عفاف و عفت يعني نگاه داشتن نفس از چيزهائي كه حرام است يا انجام آن شايسته نيست. شهيد مطهري در تعريف عفاف مي فرمايند: «عفت، حالتي نفساني است به معني رام بودن قوة شهواني و تحت حكومت عقل و ايمان، و تحت تأثير قوة شهواني نبودن.»[1]حضرت علي ـ عليه السّلام ـ دربارة حقيقت عفت مي فرمايند: «عفت، بي رغبتي نسبت به خواسته هاي نفساني است.» [2]گاهي به نظر مي رسد كه عفاف بحثي است ويژة بانوان، در حالي كه با استناد به آيات 30 و 31 سورة نور و همين طور آيه مورد اشاره شما، لزوم عفاف شامل مردان هم مي شود و حتي تفاوتي هم بين افراد مجرد و متأهل نيست. گرچه قرآن در آية 33 سورة نور افراد مجرد را كه نياز بيشتر به كنترل غريزة جنسي دارند را مورد اشاره قرار داده است. اما اين كه گفتيد عفت به چه چيزهايي است؟ بايد بگويم عفت انواع و اقسامي دارد. ولي مهم ترين و سرنوشت سازترين بُعد از ابعاد عفاف، عفت نفس و پاكي روح است كه اگر در انسان باشد ابعاد ديگر عفاف تحقق پيدا خواهد كرد. اقسام ديگر عفاف عبارتند از:
1. عفت چشم: يعني چشم هاي خود را ـ چه زن و چه مرد ـ از حرام بپوشانند كه اين فوائدي را به دنبال دارد. از جمله پيشگيري از هوا و هوس، سازندگي اخلاقي، آرامش روح و روان و … .
2. عفت در صدا: قرآن كريم خطاب به زنان پيامبر مي فرمايد: « به گونه اي هوس انگيز با مردان سخن نگوييد، مبادا بيمار دلان در شما طمع كنند بلكه سنگين و درست سخن بگوييد.»[3] افراد باشخصيت و باايمان ـ مخصوصاً زنان ـ ، هنگام سخن گفتن بايد جدي سخن بگويند و سعي نكنند با لحن تحريك كننده كه گاه توأم با ادا و اطوار هم هست، افراد شهوت ران را به فكر گناه بيندازد.
3. عفت در شكم (خوردن): به اين معنا كه علاوه بر اجتناب از غذاهاي حرام و شبهه ناك و غذاهاي مهيج نيروي جنسي، با كم خوري، ميل جنسي خود را كاهش دهند. كم خوري در كاهش ميل جنسي تأثير بسيار دارد تا جائي كه پيامبر گرامي اسلام، روزه را به جواناني كه توانائي براي ازدواج ندارند توصيه كرده و مي گويند: « اي جوانان، هر يك از شما اگر توان انجام ازدواج دارد، ازدواج كند و كسي كه توان آن را ندارد، پس روزه بگيرد كه ميل جنسي را كاهش خواهد داد.» [4]4. عفت در كلام و گفتار: يعني از بيان گفتارهاي زشت و خارج از نزاكت و شوخي هاي مستهجن و … دوري بجويد.
5. عفت در دست: يعني از انجام كارهاي حرام و دست درازي ها و لمس كردن هاي بي مورد و … پرهيز كند.
6. عفت در گوش: كه همان دوري از شنيدن صداها و آهنگ هاي محرك و نديدن سي دي هاي مبتذل است، كه دوري از آنها باعث حفظ انسان از گناه و عدم تحريك قواي جنسي مي شود.
7. عفت در افكار: به اين معنا كه انسان علاوه بر كنترل اعضاء بدن نسبت به گناه، سعي كند حتي فكر گناه به ذهنش خطور نكند. آدم بايد به جائي برسد كه ظاهر و باطنش يكسان و وجودش مجسمة عفاف باشد، نه مرتكب گناه شود و نه حتي به فكر انجام آن افتد.
اينها برخي از اقسام عفاف بود و ناگفته پيداست كه عفاف نيز مراتبي دارد كه به خاطر فاصله گرفتن از بقيه مباحث به آنها نمي پردازيم.
اما آيا واقعاً عفاف ورزيدن جاي ازدواج را مي گيرد؟ بايد بگويم هيچ چيز جاي ازدواج را پر نمي كند؛ چون ازدواج بركات و فوائدي دارد كه فقط خودش مي تواند پاسخگو باشد. اما عفاف جلوي گناه را مي گيرد و نمي گذارد آدمي در دام گناه بيفتد، ولي به هر حال اين خود شخص است كه بايد سعي كند با فائق آمدن به مشكلات و موانع پيش روي، زمينه هاي ازدواج را فراهم نمايد و خداوند نيز وعده داده است كه ياري گر شما خواهد بود.
دنيا همچون جلسه امتحان است. اما نوع سؤالات آن فرق دارد. برخي با شهوت، برخي با ثروت، عده اي با فقر و برخي با دارايي و يا صحت و بيماري و … آزمايش مي شوند. البته اين بدان منظور نيست كه همه چيز را به گردن آزمايش بگذاريم. گاهي اوقات گرفتاري هاي انسان به خاطر تقصير و سستي هاي خودش است. اما بدون شك غريزه جنسي و شهوت يكي از مواردي است كه همه با آن آزمايش مي شوند و حتي حضرت يوسف پيغمبر ـ عليه السّلام ـ . و اين ما هستيم كه بايد با اختيار و اراده خود آن را كنترل كنيم و صحيح ترين راه ارضاء اين غريزه، ازدواج است. اما اگر كسي به خاطر شرائط سخت زندگي و يا وضعيت اقتصادي و … نتوانست ازدواج كند بايد با شيوه هاي كه در پي مي آيد اين شهوت را كنترل كند تا زمان ارضاء صحيح آن فرا برسد.
الف. عفاف و تقواي دروني.
ب. درخواست كمك از خداوند.
ج. روزه.
د. ورزش و انجام فعاليت هاي بدني براي تعديل انرژي جنسي.
هـ . اشتغال فكري و پرهيز از بيكاري.
و. انتخاب دوستان معنوي و پرهيز از افراد ناسالم.
ز. پرهيز از افراط در خوردن غذاي محرك.
ح. كنترل چشم، گوش و دوري از شوخي هاي شهواني و جك هاي جنسي.
البته براي مطالعة بيشتر مي توانيد به كتاب دنياي نوجوان، نوشتة دكتر محمد رضا شرفي، نشر تربيت رجوع فرماييد.
اما اينكه نوشته ايد چرا مراجع و دولت و ولايت فقيه و … كاري نمي كنند؟ بايد بگوييم كه نمي توان دولت را متهم كرد كه كاري انجام نداده است. ولي قبول داريم كه اگر هم كاري كرده، نتوانسته است باري از دوش مشكلات فراوان فراروي جوانان براي ازدواج بردارد. ايجاد زمينة اشتغال يكي از مهم ترين كارهايي است كه دولت بايد انجام بدهد تا جوان با خيال آسوده بتواند ازدواج كند. مراجع و ديگران هم كه در اين امور نه وظيفة اجرائي دارند و نه دستي در كارهاي دولتي كه بخواهند مشكل ازدواج را حل كنند، فقط توصيه و سفارش مي كنند. و يا به صورت موردي كمك كرده و يا اجازه استفاده از وجوهات جهت حل مشكلات جنسي افراد مي كنند. در غير اين صورت به نظر بنده بهترين راه حل اين مشكل، فرهنگ سازي است. يعني فرهنگي در جامعه ايجاد نماييم كه جوان با اتكاء به نيروي جواني و توكل به خدا قدم اول را بردارد و باور داشته باشد كه خداوند مشكلات را يكي پس از ديگري حل كرده و يار و ياور او خواهد بود و به وسوسه هاي اطرافيان و افراد دور از خدا توجه ننمايد. اين كار هر چند در ابتدا مشكل به نظر مي رسد، اما با نگاهي به سرنوشت هزاران انساني كه با دست خالي ازدواج كردند، يقيناً ما را ر اين امر مهم مصمم تر مي كند.
اما در مورد استفاده از پول زكات براي ازدواج؛ متأسفانه شما مشخص نكرده ايد كه مقلد كدام يك از مراجع تقليد هستيد، ولي به هر حال ما با دفتر چند مرجع تماس گرفتيم و اين مورد را سؤال نموديم. شما خود نيز مي توانيد با تماس به دفتر مرجع خود يا نوشتن نامه، جواب بگيريد. اما آن تماس هايي كه ما گرفتيم يكي با دفتر آيت الله سيستاني بود كه جواب دادند اگر اين شخص فقير است و خورد و خوراك سال را ندارد مي تواند از زكات براي ازدواج استفاده كند، در غير اين صورت براي استفاده از زكات اجازه حاكم شرع لازم است. دفاتر بعضي ديگر ـ آيت الله فاضل و آيت الله
صافي ـ نيز فرمودند: اگر نياز به ازدواج دارد و در صورت عدم آن به گناه مي افتد و فقط مشكلش پول است، به همان اندازه كه نياز دارد مي تواند از زكات استفاده كند.
سخن پاياني
در پايان بايد گفت كه اولاً توصيه اسلام به عفاف هر چند كه شامل همه مي شود، اما در عين حال يك راه حل موقتي است براي حل موقتي مشكل ازدواج، ثانياً موانع ازدواج اگر بخواهد از جامعه ما رُخ بربندد به يك تلاش همگاني از جانب فرد و خانواده اش، جامعه و حكومت نياز است، كه متأسفانه تمامي اين 4 ضلع، يا به صورت كامل به وظيفه خود آشنا نيستند يا اگر آشنا هم هستند كاملاً به وظيفه خود عمل نمي كنند. اميدواريم روزي برسد كه موانع ازدواج برطرف شده و آسايش و امنيت روحي ـ رواني بر جامعه جوان ما حاكم شود. انشاء الله
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نور، محسن قرائتي، ج8، چ3، ص 180، تهران، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن، 1382.
2. تفسير الميزان، محمد حسين طباطبائي، ج 15، ص 109، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، 1417هـ . ق.
3. آنجه بايد يك زن بداند. ، اسدالله محمدي نيا، ورامين، مركز علمي فرهنگي مسجد صاب الزمان، 1374.
4. جلوه نمائي زنان و نگاه مردان. يوسف غلامي، چ1، قم، انتشارات لاهيجي، 1381.
پي نوشت ها:
[1] . مطهري، مرتضي، تعليم و تربيت در اسلام، تهران، انتشارات صدرا، چاپ يازدهم، 1367، ص 150.
[2] . تميمي آمدي، عبدالواحد بن محمد، غرر الحكم و درر الكلم، قم، مكتب العلام الاسلامي، چاپ اول، بي تا، ص 256.
[3] . احزاب/32.
[4] . مجلسي، محمدباقر، بحار الانوار، ج 103، ص 220.