بدان که شب و روز جمعه را امتیاز تام است از سایر لیالى و ایّام به مزید رفعت و شرافت و نباهت.

از رسول خدا صلّى الله علیه و آله روایت شده که: شب جمعه و روز جمعه بیست و چهار ساعت است و در هر ساعت حق تعالى ششصد هزار کس را از جهنّم آزاد کند.

و از حضرت صادق علیه السّلام وارد شده که: هر که بمیرد ما بین زوال روز پنجشنبه تا زوال روز جمعه خدا پناه دهد او را از فشار قبر.

و نیز از آن حضرت منقول است که: جمعه را حقّى و حرمتى عظیم هست، پس زنهار که ضایع نگردانى حرمت آن را و تقصیر مکن در چیزى از عبادت حق تعالى در آن روز و تقرب جو بسوى خدا به عمل هاى شایسته و ترک نما جمیع محرمات خدا را زیرا که خدا ثواب طاعات را مضاعف مى گرداند و عقوبت گناهان را محو مى نماید و درجات مؤمنان را در دنیا و عقبى بلند مى گرداند و شبش در فضیلت مانند روز است اگر توانى که شب جمعه را زنده دارى به نماز و دعا تا صبح بکن به درستی که خداوند عالم در شب جمعه ملائکه را براى مزید کرامت مؤمنان به آسمان اوّل مى فرستد که حسنات ایشان را زیاده گردانند و گناهان ایشان را محو کنند و حق تعالى واسع العطا و کریم است.

و نیز در حدیث معتبر از آن حضرت مروى است که: گاه هست که مؤمن دعا مى کند براى حاجتى، و حق تعالى قضاى حاجت او را تأخیر مى کند تا این که در روز جمعه حاجت او را بر آورد و براى فضیلت جمعه مضاعف گرداند و فرمود که چون برادران یوسف علیه السّلام از حضرت یعقوب علیه السّلام استدعاى طلب آمرزش گناهان خود کردند، گفت: سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی؛ یعنى بعد از این استغفار خواهم کرد براى شما از پروردگار خود، حضرت فرمود: که تأخیر کرد که در سحر شب جمعه دعا کند تا مستجاب گردد.

و نیز از آن حضرت مروى است که: چون شب جمعه مى آید ماهیان دریا سر از آب بیرون مى آورند و وحشیان صحرا گردن مى کشند و حق تعالى را ندا مى کنند که پروردگارا ما را عذاب مکن به گناه آدمیان.

و از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام منقول است که حق سبحانه و تعالى امر مى نماید ملکى را که در هر شب جمعه از بالاى عرش ندا مى کند از اوّل شب تا آخِر شب از جانب ربّ اعلى که؛ آیا بنده مؤمنى هست که پیش از طلوع صبح براى آخرت و دنیاى خود مرا بخواند تا من دعاى او را مستجاب کنم؟

آیا بنده مؤمنى هست که پیش از طلوع صبح از گناه خود توبه کند پس من توبه او را قبول کنم؟

آیا بنده مؤمنى هست که من روزى او را تنگ کرده باشم و از من سؤال کند که روزى او را زیاد گردانم پیش از طلوع صبح پس روزى او را گشاده گردانم؟

آیا بنده مؤمن بیمارى هست که از من سؤال کند پیش از طلوع صبح که او را شفا دهم تا او را عافیت کرامت کنم؟

آیا بنده مؤمن غمگین محبوسى هست که پیش از طلوع صبح از من سؤال کند که او را از زندان رها کنم و غمش را فرج دهم پس دعایش را مستجاب گردانم؟

آیا بنده مؤمن مظلومى هست که از من سؤال کند پیش از صبح براى دفع ستم ظالم تا من از براى او انتقام بکشم و حقّش را به او برگردانم؟ پیوسته این ندا را مى کند تا طلوع صبح .

و از حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام منقول است که: حق تعالى جمعه را از همه روزها برگزیده و روزش را عید گردانیده و شبش را مثل روزش گردانیده.

و از جمله فضیلت روز جمعه آن است که هر حاجت که در آن روز از خدا سؤال کنند برآورده مى شود و اگر جماعتى مستحق عذاب شوند چون شب جمعه و روز جمعه را دریابند و دعا کنند خدا آن عذاب را از ایشان بر مى گرداند و امور مقدّره را حق تعالى در شب جمعه مبرم و محکم مى گرداند پس شب جمعه بهترین شب ها و روزش بهترین روزها است.

و از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده که: بپرهیزید از گناه در شب جمعه که عقوبت گناهان در آن شب، مضاعف است، چنان چه ثواب حسنات مضاعف است و هر که معصیت خدا را در شب جمعه ترک کند حق تعالى گناهان گذشته او را بیامرزد و هر که در شب جمعه معصیتى را علانیه بکند، حق تعالى او را به گناهان جمیع عمرش عذاب کند و عذاب آن گناه را بر او مضاعف کند.

و به سند معتبر از حضرت امام رضا علیه السّلام منقول است که حضرت رسول صلّى الله علیه و آله فرمود که: روز جمعه سیّد و بزرگ تر روزها است حق تعالى در آن روز ثواب حسنات را مضاعف مى دهد و گناهان را محو مى نماید و درجات را بلند مى گرداند و دعوات را مستجاب مى گرداند و شدّت ها و غم ها را زایل مى گرداند و حاجت هاى بزرگ را برمى آورد و روز مزید است که خدا رحمت هاى خود را نسبت به بندگان زیاد مى گرداند و جماعت بسیار از آتش جهنّم آزاد مى سازد پس هر که بخواند خدا را در آن روز و بشناسد حق و حرمت آن را، حق است بر خداوند تعالى که او را از آتش جهنّم آزاد گرداند، پس اگر در روز جمعه یا شب آن بمیرد ثواب شهیدان دارد و در قیامت ایمن از عذاب الهى مبعوث مى گردد و هر که استخفاف به حرمت جمعه نماید و حق او را ضایع گرداند که نماز جمعه به جا نیاورد یا محرمات الهى را در آن به عمل آورد بر خدا لازم است که او را به آتش جهنّم بسوزاند مگر آن که توبه کند.

و به سندهاى بسیار معتبر از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام منقول است که: آفتاب طالع نگردیده است در روزى که بهتر از روز جمعه باشد و چون مرغان در روز جمعه به یکدیگر برمى خورند سلام مى کنند و مى گویند امروز روز شایسته اى است.

و به سند معتبر از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که: هر که روز جمعه را دریابد باید که به کارى به غیر از عبادت مشغول نگردد، زیرا که در آن روز خدا گناه بندگان را مى آمرزد و رحمت خود را بر ایشان نازل مى گرداند. و فضایل شب و روز جمعه زیاده از آن است که در این مختصر ذکر شود.

(کتاب شریف مفاتیح الجنان/ حاج شیخ عبّاس قمی رحمه الله (محدّث قمی)/ باب اوّل/ فصل چهارم ، در فضیلت و اعمال شب و روز جمعه)

(برگرفته از نرم افزار محدّث قمی رحمه الله، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) قم)

حاج شیخ عبّاس قمی رحمه الله / ولادت در قم در سال 1294 ه ق هجرت به نجف در 18 سالگی / هجرت به مشهد در سال 1332 هجرى / هجرت به نجف در سال 1352 هجرى وفات ایشان در نجف اشرف، در شب 23 ذیحجّه سال 1359 ه ق = دوم بهمن 1319 ش در سنّ 65 سالگی و قبر شریفش در ایوان سوّم ناحیه شرقى باب القبله صحن شریف مرقد مطهّر حضرت على علیه السّلام، کنار قبر استادش علاّمه محدّث نورى رحمه الله است.