نکاتی در مورد سوره حشر

پنجاه و نهمین سوره قرآن کریم است.

در مدینه نازل شده است.

دارای 24 آیه می باشد و در جزء 28 قرار دارد.

در ترتیب نزول صد و یکمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است.

سوره حشر جزو سوره های مُسَبِّحات‌ است، یعنی با تسبیح آغاز می شود.

طبق روایتی از پیامبر (ص) اسم اعظم خدا در شش آیه آخر سوره حشر است.

وجه تسمیه سوره حشر

نام سوره حشر از آیه دوم گرفته شده است که کلمه حشر (یعنی اجتماع یهود برای کوچ کردن از مدینه و یا حشر مسلمین برای بیرون راندن آنها) به کار رفته و به اخراج یهودیان از مدینه اشاره می‌کند. نام دیگر این سوره «‌بنی‌نضیر» است.

محتوای سوره حشر

سوره حشر با تسبیح خدا آغاز می‌شود و با تقدیس او پایان می‌پذیرد. موضوعاتی که در این سوره به آن ها اشاره می کند عبارتند از:
شکست یهودیان بنی نضیر از مسلمانان
احکام تقسیم اموال و غنایمی که بدون جنگ نصیب مسلمانان می‌شود
ملامت منافقان و افشای اعمالشان
توصیف و تمجید از فداکاری های مهاجران

برخی مفسران این سوره را در شش بخش خلاصه کرده‌اند:
بخش اول: اولین آیه سوره حشر است و از تسبیح و تنزیه عمومی موجودات در برابر خدا سخن می گوید.
بخش دوم: که شامل آیات ۲ تا ۱۰ است و ماجرای درگیری مسلمانان را با یهودیان پیمان شکن مدینه بازگو می‌کند.
بخش سوم: شامل آیات ۱۱ تا ۱۷ می‌باشد که در آن داستان منافقان مدینه آمده است که با یهودیان در این برنامه همکاری نزدیک داشته اند.
بخش چهارم: مشتمل بر یک سلسله اندرزهای کلی نسبت به عموم مسلمانان است و به منزله نتیجه‌گیری از ماجراهای فوق است.
بخش پنجم: که شامل آیه ۲۱ است و توصیفی است از قرآن مجید و بیان تاثیر آن در پاکسازی روح و جان.
بخش ششم: آیات ۲۲ تا ۲۴ این سوره می‌باشد که قسمت مهمی از اوصاف جمال و جلال خدا را بیان می‌دارد.

شأن نزول سوره حشر

زمانی که پیامبر (ص) به مدینه هجرت کرد، با یهودیان آنجا، یعنی قبیله بنی نضیر، بنی قریظه و بنی قینقاع، پیمان صلح بست؛ ولی آنان این پیمان را با توطئه هایی نقض کردند. به همین دلیل لشکری از مسلمانان به مدت چند روز قلعه مستحکم یهودیان را محاصره کردند و با به آتش کشیدن نخل‌های اطراف قلعه و نابودی آنها پس از چند روز یهودیان را وادار به تسلیم کردند و بدون جنگ و خونریزی پیروز شدند. پس از این پیروزی و با پیشنهاد پیامبر اسلام (ص) یهودیان، مدینه را ترک کردند و مقداری از اموال خود را به همراه بردند و مقداری را نابود ساختند.

ثواب خواندن سوره حشر

پیامبر اکرم (ص)

هر کس سوره حشر را قرائت کند بهشت و جهنم و عرش و کرسی و حجاب های آن و آسمان های هفتگانه و زمین های هفتگانه و هوا و بادها و پرندگان و درختان و کوهها و خورشید و ماه و فرشتگان، همگی بر او درود و صلوات می فرستند و برای او طلب مغفرت و آمرزش می کنند و اگر همان روز یا شب قرائت سوره حشر، از دنیا برود شهید محسوب می شود.

هر کس سوره حشر را قرائت نماید عضو حزب الله است که رستگارانند.

هرگاه می خواهی به رختخواب بروی سوره حشر را قرائت کن و اگر مردی شهید محسوب می شوی.

هر کس آیات آخر سوره حشر را در شب و روز بخواند و در آن روز یا همان شب بمیرد بهشت بر او واجب می شود.

امام صادق (ع)

هر کس در عصرها سوره الرحمن و حشر را قرائت نماید خداوند فرشته ای را با شمشیر برهنه مأمور می کند تا صبح از او مراقبت نماید.

آثار و برکات سوره حشر

شفای بیماری

خواندن این سوره با خلوص نیت باعث شفای بیمار می شود. پیامبر (ص) فرمودند: هنگام قرائت سه آیه آخر سوره حشر دست را بر سر بگذارید و آیات را قرائت نمایید که این دستور جبرییل از جانب خداوند است و این عمل شفای همه بیماری هاست به جز مرگ.

امنیت

امنیت یابی و آسایش از خواص قرائت و کتابت این سوره است. پیامبر (ص) فرمودند: هر کس سوره حشر را در شب جمعه قرائت نماید تا صبح از انواع بلاها در امان خواهد بود.

تقویت حافظه

امام صادق (ع) فرمودند: هر کس سوره حشر را بنویسد و با آب پاک بشوید و بیاشامد حافظه ای قوی و هوشی سرشار نصیب او خواهد شد.

بخشش گناهان

از رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس سه آیه پایانی سوره حشر را قرائت کند گناهان گذشته و آینده اش بخشیده خواهد شد.

بیماری ورم پا

امام محمد باقر (ع) خطاب به جابر فرمودند: وقتی جایی از پایت ورم کرد برای آن آیه آخر سوره حشر را سه مرتبه بخوان که به اذن الله آن درد و ورم خوب خواهد شد.

درمان سردرد

حضرت علی (ع) آیه های آخر سوره حشر را مایه درمان سردرد دانسته اند.

ختم سوره حشر به توصیه آیه الله کشیمری

از آیه الله کشمیری درباره سوره حشر نقل شده است که: سوره حشر مخصوصا چهار آیه آخر آن دارای امتیازات بسیاری است؛ از جمله یک روش خواندن آن به این طریق است:

روش اول

برای حل مشکلات عظیم و برآورده شدن حوائج، 41 روز و هر روز یک بار سوره حشر را بخوانید تا حاجت شما برآورده شود.

روش دوم

به مدت 40 روز، هر روز یک مرتبه افزوده می شود یعنی روز اول یک مرتبه، روز دوم دو مرتبه… تا روز چهلم که می شود چهل مرتبه سوره حشر را بخوانید.

روش سوم

روز اول چهل مرتبه، روز دوم سی و نه مرتبه… تا روز چهلم که یک مرتبه سوره حشر را تلاوت کنید.

روش چهارم

هر روز یک بار این سوره را بخوانید و چهار آیه آخر این سوره (لوانزلنا هذا القران علی جبل… و هو العزیز الحکیم) به عدد خاص تکرار شود.

متن سوره حشر

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ
سَبَّحَ لِلَّـهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الْأَرْ‌ضِ ۖ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ ﴿١﴾
هُوَ الَّذِی أَخْرَ‌جَ الَّذِینَ کَفَرُ‌وا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ مِن دِیَارِ‌هِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ‌ ۚ مَا ظَنَنتُمْ أَن یَخْرُ‌جُوا ۖ وَ ظَنُّوا أَنَّهُم مَّا نِعَتُهُمْ حُصُونُهُم مِّنَ اللَّـهِ فَأَتَاهُمُ اللَّـهُ مِنْ حَیْثُ لَمْ یَحْتَسِبُوا ۖ وَ قَذَفَ فِی قُلُوبِهِمُ الرُّ‌عْبَ ۚ یُخْرِ‌بُونَ بُیُوتَهُم بِأَیْدِیهِمْ وَ أَیْدِی الْمُؤْمِنِینَ فَاعْتَبِرُ‌وا یَا أُولِی الْأَبْصَارِ‌ ﴿٢﴾
وَ لَوْلَا أَن کَتَبَ اللَّـهُ عَلَیْهِمُ الْجَلَاءَ لَعَذَّبَهُمْ فِی الدُّنْیَا ۖ وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَ‌ةِ عَذَابُ النَّارِ‌ ﴿٣﴾
ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّـهَ وَ رَ‌سُولَهُ ۖ وَ مَن یُشَاقِّ اللَّـهَ فَإِنَّ اللَّـهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ ﴿٤﴾
مَا قَطَعْتُم مِّن لِّینَةٍ أَوْ تَرَ‌کْتُمُوهَا قَائِمَةً عَلَىٰ أُصُولِهَا فَبِإِذْنِ اللَّـهِ وَ لِیُخْزِیَ الْفَاسِقِینَ ﴿٥﴾
وَ مَا أَفَاءَ اللَّـهُ عَلَىٰ رَ‌سُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خَیْلٍ وَلَا رِ‌کَابٍ وَ لَـٰکِنَّ اللَّـهَ یُسَلِّطُ رُ‌سُلَهُ عَلَىٰ مَن یَشَاءُ ۚ وَ اللَّـهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ‌ ﴿٦﴾
مَّا أَفَاءَ اللَّـهُ عَلَىٰ رَ‌سُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَ‌ىٰ فَلِلَّـهِ وَ لِلرَّ‌سُولِ وَ لِذِی الْقُرْ‌بَىٰ وَ الْیَتَامَىٰ وَ الْمَسَاکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ کَیْ لَا یَکُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیَاءِ مِنکُمْ ۚ وَ مَا آتَاکُمُ الرَّ‌سُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا ۚ وَ اتَّقُوا اللَّـهَ ۖ إِنَّ اللَّـهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ ﴿٧﴾
لِلْفُقَرَ‌اءِ الْمُهَاجِرِ‌ینَ الَّذِینَ أُخْرِ‌جُوا مِن دِیَارِ‌هِمْ وَ أَمْوَالِهِمْ یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّـهِ وَ رِ‌ضْوَانًا وَ یَنصُرُ‌ونَ اللَّـهَ وَ رَ‌سُولَهُ ۚ أُولَـٰئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿٨﴾
وَ الَّذِینَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ‌ وَ الْإِیمَانَ مِن قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ‌ إِلَیْهِمْ وَ لَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِ‌هِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَ یُؤْثِرُ‌ونَ عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ وَ لَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ۚ وَ مَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَـٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿٩﴾
وَ الَّذِینَ جَاءُوا مِن بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَ‌بَّنَا اغْفِرْ‌ لَنَا وَ لِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَ لَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِینَ آمَنُوا رَ‌بَّنَا إِنَّکَ رَ‌ءُوفٌ رَّ‌حِیمٌ ﴿١٠﴾
أَلَمْ تَرَ‌ إِلَى الَّذِینَ نَافَقُوا یَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِینَ کَفَرُ‌وا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَئِنْ أُخْرِ‌جْتُمْ لَنَخْرُ‌جَنَّ مَعَکُمْ وَ لَا نُطِیعُ فِیکُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَ إِن قُوتِلْتُمْ لَنَنصُرَ‌نَّکُمْ وَ اللَّـهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ ﴿١١﴾
لَئِنْ أُخْرِ‌جُوا لَا یَخْرُ‌جُونَ مَعَهُمْ وَلَئِن قُوتِلُوا لَا یَنصُرُ‌ونَهُمْ وَ لَئِن نَّصَرُ‌وهُمْ لَیُوَلُّنَّ الْأَدْبَارَ‌ ثُمَّ لَا یُنصَرُ‌ونَ ﴿١٢﴾
لَأَنتُمْ أَشَدُّ رَ‌هْبَةً فِی صُدُورِ‌هِم مِّنَ اللَّـهِ ۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا یَفْقَهُونَ ﴿١٣﴾
لَا یُقَاتِلُونَکُمْ جَمِیعًا إِلَّا فِی قُرً‌ى مُّحَصَّنَةٍ أَوْ مِن وَرَ‌اءِ جُدُرٍ‌ ۚ بَأْسُهُم بَیْنَهُمْ شَدِیدٌ ۚ تَحْسَبُهُمْ جَمِیعًا وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّىٰ ۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا یَعْقِلُونَ ﴿١٤﴾
کَمَثَلِ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ قَرِ‌یبًا ۖ ذَاقُوا وَ بَالَ أَمْرِ‌هِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿١٥﴾
کَمَثَلِ الشَّیْطَانِ إِذْ قَالَ لِلْإِنسَانِ اکْفُرْ‌ فَلَمَّا کَفَرَ‌ قَالَ إِنِّی بَرِ‌یءٌ مِّنکَ إِنِّی أَخَافُ اللَّـهَ رَ‌بَّ الْعَالَمِینَ ﴿١٦﴾
فَکَانَ عَاقِبَتَهُمَا أَنَّهُمَا فِی النَّارِ‌ خَالِدَیْنِ فِیهَا ۚ وَ ذَٰلِکَ جَزَاءُ الظَّالِمِینَ ﴿١٧﴾
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ وَ لْتَنظُرْ‌ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۖ وَ اتَّقُوا اللَّـهَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ خَبِیرٌ‌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿١٨﴾
وَ لَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّـهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ ۚ أُولَـٰئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿١٩﴾
لَا یَسْتَوِی أَصْحَابُ النَّارِ‌ وَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۚ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفَائِزُونَ ﴿٢٠﴾
لَوْ أَنزَلْنَا هَـٰذَا الْقُرْ‌آنَ عَلَىٰ جَبَلٍ لَّرَ‌أَیْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْیَةِ اللَّـهِ ۚ وَ تِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِ‌بُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُ‌ونَ ﴿٢١﴾
هُوَ اللَّـهُ الَّذِی لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ عَالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ ۖ هُوَ الرَّ‌حْمَـٰنُ الرَّ‌حِیمُ ﴿٢٢﴾
هُوَ اللَّـهُ الَّذِی لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ‌ الْمُتَکَبِّرُ‌ ۚ سُبْحَانَ اللَّـهِ عَمَّا یُشْرِ‌کُونَ ﴿٢٣﴾
هُوَ اللَّـهُ الْخَالِقُ الْبَارِ‌ئُ الْمُصَوِّرُ‌ ۖ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ ۚ یُسَبِّحُ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْ‌ضِ ۖ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ ﴿٢٤﴾

ترجمه سوره حشر

به نام خداوند رحمتگر مهربان
آنچه در آسمانها و در زمین است تسبیح‌گوى خداى هستند و اوست شکست‌ناپذیر سنجیده‌کار.(۱)
اوست کسى که، از میان اهل کتاب کسانى را که کفر ورزیدند در نخستین اخراج [از مدینه‌] بیرون کرد. گمان نمى‌کردید که بیرون روند و خودشان گمان داشتند که دژهایشان در برابر خدا مانع آنها خواهد بود، و[لى‌] خدا از آنجایى که تصوّر نمى‌کردند بر آنان درآمد و در دلهایشان بیم افکند، [به طورى که‌] خود به دست خود و دست مؤمنان خانه‌هاى خود را خراب مى‌کردند. پس اى دیده‌وران، عبرت گیرید.(۲)
و اگر خدا این جلاى وطن را بر آنان مقرّر نکرده بود، قطعاً آنها را در دنیا عذاب مى‌کرد و در آخرت [هم‌] عذاب آتش داشتند. (۳)
این [عقوبت‌] براى آن بود که آنها با خدا و پیامبرش در افتادند؛ و هر کس با خدا درافتد؛ [بداند که‌] خدا سخت‌کیفر است. (۴)
آنچه درخت خرما بریدید یا آنها را [دست نخورده‌] بر ریشه‌هایشان بر جاى نهادید، به فرمان خدا بود، تا نافرمانان را خوار گرداند. (۵)
و آنچه را خدا از آنان به رسم غنیمت عاید پیامبر خود گردانید، [شما براى تصاحب آن‌] اسب یا شترى بر آن نتاختید، ولى خدا فرستادگانش را بر هر که بخواهد چیره مى‌گرداند، و خدا بر هر کارى تواناست. (۶)
آنچه خدا از [دارایى‌] ساکنان آن قریه‌ها عاید پیامبرش گردانید، از آن خدا و از آن پیامبر [او] و متعلق به خویشاوندان نزدیک [وى‌] و یتیمان و بینوایان و درراه‌ماندگان است، تا میان توانگران شما دست به دست نگردد. و آنچه را فرستاده [او] به شما داد، آن را بگیرید و از آنچه شما را باز داشت، بازایستید و از خدا پروا بدارید که خدا سخت‌کیفر است. (۷)
[این غنایم، نخست‌] اختصاص به بینوایان مهاجرى دارد که از دیارشان و اموالشان رانده شدند: خواستار فضل خدا و خشنودى [او] مى‌باشند و خدا و پیامبرش را یارى مى‌کنند. اینان همان مردم درست کردارند. (۸)
و [نیز] کسانى که قبل از [مهاجران‌] در [مدینه‌] جاى گرفته و ایمان آورده‌اند؛ هر کس را که به سوى آنان کوچ کرده دوست دارند؛ و نسبت به آنچه به ایشان داده شده است در دلهایشان حسدى نمى‌یابند؛ و هر چند در خودشان احتیاجى [مبرم ]باشد، آنها را بر خودشان مقدّم مى‌دارند. و هر کس از خسّت نفس خود مصون ماند، ایشانند که رستگارانند. (۹)
و [نیز] کسانى که بعد از آنان [مهاجران و انصار] آمده‌اند [و] مى‌گویند: «پروردگارا، بر ما و بر آن برادرانمان که در ایمان آوردن بر ما پیشى گرفتند ببخشاى، و در دلهایمان نسبت به کسانى که ایمان آورده‌اند [هیچ گونه‌] کینه‌اى مگذار! پروردگارا، راستى که تو رئوف و مهربانى.» (۱۰)
مگر کسانى را که به نفاق برخاستند ندیدى که به برادران اهل کتاب خود -که از در کفر درآمده بودند- مى‌گفتند: «اگر اخراج شدید، حتماً با شما بیرون خواهیم آمد، و بر علیه شما هرگز از کسى فرمان نخواهیم برد؛ و اگر با شما جنگیدند، حتماً شما را یارى خواهیم کرد.» و خدا گواهى مى‌دهد که قطعاً آنان دروغگویانند. (۱۱)
اگر [یهود] اخراج شوند، آنها با ایشان بیرون نخواهند رفت، و اگر با آنان جنگیده شود [منافقان،] آنها را یارى نخواهند کرد، و اگر یاریشان کنند حتماً [در جنگ‌] پشت خواهند کرد و [دیگر] یارى نیابند. (۱۲)
شما قطعاً در دلهاى آنان بیش از خدا مایه هراسید، چرا که آنان مردمانى‌اند که نمى‌فهمند. (۱۳)
[آنان، به صورت‌] دسته جمعى، جز در قریه‌هایى که داراى استحکاماتند، یا از پشت دیوارها، با شما نخواهند جنگید. جنگشان میان خودشان سخت است. آنان را متحد مى‌پندارى و[لى‌] دلهایشان پراکنده است، زیرا آنان مردمانى‌اند که نمى‌اندیشند. (۱۴)
درست مانند همان کسانى که اخیرا [در واقعه بدر] سزاى کار [بد] خود را چشیدند؛ و آنان را عذاب دردناکى خواهد بود. (۱۵)
چون حکایت شیطان که به انسان گفت: «کافر شو.» و چون [وى‌] کافر شد، گفت: «من از تو بیزارم، زیرا من از خدا، پروردگار جهانیان، مى‌ترسم.» (۱۶)
و فرجام هردوشان آن است که هر دو در آتش، جاوید مى‌مانند؛ و سزاى ستمگران این است. (۱۷)
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از خدا پروا دارید؛ و هر کسى باید بنگرد که براى فردا[ى خود] از پیش چه فرستاده است؛ و [باز] از خدا بترسید. در حقیقت، خدا به آنچه مى‌کنید آگاه است. (۱۸)
و چون کسانى مباشید که خدا را فراموش کردند و او [نیز] آنان را دچار خودفراموشى کرد؛ آنان همان نافرمانانند. (۱۹)
دوزخیان با بهشتیان یکسان نیستند؛ بهشتیانند که کامیابانند. (۲۰)
اگر این قرآن را بر کوهى فرومى‌فرستادیم، یقیناً آن [کوه‌] را از بیم خدا فروتن [و] از هم‌پاشیده مى‌دیدى. و این مَثَلها را براى مردم مى‌زنیم، باشد که آنان بیندیشند. (۲۱)
اوست خدایى که غیر از او معبودى نیست، داننده غیب و آشکار است، اوست رحمتگر مهربان. (۲۲)
اوست خدایى که جز او معبودى نیست، همان فرمانرواى پاک سلامت‌[بخش، و] مؤمن [به حقیقت حقه خود که‌] نگهبان، عزیز، جبّار [و] متکبّر [است‌]. پاک است خدا از آنچه [با او] شریک مى‌گردانند. (۲۳)
اوست خداى خالق نوساز صورتگر [که‌] بهترین نامها [و صفات‌] از آنِ اوست. آنچه در آسمانها و زمین است [جمله‌] تسبیح او مى‌گویند و او عزیز حکیم است. (۲۴)

منبع: سایت ستاره