قرآن كريم خداوند را چگونه مي‌شناساند؟

قرآن كريم در آيات متعدد خداوند متعال را با ويژگي هايي که در خدا هست و ويژگي هايي که در او نيست معرفي مي‌كند.
برخي از آيات قرآن كه در آن به معرفي و شناسايي صفاتي که در خدا هست پرداخته، عبارتند از:
1. در سور توحيد مي‌فرمايد: « قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ»؛ بگو: خداوند يكتا و يگانه است، خداوندي است كه همه نيازمندان قصد او مي‌كنند (و به او پناه مي‌برند)، نه زايد و زاده نشده، و براي او هرگز شبيه و مانندي نبوده است.
2. خداوند متعال قادر بوده و قدرت او بالاي تمام قدرت‌ها است و هر آن چه قدرت در هستي وجود دارد از قدرت خداوند متعال سرچشمه مي‌گيرد؛… إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ »؛[1] …همانا خداوند بر هر
چيزي  تواناست. « … َ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ »؛[2]  … دست خدا بالاي دست آنها است.
3. خداوند كسي است كه در وعده‌ها و عهدش صادق است؛ «…فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ أَمْ…» .[3]4. خداوند دشمن كافران و دوست مؤمنان و متقين است.[4]5. خداوند مالك آسمانها و زمين است.[5]6. خداوند نسبت به بندگانش رئوف و رحيم است.[6]7. خداوند توبه كاران و پاكان را دوست دارد.[7]8. خداوند متعال بصير و عالم به غيب است.[8]9 . قرآن كريم در جايي ديگر خداشناسي را امري فطري دانسته و مي‌فرمايد: « فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ »؛[9] پس روي خود را متوجه آيين خالص پروردگار كن! اين فطرتي است كه خداوند، انسانها را بر آن آفريده، دگرگوني در آفرينش الهي نيست، اين است آيين استوار، ولي اكثر مردم نمي‌دانند.
10. قرآن كريم پرستش وعبادت را مخصوص خداوند يكتا مي‌داند و از هرگونه شرك نسبت به خداوند متعال نهي مي‌كند:« وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا…»؛[10] و خدا را بپرستيد! و هيچ چيز را همتاي او قرار ندهيد!…»
11. ارادة خداوند متعال به تمام هستي تعلق گرفته و تمام هستي تحت فرمان و اراده او قرار دارند؛ « إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ »؛[11] فرمان او چنين است كه هر گاه چيزي را اراده كند، تنها به آن مي‌گويد: موجود باش!، آن بي‌درنگ موجود مي‌شود!
12. قرآن كريم در سوره حشر، آيه 22 تا 24 مي‌فرمايد: «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى يُسَبِّحُ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ»؛ او خدايي است كه معبودي جز او نيست، از پنهان و آشكار آگاه است،‌ و او رحمان و رحيم است، او خدايي است كه معبودي جز او نيست، حاكم و مالك اصلي اوست، از هر عيب منزه است، به كسي ستم نمي‌كند، به مؤمنان امنيت مي‌بخشد و مراقب همه چيز است، او قدرتمندي است شكست‌ناپذير كه با ارادة نافذ خود هر امري را اصلاح مي‌كند، او شايسته بزرگي است، خداوند منزه است از آن چه شريك براي او قرار مي‌دهند، او خداوندي است خالق و آفريننده‌اي بي‌سابقه و صورت‌گري است (بي‌نظير) براي او نام‌هاي نيك است، و آن چه در آسمانها و زمين است تسبيح او مي‌گويند و او عزيز و حكيم است.[12] و…قرآن كريم برخي از صفاتي را که در خداي متعال نيست را متذكر مي‌شود كه بعضي از آنها عبارتند از:
1. خداوند متعال، زمان، جهت و جسم ندارد. (بقره، 115)
2. خداوند متعال بي‌نياز است. (ممتحنه، 6).
3. او هيچ شريكي ندارد. (توبه، 31)
و…. [13]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 19، ص 221.
2. پيام قرآن، حضرت آيت الله مكارم شيرازي، ج 1 و ج 3.

پي نوشت ها:
[1] . بقره/ 20.
[2] . فتح/ 10.
[3] . بقره/‌80.
[4] . بقره/ 98 و 194.
[5] . بقره/ 107.
[6] . بقره/ 143.
[7] . بقره/ 222.
[8] . توبه/ 77؛ فاطر، 31.
[9] . روم/ 30.
[10] . نساء/ 36.
[11] . يس/ 82.
[12] . طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان في تفسير القرآن، قم، موسسه الاسلامي، الطبعه الخامسه، سنه 1417، ج 19، ص 221 ـ 224.
[13] . براي آگاهي بيشترر.ك: مكارم شيرازي، ناصر و همكاران، پيام قرآن، تهران،‌ دارالكتب الاسلاميه، چاپ هفتم، 1376، ج 1 ـ 3.