مدعیان تشیع روزانه سه بار دروغ می گویند. بماند! حدیثی که امام صادق(ع) فرمود که اینها از نزد ما خارج نمی شوند مگر اینکه بر ما دروغی می بندند و انگار خداوند متعال این کار را بر آنها واجب ساخته. (رجال کشی) حال ما می خواهیم یکی از دروغ هایی که را که مدعیان تشیع روزانه آنها را به کار می برند در اینجا ذکر کنیم: در اول وقت نماز ظهر که صوت طنین افکن حق (اذان) بلند می شود و وقت نماز ظهر آغاز می شود هنگامی که نماز ظهر خود را ادا کرد بلافاصله می گوید «چهاررکعت نماز عصر می خوانم … » این دروغ را می گوید علنا. چرا که هنوز وقت ظهر است و عصر نرسیده و اما آیات قرآن که مربوط به این موضوع دارد را بیان می کنیم. اولا که اوقات نماز از اسم آنها کاملا پیدا است. مثلا وقتی می گوییم نماز عصر یعنی باید در وقت عصر ادا شود و وقت مخصوص به خود دارد. همچنین خداوند می فرماید: «فَأَقیمُوا الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ کانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنینَ کِتاباً مَوْقُوتاً؛ (النساء، ۱۰۳) پس بر پای دارید نماز را به درستیکه نماز است واجب بر مؤمنین در وقت معین .» و آیات دیگر که همگی به وقت معین نماز در اوقات معین اشاره دارد همچون آیات: هود/۱۱۴ و الاسرا/۷۸ و النور/۵۸ و طه/۱۳. این آیات قرآن بود و دلیل واضح. اما در نهج البلاغه در نامه ۵۲ امام علی(ع) دستور به ادای نماز در پنج وقت داده است و همچنین در کتاب لهوف سید ابن طاووس و غیره آورده اند که امام حسین(ع)در ظهر عاشورا فقط نماز ظهر را برگزار کردند بدون اینکه نماز عصررا بخواند. (با آن همراه کند.) آیا این جملات صحیح هست اگر نه لطفا جواب آن را بنویسید؟

جمع دو نماز:1- روایات فراوانی داریم که پیامبر اکرم (ص ) در مدینه بدون ضرورت نماز ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا را متصل خواندند. از برخی از صحابه نیز همین عمل نقل شده است. ائمه اطهار(ع ) نیز آن را مشروع دانسته اند. لذا شیعه فتوا به جواز جمع می دهد.2- وقت واجب نماز عصر و عشائ نزد اهل سنت همان وقت فضیلت آن دو نماز نزد شیعه است . لذا شیعه نیز خواندن هر نماز را در وقت فضیلت خود بهتر می داند. ولی هرگاه امر دائر شود بین این که نماز را در پنج وقت ولی فرادا یا در سه وقت ولی جماعت بخوانیم, رعایت جماعت نزد شیعه ترجیح دارد.3- نکته ای که از برخی از روایات برای جواز جمع بین نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا ذکر شده مسائله تسهیل و آسان گیری بر بندگان است.4- در احکام اختلافی میان شیعه و سنی مانند همین مسائله که اهل سنت خواندن نماز عصر را قبل از رسیدن وقت خاص آن باطل می دانند باید دقت داشت هر چند روایات شیعی در جواز آن فراوان است و حتی در منابع اهل سنت نیز روایات فراوانی دال بر جواز آمده است . اما از دیدگاه شیعه، تا زمانی که کسی سنی است و از یکی از مذاهب چهارگانه تقلید می کند باید عباداتش را به همان مذهب انجام دهد و نباید انتظار داشت کسی که مثلا حنبلی است وقتی روایات فراوان جواز جمع بین ظهر و عصر یا مغرب و عشا را دید آن را بپذیرد. حتی اگر چنین کسی نماز عصر را قبل از وقت خاص آن (بنا بر مذهبش) بخواند و بعدا شیعه شود باید آن نماز را قضا کند ولی قضا کردن نمازهای دیگرش لازم نیست. توضیح بیشتر این مطلب نیازمند توجه به امور زیر است:
1. فقهای شیعه به پیروی از احادیثی که از عمل پیامبر حکایت می کند و از روایاتی که از پیشوایان بزرگ اسلام رسیده است و به پیروی از ظواهر آیات قرآنی، در تمام اعصار اسلامی، تفریق میان نمازها را مستحب دانسته و می فرمایند: فاصله انداختن میان نمازها و اقامه هر نمازی در وقت فضیلت خود مستحب و افضل است و در عین حال می توان این مستحب را ترک نمود و نمازها را جمع خواند. و معنای مستحب همین است که انسان بسان سایر مستحبات در فصل و ترک آن مختار باشد.
2. دلیل و گواه دانشمندان شیعه بر جواز جمع میان دو نماز احادیثی است که از پیشوای ششم حضرت امام صادق (ع) نقل شده است و مرحوم شیخ حر عاملی این احادیث را در کتاب خود (1) گرد آورده است.
اما باید توجه داشت که تنها محدثان شیعه نیستند که این احادیث را نقل نموده اند، بلکه محدثان اهل تسنن نیز روایات مربوط به جواز جمع میان نمازها را حتی در مواقعی که عذری در پیش نیست- از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده اند و در حدود ده روایات در کتاب های معتبر خود از ابن عباس و معاذ بن جبل و عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عمر ذکر نموده اند. (2)
تنها به نقل برخی از آن ها اکتفا می کنیم:
الف) محدث معروف جهان تسنن، احمد حنبل، در کتاب معروف خود از ابن عباس نقل می کند: «صلی رسول الله الظهر و العصر جمعیا، و المغرب و العشاء جمعیا من غیر خوف و لا سفر؛ رسول خدا نمازهای ظهر و عصر، مغرب و عشاء را با هم در یک جا، بدون داشتن عذرهای مانند ترس از دشمن و مسافرت به جا آورد». (3)
ب) محدث معروف مسلم بن الحجاج القشیری، یک باب در صحیح خود به عنوان «جمع نماز در حضر» منعقد نموده و چهار روایت در این زمینه که سه روایت از آن به «ابن عباس» و یکی به «معاذ بن جبل» منتهی می گردد ذکر کرده است، (4) و مضمون این چهار حدیث با آن چه نقل کردیم یکی است و در این روایات به نکته تازه ای اشاره شده است و آن این که: وقتی روای از علت این جمع می پرسد، وی در پاسخ می گوید: «اراد ان لایخرج امته؛ خواست امت خود را به زحمت و مشقت نیفکند». (5)
ج) روایان این مساله (جمع بین دو نماز) منحصر به «ابن عباس و معاذ» نیستند، «طبرانی» از «عبدالله بن مسعود» نقل می کند که پیامبر خدا میان نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشاء را برای این که امت وی به زحمت نیفتد جمع نمود. (7)
این ها قسمتی از احادیثی است که محدثان اهل تسنن در کتاب های تفسیر و حدیث خود نقل کرده اند و همگی حاکی از این است که جدا خواندن نمازها امری مستحبی است و اگر روزی دیدیم که مراعات این مستحب به اصل ادای فریضه لطمه می زند، به دستور خود پیامبر می توانیم ترک کنیم- یعنی هر دو را با هم به جا آوریم.
امروز در بسیاری از مناطق، وضع زندگی طوری تنظیم شده که مراعات این استحباب، موجب مشقت شده است و چه بسا سبب می شود که گروهی از انجام اصل نماز سرباز زنند. در این موقع با الهام گرفتن از راهنمای خود پیامبر می توان برای مراعات «اهم» مساله تفریق را ترک نمود و هم اکنون بسیاری از فقهای اهل تسنن همین نظر را دارند، ولی به ملاحظاتی از اظهار نظر خودداری می کنند. (8)
پی نوشت ها:
1. وسایل الشیعه، کتاب صلوه، باب های مربوط به وقت نماز (باب 32 و 33)
2. ناصر مکارم شیرازی، پاسخ به پرسش های مذهبی، قم، امیرالمومنین، 1377، ص 298.
3. مسند احمد بن حنبل، ج 1، ص 221.
4 و 5. صحیح مسلم، ج 2، ص 151.
6. وسائل الشیعه، کتاب صلوه، ابواب وقت، باب 32، حدیث های 2، 3، 4 و 7.
7. شرح موطازرقانی، ص 263.
8. مکارم شیرازی، پیشین، ص 300.