هرچند پیوند دین و سیاست در اسلام و سیره بزرگان دین و علمای اسلام، اصلی ثابت و مسلم است اما در بررسی میزان فعالیت های سیاسی علما باید به این مهم توجه داشت که این موضوع با عوامل مختلفی در ارتباط می باشد:
1. پیچیدگی و ظرافت مسائل سیاسی و توانایی های اشخاص:با توجه به پیچیدگی و ظرافتی که مسائل سیاسی داشته و توانایی افراد ، برخی از مراجع با توجه شناختی که از توانایی ها و استعدادهای خویش داشتند، به همان میزان در مسائل مختلف از جمله موضوعات سیاسی وارد می شده اند.
2. شرایط محیطی و میزان احساس نیاز:
در برخی موارد این که علماء در مسائل اظهار نظر نمی کنند نه به خاطر عدم اهتمام به آن مسأله بلکه به این دلیل است که اظهار نظر دیگر علما و مراجع تقلید را کافی دانسته و نیازی به اظهار نظر در همه مسائل نمی بینند البته در موارد ضروری به موضع گیری می پردازند.
3. مراجع عظام تقلید همانند گذشته نسبت به امور جامعه حساسیت لازم را داشته و در مواقع نیاز به مسؤولین اجرایی و قانونگذاری و… کشور تذکرات و هشدارهای لازم را ارائه می نمایند. موضع گیری های آنان در حمایت از اهداف و ارزشهای نظام اسلامی، یا مقابله با برخی ناهجاریها یا معضلات اجتماعی و اقتصادی، یا صدور بیانیه پیرامون انتخابات و شرکت در انتخابات ها موید این موضوع می باشد. به عنوان نمونه آیتالله بهجت، از مراجع تقلید در انتخابات اخیر پیامی به شرح ذیل صادر نمودند:
«بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین و الصلاه علی سید الانبیاء محمد و آله الساده الاوصیاء الطاهرین»
و بعد؛ چنان که مکررا از شرکت در انتخابات سوال شده، در جواب آنها آن چه اظهار شده است بیان میشود. اینجانب جهات سلبیه و اثباتیه را متعرض میشوم.
کسانی که بنا دارند در رأی دادن و یا انتخاب شدن شرکت نمایند، باید متذکر باشند که کسانی حق انتخاب شدن و امین مردم با ایمان در مورد دین و دنیا بودن را دارند که از رجال با عقل کامل کافی و ایمان کامل از شیعه اثنا عشریه و با علم به مسائل شرعیه در شخصیات و اجتماعیات و با شجاعت باشند ؛ و از آنهایی باشند که در اظهارات و تروک، «لایخافون فی الله لومه لائم» باشند و از رشوهها و تخویفات و نحو آنها دور باشند.
نظر نکنند که تا به حال چه بوده، بلکه نظر نمایند که از حال چه باید بشود و چه باید نشود و باید پرهیزکار و خدا ترس باشند. اراده خدای تعالی را بر همه چیز ترجیح بدهند. اگر فاقد بعض صفات باشند، اهل ائتمان نیستند و رأی دادن برای فاقدها بی اثر است، بلکه جایز هم نیست. مشکوک هم متروک است. تفحص هم باید کامل باشد و بدون مداخله دوستی و دشمنی در امور نفسانیه باشد، در حال رأی دادن و گرفتن خدای عظیم را ناظر به تمام خصوصیات همه بدانند. کسانی هم که واجد خصوصیات مذکوره باشند که جایز باشد رأی دادن و گرفتن درباره آنها، واجب میشود با توانایی اگر بدانند یا احتمال بدهند که فاقد بعض آنها خواهند رأی گرفت ملاحظه نمایید دول کفر را چگونه انتخاب مینمایند و انتخاب میشوند و چه کسانی انتخاب میشوند و از چه راههایی انتخاب میشوند و چه کارهایی در مجلسهای خودشان اظهار میکنند و دولتهای آنها چه عملیاتی بر طبق قانون مملکت و برخلاف قانون عقل و دین حتی ادیان منسوخه آنها انجام میدهند، که فساد و افساد آنها بر همه عقلای دنیا آشکار است، مخالفت نمایید با چگونگی کارهای آنها و چگونگی وسایل و اسباب و مسببات آنها که مطابقت با هیچ دین اصل دار و هیچ قانون عقل پسند ندارند.
عصمکم الله وایانا من الزلات کلها بمحمد و آله الطاهرین صلوات الله علیهم اجمعین.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»( خبرگزاری رسا نیوز)
1. پیچیدگی و ظرافت مسائل سیاسی و توانایی های اشخاص:با توجه به پیچیدگی و ظرافتی که مسائل سیاسی داشته و توانایی افراد ، برخی از مراجع با توجه شناختی که از توانایی ها و استعدادهای خویش داشتند، به همان میزان در مسائل مختلف از جمله موضوعات سیاسی وارد می شده اند.
2. شرایط محیطی و میزان احساس نیاز:
در برخی موارد این که علماء در مسائل اظهار نظر نمی کنند نه به خاطر عدم اهتمام به آن مسأله بلکه به این دلیل است که اظهار نظر دیگر علما و مراجع تقلید را کافی دانسته و نیازی به اظهار نظر در همه مسائل نمی بینند البته در موارد ضروری به موضع گیری می پردازند.
3. مراجع عظام تقلید همانند گذشته نسبت به امور جامعه حساسیت لازم را داشته و در مواقع نیاز به مسؤولین اجرایی و قانونگذاری و… کشور تذکرات و هشدارهای لازم را ارائه می نمایند. موضع گیری های آنان در حمایت از اهداف و ارزشهای نظام اسلامی، یا مقابله با برخی ناهجاریها یا معضلات اجتماعی و اقتصادی، یا صدور بیانیه پیرامون انتخابات و شرکت در انتخابات ها موید این موضوع می باشد. به عنوان نمونه آیتالله بهجت، از مراجع تقلید در انتخابات اخیر پیامی به شرح ذیل صادر نمودند:
«بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین و الصلاه علی سید الانبیاء محمد و آله الساده الاوصیاء الطاهرین»
و بعد؛ چنان که مکررا از شرکت در انتخابات سوال شده، در جواب آنها آن چه اظهار شده است بیان میشود. اینجانب جهات سلبیه و اثباتیه را متعرض میشوم.
کسانی که بنا دارند در رأی دادن و یا انتخاب شدن شرکت نمایند، باید متذکر باشند که کسانی حق انتخاب شدن و امین مردم با ایمان در مورد دین و دنیا بودن را دارند که از رجال با عقل کامل کافی و ایمان کامل از شیعه اثنا عشریه و با علم به مسائل شرعیه در شخصیات و اجتماعیات و با شجاعت باشند ؛ و از آنهایی باشند که در اظهارات و تروک، «لایخافون فی الله لومه لائم» باشند و از رشوهها و تخویفات و نحو آنها دور باشند.
نظر نکنند که تا به حال چه بوده، بلکه نظر نمایند که از حال چه باید بشود و چه باید نشود و باید پرهیزکار و خدا ترس باشند. اراده خدای تعالی را بر همه چیز ترجیح بدهند. اگر فاقد بعض صفات باشند، اهل ائتمان نیستند و رأی دادن برای فاقدها بی اثر است، بلکه جایز هم نیست. مشکوک هم متروک است. تفحص هم باید کامل باشد و بدون مداخله دوستی و دشمنی در امور نفسانیه باشد، در حال رأی دادن و گرفتن خدای عظیم را ناظر به تمام خصوصیات همه بدانند. کسانی هم که واجد خصوصیات مذکوره باشند که جایز باشد رأی دادن و گرفتن درباره آنها، واجب میشود با توانایی اگر بدانند یا احتمال بدهند که فاقد بعض آنها خواهند رأی گرفت ملاحظه نمایید دول کفر را چگونه انتخاب مینمایند و انتخاب میشوند و چه کسانی انتخاب میشوند و از چه راههایی انتخاب میشوند و چه کارهایی در مجلسهای خودشان اظهار میکنند و دولتهای آنها چه عملیاتی بر طبق قانون مملکت و برخلاف قانون عقل و دین حتی ادیان منسوخه آنها انجام میدهند، که فساد و افساد آنها بر همه عقلای دنیا آشکار است، مخالفت نمایید با چگونگی کارهای آنها و چگونگی وسایل و اسباب و مسببات آنها که مطابقت با هیچ دین اصل دار و هیچ قانون عقل پسند ندارند.
عصمکم الله وایانا من الزلات کلها بمحمد و آله الطاهرین صلوات الله علیهم اجمعین.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته»( خبرگزاری رسا نیوز)