مراحل قیامت

پس از اینکه همه بندگان – به استثنای مخلَصین و شیعیان واقعی – در صحنه قیامت حاضر می شوند، ایستگاه هایی را باید طی کنند تا به مقصد و مقصود نهایی خود برسند. به حسب روایات – که هماهنگ با آیات قرآن است – صحنه محشر و قیامت پنجاه موقف و ایستگاه دارد که نخستین آنها به پاخاستن از قبر و حضور در صحنه محشر است. قرآن می فرماید: (تَعْرُجُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ)؛ «فرشتگان و روح [در روز قیامت ] به سوی او عروج می کنند، در روزی که مقدارش پنجاه هزار سال است».معارج (70)، آیه 4.
امام صادق(ع) با استناد به این آیه می فرماید: «فَحَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا عَلَیْهَا فَإِنَّ لِلْقِیَامَةِ خَمْسِینَ مَوْقِفاً کُلُّ مَوْقِفٍ مِقْدَارُهُ أَلْفُ سَنَةٍ»؛ «پیش از اینکه [در دادگاه عدل الهی ] حساب شما را محاسبه کنند، از خود [در دنیا ]حساب بکشید؛ زیرا قیامت دارای پنجاه ایستگاه است که هر ایستگاه هزار سال به طول می انجامد».کافی، ج 8، ص 143.
ابن مسعود می گوید: ما نزد أمیر المؤمنین(ع) نشسته بودیم که فرمود: «إن فی القیامة لخمسین موقفاً کل موقف ألف سنة فأول موقف خرج من قبره»؛ «در قیامت پنجاه موقف و ایستگاه است که هر ایستگاه هزار سال به طول می انجامد و نخستین ایستگاه هم بیرون آمدن از قبر است».بحار الانوار، ج 7، ص 111.
هدف از وجود این ایستگاه ها، پاک شدن انسان و پیدا کردن آمادگی ملاقات با خدای سبحان است؛ زیرا قیامت یعنی بازگشت هر چیز – با همه وجود – به مبدأ خود است «انا لله و انا الیه راجعون» بقره: 245 و همچنین ر.ک: نجم: 42؛ انشقاق: 6؛ مائدة: 18؛… و تنها کسی می تواند به بارگاه الهی بار یابد که با تمام وجود خود، تنها او را بخواهد و خدایی شود. این ایستگاه ها نیز برای پاک شدن انسان ها است. اما انسان هایی که از پیش، در دنیا خود را پاکیزه نموده اند، توقفی بس کوتاه دارند و به اندک زمانی به محضر حق راه می یابند.این مطلب مضمون حدیثی از پیامبر اکرم(ص) است که به ایشان عرض شد که قیامت چه روز طولانی ای است. فرمودند: قسم به کسی که جان محمد(ص) به دست اوست، آن روز برای مؤمن کوتاهتر از نماز واجبی است که او در دنیا اقامه می کند». تفسیر المیزان، ج: 20 ص: 13؛ بحث روایی ذیل آیه 4 سوره مبارکه معارج؛ روشن است که این گروه مومنانی هستند که به مقام مخلَصین نرسیده اند.
نکته دیگر اینکه ماندن در این توقفگاه ها و طول آن، بستگی تام به فرد دارد. بر حسب بعضی از روایات، سران شرک – که هیچ امیدی به اصلاح آنها نیست و حساب آنان روشن است – در این مواقف نمی ایستند و به سوی دوزخ برده می شوند.بحار الانوار، ج 7، ص 250 و 260. همچنین دیدیم که شیعیان واقعی نیز در این توقفگاه ها، درنگ ندارند و مستقیماً به بهشت می روند.