ابتدا يادآور ميشويم توصيهها و مشاورههايي را كه در نامة قبلي ارائه شده بود جدي بگيريد و سعي كنيد به آنها عمل نماييد. به خصوص اين كه روشهاي مورد اشاره را تجربه كردهايد و تا حدودي از مفيد بودن آن اطمينان حاصل كردهايد. نبايد اگر موردي پيش آمد كه مرتكب گناه شديد، اين امر باعث سستي شما در ادامه روش و راهي كه مفيد است شود و نااميد شويد كه اين از وسوسههاي شيطان است. امام(ره) ميفرمايد: «هر گاه انسان و به خصوص در سنين اول عمر و دوران جواني تصميم بر ترك گناه ميگيرد، شيطان و جنود آن لعين شروع به وسوسه ميكنند و يكي از دامهاي تدليس و راههاي وسوسه او اين است كه به انسان ميگويد: براي تو امكان پذير نيست كه تا آخر عمر بتواني خود را از گناه نگاه داري و به بزرگ جلوه دادن اين كار، در نيت و تصميم او رخنه ميكند و او را از اين كار باز ميدارد.» امام براي دفع اين وسوسه رهنمود جالبي دارد و آن اين كه لازم نيست كه انسان در ابتداي امر تصميم به ترك گناه تا آخر عمر بگيرد تا راه چنين وسوسه اي براي شيطان باز شود؛ بلكه براي مقابله با شيطان و جنود آن لعين بايد به خود بگويد كه من فقط امروز را ميخواهم گناه نكنم و برخلاف فرمودة خداي تعالي رفتار نكنم و پيداست كه يك روز گناه نكردن، بسيار سهل و آسان است و تصميم گيري در اين باره به آساني انجام ميگيرد و راه وسوسة شيطان بسته ميشود و چون از اين راه موفق به تصميم گيري شد و يك روز گناه را ترك كرد و بعد به همين منوال چند روز و چند ماه ميتواند ادامه پيدا كند.[1]هم چنين نبايد از كيد شيطان غافل شد و فكر كرد از وسوسههاي آن در امان خواهيم بود. بلكه هميشه خود را در پناه خداوند قرار دهيم و از خداوند استعانت بخواهيم كه ما را ياري كند و چنان كه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ ميفرمود: «الهي لا تَكلني اِلي نفسي طَرفَة عينٍ اَبَداً».[2]همان طور كه خود شما تجربه كرديد در ماه رمضان موفق به ترك عادت خود شده بوديد. ميتوان گفت عامل اصلي آن توجه و ياد خداوند و آثار روزه در روان انسان است از همين تجربه استفاده كنيد. با قرآن و ذكر الهي بيشتر به ياد خدا باشد كه ياد خدا بزرگترين باز دارنده است.
امّا در مورد نذر: يكي از شرايط نذر اين است كه بايد صيغه نذر خوانده شود و اگر صيغة نذر خوانده نشود، نذر منعقد نميشود و چيزي واجب نميشود. و لازم نيست آن را به عربي بخوانند پس اگر بگويد «چنان چه مريض من خوب شود، براي خدا بر من است كه ده تومان به فقير بدهم» نذر او صحيح است[3] (و بايد «براي خدا» به زبان گفته شود و قصد آن در دل كافي نيست).
بنابراين اگر شما نذري كه كردهايد، به زبان گفته باشيد مثلا اگر موفقيت برايم حاصل شدبراي خدا بر من است كه سه روز، روزه بگيرم اين نذر شرعي است و بايد براي هر بار كه مرتكب ميشويد سه روز روزه بگيريد. امّا اگر نذر شما به اين صورت نباشد نذر شرعي نيست و وفاي به آن واجب نيست.
كسي كه نذر كرده عملي را ترك كند و وقتي براي آن معين نكرده است اگر از روي فراموشي، يا ناچاري يا غفلت؛ (در بعضي فتوا اشتباه) آن عمل را انجام دهد كفاره بر او واجب نيست. ولي چنان چه از روي اختيار آن را بجا آورد براي دفعه اول بايد كفارّه بدهد.[4]كسي كه در ماه رمضان به وسيلة حرام روزة خود را باطل كند بايد كفاره جمع دهد. يعني 60 فقير را سير كند و 60 روز روزه بگيرد. اگر به چيز حرامي روزة خود را باطل كند چه آن چيز اصلاً حرام باشد، مثل شراب و زنا، يا به جهتي حرام شده باشد بنابر احتياط كفاره جمع بر او واجب ميشود يعني بايد دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند، يا به هر كدام آنها يك مد كه تقريبا ده سير ( يا 900 گرم) است گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد.[5]شصت روز روزه به اين صورت است كه اول بايد 31 روز آن را پشت سر هم بگيرد و بعد 29 روز بقيه را هر طور كه توانست و دلش خواست بگيرد امّا اين كه چطور اين31 روز را بگيرد كه ديگران متوجه نشوند به چه جهت پشت سر هم روزه ميگيرد. همان طور كه ميدانيد دربارهي روزه ماه شعبان و ماه رجب سفارش زيادي داريم كه روزه اين دوماه را متصل به ماه رمضان كنيد. و اگر الان كه مجرد هستيد و محذورات خانواده و والدين اين اجازه را نميدهد، بعد از ازدواج اين كار را بكنيد، ولي چه خوب است كه در همين دوران مجردي اقدام كنيد كه روزه در تزكية نفس و دوري از گناه از اهميت زيادي برخوردار است.
در پايان به اين نكته اشاره كنيم كه يكي از حالات بسيار پسنديده كه در شما وجود دارد اظهار ندامت و پشيماني از ارتكاب اين عمل است. اين خود باعث توبه و اصلاح ميشود، امّا نبايد اين ندامت و پشيماني باعث افسردگي و انزوا شود كه در نتيجه ترك اين عمل را مشكل ميكند. اعتماد به نفس داشته باشيد به طور مصمم و قوي به دستورات و توصيههاي نامه قبل عمل كنيد هيچ گونه نگراني نداشته باشيد انشاء الله موفق ميشويد و روزههايي را هم كه بر شما واجب شده به راحتي ميتوانيد بگيريد از خداوند طلب بخشش كنيد خداوند ارحم الراحمين است. نوميد نشويد احساس گناه خوب است براي اين كه زمينه توبه ميشود امّا اجازه ندهيد احساس گناه باعث توقف شما بشود. فعال و پرتوان تصميم بر ترك اين عمل بگيريد، خداي ناكرده اگر مرتكب شديد باز هم جديتر بر ترك آن پافشاري كنيد. چنان كه از امام خميني(ره) در آغاز مطلب نقل كرديم، روز به روز مصمم بر ترك گناه باشيم هفته و ماهها را تشكيل ميدهد و در نتيجه اين عادت بد از زندگي انسان رخت خواهد بست. ما با اطمينان ميگوييم شما ميتوانيد. شما هم به خود تلقين كنيد كه من ميتوانم. انشاء الله.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. دنياي نوجوان . نوشته : دكتر شرفي . محمد رضا . انتشارات تربيت . تمدن . 1376 .
2. شرفي . محمدرضا . جوان و نيروي چهارم زندگ . نشر سروش .
پي نوشت ها:
[1] . خميني . روح الله . اربعين . شرح : فهدي . احمد . ج 1 . ص 77 . تهران . انتشارات اطلاعات . 1365 .
[2] . محمدي ري شهري . محمد . ميزان الحكمه . ج 4 . ص 3232 . مكتبة الاعلام الاسلامي . 1362 .
[3] . بني هاشمي خميني . محمد حسن . توضيح المسائل مراجع . ج 2 . ص 542 . قم . انتشارات اسلامي . 1378 .
[4] . همان . ص 548 . مسئله 2656 .
[5] . همان . ج 1 . ص 966 .