از اوائل صدر اسلام ایرانیان توجه و علاقه ای به اهل بیت داشته اند ، در طول عمر آرزوی اکثر ایشان زیارت قبور ائمه اطهار بوده است ، مراسم سوگواری ایشان در هیچ کشور اسلام بعظمت مجالس ایرانیان برپا نمی گردید حتی آرزوی ایشان این بود که بعد از مرگ جسد ایشان در کنار مرقد ائمه اطهار دفن شود . خواجه نصیرالدین طوسی از اجله علمای شیعه است وصیت میکند که جسد مرا در پائین قبر امیرالمؤمنین دفن کنند و روی سنگ قبرم بنویسند : کلبهم باسط دراعیه بالوصیه ( سوره کهف ) بسیاری از ایرانیان وصیت داشتند که آرامگاه حضرات فرزندان حضرت موسی بن جعفر (ع) در شیراز پیدا شد آنها که وجهی برای حمل جنازه آنها در دسترس نبود اصرار ایشان براین بود که درجوار حرم این حضرات دفن شوند ، و بسیاری از آنها با ارادتی که مریدانشان به ایـشان داشتند ، ایـن عمل را بیان میکردند و مسلم قبور ایشان در این هزار سال پناهگاه اجسادی بزرگانی است که بسیار از آن ناشناخته مانده اند . ما در اینجا بذکر چند تن از بزرگانی که مدارکی برای دفن آنها در جوار این قبور داریم می پردازیم.

آیت الله شهید سید عبد الحسین دستغیب

ایشان دومین شهید محراب انقلاب اسلامی است مرقد وی در حرم مطهر سید میرمحمد بن موسی بن الکاظم می باشد که مورد توجه و زیارتگاه مردم شیراز است . وی ازخاندان اصیل و روحانی هشتصد ساله شیراز می باشد و با سی واسطه نسبت ایشان به حضرت سجاد (ع) می رسد.
تحصیلات مقدماتی را نزد اساتید مشهور آنزمان همچون ملا احمد دارابی و آیت الله میرزا علی اکبر ارسنجانی بپایان آورد و نزد اساتید بزرگ نجف اشرف مانند شیخ محمدکاظم شیرازی و ضیاء الدین عراقی و سید ابوالحسن اصفهانی بپایان آورد و به درجه اجتهاد نائل گردید .
وی مسجد جامع عتیق شیراز را که خرابه ای بیش نبود مرمت کرد و دراین کار مأمونین را بخدمت و حتی خود در این خدمات شرکت میکرد تا این بنا که سابقه هزارساله دارد دوباره آباد شد و وی تا مرز شهادت دراین مجلس نه تنها نماز جماعت داشت بلکه درتمام شبها به وعظ و اندرز مردم می پرداخت حتی زمانیکه از ناحیه طاغوت منبر رفتن او ممنوع بود بعد از نماز عشا روی برطرف مامونین می کرد و مطالبی آموزنده میفرمود . وی با پیروی انقلاب به امام جمعه شیراز منصوب شد وسپس به نمایندگی مجلس خبرگان ازطرف مردم شیراز منصوب گردید و در تصویب و تدوین قانون اسلامی جمهوری اسلامی و تصویب اصل ولایت فقیه نقش بسزایی داشت .
آثار حوزوی این شهید بزرگوار عبارتند از شرح و حاشیه برکفایه الاصول و مکاسب و وسائل شیخ انصاری و همچنین تقریرات درس مرحوم شیخ محمد کاظم شیرازی نزدیک صد کتاب در اصول و اخلاقیات و شرح حال ائمه از ایشان باقی مانده که اغلب بزبان خارجی نیز ترجمه شده از کتب مشهور ایشان که چاپ های مکرری دارد صلوه الخاشتعین و قلب سلیم – تعصب جاودان و استغاده است ؛ در روز جمعه 20آذر ماه 1360 هنگام عزیمت برای اقامه نماز جمعه بهمراه نوه خود شهید محمد تقی دستغیب و هشت نفر از یاران با وفا بشهادت رسید .
آیت الله شیخ جواد انصاری همدانی از اساتید عرفانی آن بزرگوار بوده که ایشان نیز از بهره گیران انوار آیت الله قاضی بودند .
آقای کریم محمود حقیقی که از یاران و ارادتمندان آن بزرگوار بود چنین گوید : خرداد سال 42 بود که آقای دستغیب سخنرانی های تند و شدید خود را برای طرفداری از امام خمینی شروع کرده بودند و در یک شب دردناک نیروی نظامی به منزل ایشان حمله کرد و شهید را باخود به تهران بردند . بنده آن شب خواب آرامی نداشتم و وحشتم از این بود که ایشان را اعدام کنند در ساعتی که خواب چشمانم را فرا گرفت در یک رؤیا دیدم پشت در منزل ایشان منبری نهاده وجمعیت زیادی آنها مجتمع بودند و واعظی خوش آواز مشغول خواندن اشعاری بود که بیش از آن در خاطرم مانده بود . چون وزن آن هم هم وزن اشعار مولوی بود آنرا در دیوان مثنوی یافتنم وقتی آنرا مطالعه کردم . دیدم عنیا همان اشعار آن گوینده است و نسبت به سلامت ایشان امیدوار شدم و دیری نپائید که با طلوع خورشید انقلاب این وعده عملی گردید و شهید دستغیب به آرزوی خود رسید این بود آن ابیات
مصطفی را وعده داد الطاف حق
گر بمیری تو نمیرد این سبق
من کتاب و مفجرت را رافعم
بیش و کم کن راز قرآن با نعم
کس شائد فیس و کم کردن دراو
توبه از من حافظی دیگر مجو
رونقت را روز روز افزون کنم
نام تو بر زر و بر سکه زنم
منبر و محراب سازم بهر تو
در محبت قهر من شد قهر تو
من مناره پر کنم آفاق را
کور گردان دو چشم عاق را
باری این شهید بزرگوار در کمال عزت و رحمت جسد یاره یاره که همچون جدش را در حرم حضرت سید میر محمد دفن کردند و امروز زیارتگاه مردم ارادتمند و دلسوز انقلاب است .

حضرت آیت الله نجابت

این بزرگوار که از یاران جمعی آیت الله دستغیب بود سرنوشت چنان رقم زد که خوابگاه ابدی ایشان نیز در کنار هم باشد ، تولد این بزرگوار در سال 1296 هجری شمسی در خانواده ای کریم الاصل در شهر شیراز بود ، تحصیلات مقدماتی آن بزرگوار در مدرسه خان زیر نظر آیت الله العظمی سید عبدالله شیرازی بود و سپس برای ادامه تحصیلات به نجف اشرف مشرف شدند . بیش از یک دهه در نجف اشرف اقامت داشتند و به درجه اجتهاد نائل گردیدند. ایشان فقیهی صاحب نام هم در حوزه علمیه نجف و هم در شیراز مطرح بودند از اساتید حوزوی ایشان اقاضیاء عراقی ، سید عبدالهادی شیرازی ، سید ابوالحسن اصفهانی ، سید ابوالقاسم خوئی و آیت الله بروجردی بودند ، روزیکه جواز اجتهاد بایشان دادند سن آن بزرگوار 28 سال بود . عرفان را در نجف زیر نظر حضرت آیت الله قاضی بهره ور گردیند . فرمودند که روزی از آیت الله قاضی پرسیدم بعد از شما ما دست بدامن چه کسی زنیم . ایشان فرمودند فردی است درهمدان که وقتی بزیارت نجف آمده بود خواست با من ملاقاتی داشته باشد کسی با او همراه بود که من ملاقات او را طالب نبودم باو گفتم که نیاید او فردا به همدان رفت نه من او را دیده ام و نه او مرا . فعلاً هم اوست که می تواند دست ترا بگیرد . آیت الله نجابت میفرمود روز دوم رحلت قاضی من نجف ر ا ترک کردم و بهمدان رفتم و آیت الله شیخ جواد انصاری را پیدا کردم و ایشان تا مدتی اسکاف میکرد تا عاقبت با اصرار و دست بوسی من مرا بشاگردی پذیرفت ، روز بعد فرمود من چند سال قبل بزیارت نجف آمده بودم خیلی میل داشتم بخدمت آیت الله قاضی برسم در راه که میرفتم صدائی از درون قلبم برخاست که برگرد چند قدمی برگشتم دوباره عازم راه شدم بازهم صدا را از درون قلبم شنیدم و بازگشتم فردا هم چون عازم سفر بودم دیگر موفق بزیارت آن بزرگوار نشدم . آیت الله نجابت میفرمود حدود یکماه من در همدان درخدمت این بزرگوار بودم و بعد از یکماه فرمودند برو به درست ادامه بده .
این جانب کریم محمود حقیقی : از حضرت آیت الله انصاری پرسیدم از میان شاگردان جنابعالی که از همه برتر است ، فرمودند حساب شیح حسنعلی از حساب همه جداست و آقای آیت الله قاضی بعد از چند ماه که آقای نجابت بخدمتشان مشرف شده بودند در مجلس طلاب فرموده بود : شیح حسنعلی اعلی حرم است این بزرگوار نه تنها یک مجتهد بود بلکه عارفی که توانست در عمر با برکت خود بسیاری را تربیت کند . فقیهی بود که طلاب زیادی از معارف او بهره بردند ، مبارزه میدانی بود که بعد از انقلاب همه جا در خدمت فرمایشان امام خمینی بود ، طلاب ایشان نوعاً در ایام جنگ در جبهه بودند و اغلب بدرجه رفیع شهادت نائل شدند و من جمله فرزند ارشد ایشان بود ، مدرسه علمیه ایشان که بنام همین شهید است مرکز تدریس اصول فقه و مقدمات و درس خارج و بویژه در ایام محرم مرکز عزاداری حضرت ابا عبدالله بوده و هنوز هم دایر است همانطورکه یادآور گردید : آرامگاه ایشان در کنار آرامگاه آیت الله شهید دستغیب در حرم مطهر حضرت سید میرمحمد (ع) قراردارد و زیارتگاه خاص و عام است .

مجد الاشراف

متخلص به قدسی عارف و حکیم بزرگ سده سیزده و چهارده وی در سال 1243ه.ق در شیراز متولد گردید. پدرش عـــارف بزرگ سده سیزدهم بود، مـــادرش نیز از ســـادات شریفی حسینـــی بود مرحوم احمد تبریزی « وحیدالاولیاء » در رساله اوصاف المقربین که در احوال استاد خود یعنی مجدالاشراف تالیف کرده است برنامه هفتگی او را در ایام اقامت در مشهد مقدس از زبان او نقل می کند چنین می نگارد :
اشتغال اوقات خود را اینگونه قسمت کرده بود: ایام منعینه را بغیر از روزهای جمعه و دوشنبه به تحصیل علوم می پرداخت و آن دو روز را تعلیم خود به بعضی از بزرگان می نمود ، همیشه با ترک حیوانی صائم الدهر بود و در هر اربعین یک روز افطار می نمود شبها در کنار پنجره حرم مطهر رضوی به صلوات و ذکر و اوراد و احیای لیالی می پرداخت .
از آثارش: «تحفه الوجود»، در حکمت و عرفان؛ «تام الحکمة» که دیباچه‏ى «قوائم الانوار و طوالع الاسرار» پدرش، میرزا ابوالقاسم راز شیرازى، مى‏باشد؛ «خلاصة الذهب»، تعریف سلسله‏ى ذهبیه رضویه؛ «قنوتیه»، فارسى و عربى؛ «تاریخ حیات قطب‏الدین شیرازى»؛ «مجلل الانوار» یا «کشکول سلسلة الذهب»؛ «مرآت الکاملین»؛ «وصیت نامه»؛ «دیوان» شعر.
رحـــلت او در سال 1331 قمری واقع گردید و مزار شــریفش در اطـــاقی ویـــژه در حــرم مطهراحمد بن موسی شاه چراغ (علیه السلام) قراردارد .

بسمل شیرازی

یکی از دانشمندان بزرگ شیراز بود . به نقل از تذکره دلگشا وی پس از فراگرفتن مقدمات در مدرسه حکیم شیراز به علوم معانی و بیان و فلسفه و ادبیات دست یافت و مدتها به فراگیری اشارات بوعلی سینا و اشعار ملاصدرا پرداخت ، هدایت در کتاب ریاض العارفین درباره او چنین مینگارد : همانا سالهاست که فاضلی باین جامعیت ظهور نکرده و گردون چنین نفس شریفی را پیدا نیاورده است.
بسمل در سال 1236 هجری در شیراز وفات کرد و او را در حرم سید میرمحمد بن موسی الکاظم دفن کردند .

داوری شیرازی

نامش میرزا محمد و پسر سوم میرزا شفیع وصال است . داوری در سال 1238 قمری در شیراز بدنیا آمد ولی در علوم ادبی و ریاضی و حکمت الهی و آداب سخنوری و خط و نقاشی سرآمد اقران بود . دکترحمیدی شیرازی در بحث ادبیات دوره قاجار می نگارد ، داوری گل سرسبد خاندان وصال است . با آنکه زود از دنیا رفت یک دنیا ذوق از خود بیادگار گذاشته ، سبک شعر او سبک منوچهری است.آثار:«دیوان» اشعار وی را در حدود پانزده هزار بیت دانسته‌اند. در بعضی منابع «رساله‌ای در عروض» و کتابی در «معانی و بدیع» و «فرهنگ» بزرگی به زبان ترکی به وی نسبت داده‌اند. از آثار چهره پردازی وی: چهار قطعه تصاویر آبرنگی از قیافه رجال برجسته دوره ناصری که در مرقعی با خطوط متنوع ترتیب یافته است؛ تصویر محمد شفیع وصال که بر روی تشکی نشسته است. از خطوط او: یک نسخه شش دفتر «مثنوی» مولانا، به قلم کتابت خفی عالی، با رقم «…..واناالعبد……محمد المتخلص بداوری ابن‌المرحوم وصال……..سنه 1267»؛ یک نسخه «لوایح» جامی، به قلم کتابت خفی خوش با رقم «….فی سنه 1276…… و اناالعبد داوری بن وصال»؛ یک نسخه «چهار مقاله» نظامی عروض، به قلم کتابت خوش، با رقم «….حرره داوری بن وصال غفرله، سنه 1279»؛ یک نسخه «سحر حلال»؛ به قلم کتابت خوش با رقم: «….داوری بن وصال 1282»؛ چهار اثر دیگر وی در «احوال و آثار خوشنویسان» ذکر شده است.
وی در سال 1283 دار فانی را بدرود گفت و در حرم حضرت شاه چراغ (علیه السلام) مدفون گردید .
منبع:shahecheragh.ir