لذت های معنوی-لذت های مطلوب

در ابتدا گفتنی است یکی از مهمترین معیارهای تفاوت احوال و ماهیات، تفاوت در آثار آنها و متعلقات آنهاست. بنابراین اگر گفته می شود لذت های مادی زودگذر است به خاطر آن است که متعلق آن ناپایدار و زودگذر است. به طور مثال لذت خوردن یک غذا تا وقتی است که غذا خورده می شود و احساس چشایی دهان تحریک می شود و آثار آن، تأمین انرژی چند ساعته بدن است. اما لذت فهم یک مطلب علمی و یا معرفت الهی و یا رابطه معنوی، می تواند پایدار باشد زیرا معلوم و معقول و معرفت با روح عالم و عاقل و عارف آمیخته می شود و نه تنها در دنیا که در آخرت نیز با او خواهد بود.جهت آگاهی بیشتر نسبت به ابعاد شناخت انسان از دیدگاه قرآن توجه شما را به مطالب زیر جلب می کنیم:

انسان در نگاه قرآن:

نسبت به انسان بحث های فراوانی در قرآن مطرح است که به اهم آنها اشاره می شود:

الف. ارزش های انسان

1. انسان خلیفة خدا در روی زمین(بقره (2)، آیه 30) و (انعام(6)، آیة 165).
2. ظرفیت علمی انسان بزرگترین ظرفیت هایی است که یک مخلوق ممکن است داشته باشد. بقره(2)، آیات 31-33.
3. دارای فطرتی خدا آشناست. اعراف(7)، آیه 172/ روم(30)، آیة 43.
4. انسان ترکیبی است از طبیعت و ماوراء طبیعت از ماده و معنی و جسم و جان.الم سجده
5. آفرینش انسان، آفرینشی حساب شده است، تصادفی نیست، انسان موجودی انتخاب شده و برگزیده است. طه(20)، آیه 121.
6. انسان دارای شخصیت مستقل و آزاد است، و امانت دار خدا است. احزاب(33)، آیة 72.
7. انسان از کرامت و شرافت ذاتی برخوردار است. اسراء(17)، آیه 70.
8. دارای وجدان اخلاقی است که زشت و زیبا را درک می کند. و الشمس(91)، آیات 8-9.
9. انسان جز با یاد خدا آرام نمی گیرد. رعد(13)، آیة 28 و انشقاق(84) آیة 6.
10. نعمت های زمین برای انسان آفریده شده است. بقره(2)، آیه 29/ جاثیه(45)، آیه 13.
11. هدف از خلقت انسان بندگی و اطاعت الهی است. ذاریات(51)
12. اگر خدا را فراموش کند خود را فراموش کرده. حشر(59)، آیة 18.
13. بعد از مرگ حقایق پوشیده بر او آشکار می گردد. ق(50)، آیه 22.
14. محرک انسان در کارها فقط مسائل مالی نیست؛ او ممکن است از حرکت و تلاش خود جز رضای آفریننده را نخواهد. فجر(89)، آیة 28.

ب. ضد ارزش ها

در عین حال همین موجود در قرآن مورد بزرگ ترین نکوهش ها قرار گرفته است.
1. او بسیار ستمگر و نادان است. احزاب(33)، آیه 72.
2. او بسیار ناسپاس است. حج(22)، آیه 66.
3. در صورتی که بی نیاز شود طغیان می کند. علق(96)،آیه 7.
4. انسان عجول است. اسراء(17)، آیة‌ 11.
5. در سختی ها خدا را یاد می کند و در راحتی ها فراموش کار می شود. یونس(10)، آیه 12.
6. انسان تنگ نظر است. اسراء(17)، آیه 100.
7. انسان حریص است. معارج(70)، آیه 19.
8. او مجادله گر است. کهف(18)، آیة 54.
9. تنها ایمان و عمل صالح باعث نجات او می شود. و العصر(103).

ج. توانایی های گوناگون انسان

عقل و اراده، مقاومت در مقابل غرائز و …

د. آگاهی های انسان

خدا آگاهی فطری
خود آگاهی حشر(59)، آیه 19.:
1. فطری
2. فلسفی
3. جهانی
4. خودآگاهی طبقاتی
5. خودآگاهی انسانی ر.ک: مرتضی مطهری، انسان و سرنوشت، قم، انتشارات صدرا، بی تا، ص 67-94.
و مباحث بی شمار دیگر…
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. انسان در قرآن، مرتضی مطهری.
2. انسان شناسی، محمد تقی مصباح یزدی.
3. انسان در قرآن، جوادی آملی.
4. انسان و سرنوشت، مرتضی مطهری.
5. تفسیر المیزان، علامة طباطبایی. آدرس ها بر اساس دلیل المیزان، نوشته الیاس کلانتری و عباس ترجمان می باشد. ج1، ص 111-112 و 186؛ ج 5، ص 316؛ ج 13، ص 186 و 240 ؛ ج 19، ص 295 ؛ ج 20، ص 242 و ص 356. ر.ک: همان، ص 63-65.
6. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی. حقیقت انسان، ج 27، ص 45 و ص 268؛ هدف از آفرینش انسان، ج 9، ص 24 و … برای تفصیل بیشتر ر.ک: فهرست موضوعی تفسیر نمونه، احمد علی بابایی، رضا محمدی، مدرسة امیر مؤمنان، ص 368 و 240-251.
7. انسان در قرآن، دکتر عبد الله نصری.