و مي توان گفت تمام اوصاف ديگر از اين خلق برمي خواست.[3]
پي نوشت: ———————-
[1] . رجوع شود به: خطبه ي 96 نهج البلاغه، خطبه ي 72، ويژگي هاي پيامبر از زبان امام علي (عليه السلام)، و خطبه 108 105.
[2] . قرآن كريم، سوره ي قلم، آيه ي 4، و سوره ي احزاب، آيه ي 21..
[3]. علامه ي طباطبائي، محمدحسين، سنن النبي، ص 235.